Կենսաբանական անմահություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Կենսաբանական անմահություն, սկսած որոշակի տարիքից կենսաբանական տեսակի մահացելիության ցուցանիշի բացակայություն (այլ կերպ ասած, մի իրավիճակ, երբ տվյալ տեսակի օրգանիզմները ծերությունից չեն մահանում)։ Սակայն ոչ մի արարած բացարձակ անմահ չի համարվում, քանի որ կարող է սպանվել արտաքին գործոններից։

Բջիջներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բջիջն անվանում են անմահ, եթե այն չունի Հեյֆլիկի շեմ, այսինքն կարող է անվերջ կիսվել (մարդկային բջիջների մեծ մասի համար Հեյֆլիկի շեմը հավասար է 52-ի)։

Բջիջների անմահացումը բջջային ապոպտոզի ճնշումն է, որը որպես հետևանք բերում է բարենպաստ պայմաններում անսահմանափակ թվով բաժանումների։ Սովորական մարդու մարմնում գոյություն ունեն երկու տեսակի անմահ բջիջներ` ցողունային բջիջները և առաջնային սեռական բջիջները։ Մշակված են առանց որևէ գենետիկական մանիպուլյացիայի պայմանականորեն անմահ բջիջների ստացման մեթոդներ[1], որոնք կարող են ունենալ մեծ ապագա ռեգեներատիվ բժշկության մեջ, քանի որ դրանք, ի տարբերություն սառեցված բջիջների` iPSC-ի, չեն առաջացնում ուռուցքներ։

Անմահ բջիջ հասկացությունը պայմանական է, քանի որ բոլոր բջիջները միևնույն է մեռնում են ժամանակի ընթացքում։ Մենք կարող ենք խոսել միայն պոպուլյացիայում (օրգան, հյուսվածք և այլն) տարիքից կախված (ծերություն) և տարիքից անկախ (պատահական) բջիջների մահվան մասին։ Այսպիսով, միայն բջիջների խումբը կարող է անմահ լինել։

Բազմաբջիջ օրգանիզմներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիդրա

Դեռևս 19-րդ դարի վերջում առաջ քաշվեց հիդրայի անմահ լինելու վերաբերյալ տեսությունը, որը գիտականորեն փորձում էին ապացուցել կամ հերքել ամբողջ 20-րդ դարի ընթացքում։ 1997 թվականին տեսությունը փորձարարական ճանապարհով հաստատվեց Դանիել Մարտինեսի կողմից[2]։ Գիտափորձը տևեց մոտ չորս տարի, որի ընթացքում հիդրաների երեք խմբերից ոչ մեկի մոտ ծերացման պատճառով մահացություն չգրանցվեց։ Ենթադրվում է, որ հիդրայի անմահությունը անմիջականորեն կապված է բարձր վերարտադրման ունակության հետ։ Օրինակ, եթե հիդրանը կիսենք երկու մասի, ապա դրանք կդառնան լիարժեք անհատներ։

Կենդանիների ծերացման և կյանքի շարունակականության տվյալների ամենամեծ բազայի՝ «AnAge»-ի համաձայն ներկայումս հայտնաբերվել են պրակտիկորեն չծերացող բազմաբջիջ օրգանիզմների 7 տեսակ. ալեուտյան ծովային պերկես (Sebastes aleutianus ), զարդարված կրիա (Chrysemys picta ), ամերիկյան ճահճային կրիա (Emydoidea blandingii ), կրիա Terrapene carolina tacos, ծովային ոզնի Strongylocentrotus franciscanus, կակղամորթ Arctica islandica և Pinus longaeva[3]։

Մարդկանց մոտ կենսաբանական անմահություն առաջացնելու փորձեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չնայած այն հանգամանքին, որ կենսաբանական ծերացումը դադարեցնելը կամ չեղարկելը համարվում է վիճահարույց[4], մի շարք հետազոտություններ են կատարվում հնարավոր թերապևտիկ միջամտությունների զարգացման համար[5]։ SENS հետազոտական հիմնադրամը սատարում է այն հավաստի հետազոտական մեթոդներին, որոնք կարող են հանգեցնել ծերացման փոքր ցուցանիշի[6]։

