Կին-մարտիկ
,_G._Bussiere,_1897.jpg)
Կին-մարտիկ, զինվոր վիկինգյան դարաշրջանում, որը հաճախ հայտնի է սկանդինավյան դիցաբանությունից և բանահյուսութունից։ Վաղուց արդեն վեճեր են ընթանում այն մասին, թե արդյոք կին-մարտիկները հորինված, թե պատմական կերպարներ են։
Պատմական գոյություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կին-մարտիկների պատմական գոյությունը ակտիվորեն քննարկվում է[1]։ Գիտնականներ, ինչպիսինն է Նիլ Փրայսը, պնդում են, որ նրանք գոյություն են ունեցել, մինչդեռ մյուսները, որոնցից է Ջուդիթ Յեշը, կարծում են, որ կին-մարտիկները միայն գեղարվեստական կերպարներ են[2]։
Ապացույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վկայությունները, որոնք առավել համոզիչ կերպով հաստատում են կին-մարտիկ վիկինգների գոյությունը, ծագում են Նորվեգիայի Սոլեր քաղաքում հայտնաբերված գերեզմանից։ Ի սկզբանե ենթադրվում էր, որ այն տղամարդու կմախք է, քանի որ պարունակում էր մի շարք զենքեր։ Այնուամենայնիվ, երբ գիտնականները ստուգել են ոսկորների ԴՆԹ-ն, ապացուցվել է, որ 1000-ամյա կնոջ մնացորդներ են։ Այնուհետև 2019 թվականին նրա ճակատին հայտնաբերվել է սուրի հարվածից լուրջ վերք։ Նրա վահանը նույնպես պարունակել է սուրի հարվածից հետքեր։ Սա առաջին և միակ ապացույցն է կին-մարտիկի՝ վիկինգյան պատերազմում ստացած վնասվածքի մասին[3][3]։
Հնաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անգլիայում հայտնաբերվել են կին վերաբնակիչների մի շարք գերեզմաններ, որոնք զենք են պարունակում, սակայն գիտնականները համաձայն չեն, թե ինչպես դրանք պետք է մեկնաբանել։ Գերեզմանների և մնացորդների քիմիական վերլուծությունը ենթադրում է տղամարդկանց և կանանց հավասար բաշխում՝ առաջարկելով ամուսիններ և կանայք վարկածը, որտեղ կանանց մի մասը թաղված էր զենքով։ Նիլ Փարսի կողմից իրականացված հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ 1970-ականներին պեղված Բիրկա-թաղումը պարունակում են մեծ քանակությամբ զենք և երկու ձիու ոսկորներ, որոնք համարվում է կնոջ գերեզման ոսկորների վերլուծության արդյունքում։
Պատմական վկայություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ահա մի քանի պատմական վկայություններ, որոնք ապացուցում է վիկինգ դարաշրջանում կանանց մասնակցությունը պատերազմում[4]։ Բյուզանդացի պատմաբան Հովհաննես Սկիլիցեսը արձանագրում է, որ կանայք կռվում էին պատերազմի ժամանակ, երբ 971 թվականին Կիևի Սվյատոսլավ Առաջինը հարձակվեց բյուզանդացիների վրա Բուլղարիայում[5]։ Երբ վարյագները ավերիչ պարտություն կրեցին Դորոստոլոնի պաշարումում, հաղթողները ապշած էին ՝ ընկած մարտիկների մեջ զինված կանայք հայտնաբերելով։ Երբ Լեյֆ Էրիկսոնի հղի խորթ քույրը՝ Ֆրեյդիս Էիրքսեքսդիտրը, գտնվում էր Վինլանդիայում, նա թուր է վերցրել և վախեցրել հարձակվող Սկրյուլինգներին[6][7]։
Հայտնի մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թեև կին-մարտիկները հաճախ համարվում են ֆանտազիայի արդյունք, նրանց հաճախ չեն հիշատակում որպես կին-մարտիկներ։ Ոմանք ընդգրկվում են Էյվոնի Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքինի «Մատանիների տիրակալը» ստեղծագործության մեջ։ 2013 թվականից սկսած Վիկինգներ հեռուստասերիալում գլխավոր հերոս է խաղում լեգենդար վիկինգ կին-մարտիկ Լագերտան, որը կերտում էր Քեթրին Վիննիկը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Secrets of the Vikings: Shield Maidens». www.history.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 25-ին.
- ↑ Jesch, Judith (2014 թ․ ապրիլի 19). «Viking women, warriors, and valkyries». blog.britishmuseum.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 10-ին.
- ↑ 3,0 3,1 The article Sköldmö in Nordisk familjebok (1917).
- ↑ Foss, Arild S. (2013 թ․ հունվարի 2). «Don't underestimate Viking women». sciencenordic.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 10-ին.
- ↑ McLeod, Shane (2011). «Warriors and women: the sex ratio of Norse migrants to eastern England up to 900 AD». Early Medieval Europe. 19 (3): 332–353. doi:10.1111/j.1468-0254.2011.00323.x.
- ↑ Vergano, Dan (2011 թ․ հուլիսի 19). «Invasion of the Viking women unearthed». USA Today.
- ↑ Anderson, Christina (2017 թ․ սեպտեմբերի 14). «A Female Viking Warrior? Tomb Study Yields Clues». The New York Times. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 24-ին.