Արդեն մի քանի տասնամյակ է[7] հետազոտողները անաբիոզի տարբեր ձևերը օգտագործում են որպես միջոց, որը թույլ կտա անորոշ ժամանակով երկարաձգել կաթնասունների կյանքի տևողությունը։ Որոշ գիտնականներ աջակցում են[8] կրեոնիկայի (cryonics) մեթոդին, որի համաձայն որոշ մարդիկ, որոնք համարվում են մահացած ըստ ժամանակակից բժշկական չափանիշների, իրականում մահացած չեն տեսա-տեղեկատվական մահով և կարող են վերակենդանացվել բավարար տեխնիկական միջոցների օգնությամբ[9]։

Անաբիոզի հետ կապված նման առաջարկները ներառում են ուղեղի քիմիական պահպանումը։

2017 թվականի սկզբին Հարվարդի համալսարանի գիտնականները կենսաբան Դեվիդ Սինկլերի գլխավորությամբ հայտարարել են, որ իրենք փորձարկվել են NAD+ անվանումով միացումը մկների վրա և հաջողությամբ փոփոխել բջջային ծերացման գործընթացը՝ միաժամանակ պաշտպանելով ԴՆԹ-ն հետագա վնասներից[10]։

Անմահությունը որպես շարժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականին Ռուսաստանում, իսկ հետո Միացյալ Նահանգներում, Իսրայելում և Նիդերլանդներում ստեղծվել են քաղաքական կուսակցություններ[11]։ Այդ կուսակցությունների հիմնական նպատակը կյանքի երկարացմանը վերաբերող հետազոտություններին և տեխնոլոգիաներին քաղաքական աջակցություն ցույց տալն է։ Նրանք նախատեսում են հնարավորինս մեծ և միևնույն ժամանակ քիչ կործանարար սոցիալական անցում կատարել կյանքի տևողության երկարացմանը, և ի վերջո հասնել անմահության,ինչպես նաև ապահովել այդպիսի տեխնոլոգիաների մատչելիությունը մարդկանց համար[12]։ Տարբեր հասարակական գործիչներ (Ռայմոնդ Կուրզվիլ, Միխայիլ Բատին) հավաքում և ընդհանրացնում են տվյալներ դեղամիջոցների մասին, որոնք կօգնեն երկարացնել մարդկանց և կենդանիների կյանքը[7]։

Կենսաբանական անմահության այլ տեսություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարիոս Կիրիասիսը ենթադրում է, որ մարդու կենսաբանական անմահությունը էվոլյուցիայի անխուսափելի հետևանք է[13][14]։ Նրա տեսությունը ենթադրում է, որ կյանքի ցիկլերը անորոշ ժամանակի հասցնելու ունակությունը բնորոշ է մարդկային կենսաբանությանը, և որ ժամանակ կգա, երբ մարդիկ կշարունակեն զարգացնել իրենց ինտելեկտը անսահման գոյության միջոցով, այլ ոչ թե բնական ընտրությամբ[14][15]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Seema Agarwal, David L. Rimm (2012) Making Every Cell Like HeLa: A Giant Step For Cell Culture. The American Journal of Pathology, 180(2), 443-445 doi:10.1016/j.ajpath.2011.12.001
  2. ↑
    Martinez, DE (1998), «Մահացության նախադեպեր, հիդրանայում տառապանքի պակասի մասին»։ Փորձագիտական Gerontology 1998 մայիս, 33 (3)։ 217-225։ Ամբողջ տեքստը:
  3. ↑
  4. ↑ «The extreme arrogance of anti-aging medicine».
  5. ↑ «Rejuvenation Research». www.liebertpub.com. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 30-ին.
  6. ↑ «A Reimagined Research Strategy for Aging». SENS Research Foundation (անգլերեն). 2012 թ․ նոյեմբերի 18. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 30-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 {{{վերնագիր}}}.
  8. ↑ «Scientists' Open Letter on Cryonics – Evidence-Based Cryonics» (անգլերեն). www.evidencebasedcryonics.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 30-ին.
  9. ↑ «Alcor: Cryonics Myths» (անգլերեն). alcor.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 30-ին.
  10. ↑ «Harvard scientists pinpoint critical step in DNA repair, cellular aging». Harvard Gazette (ամերիկյան անգլերեն). 2017 թ․ մարտի 23. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 30-ին.
  11. ↑ «The Longevity Party - Who Needs it? Who Wants it?» (անգլերեն). ieet.org. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 3-ին.
  12. ↑ «A Single-Issue Political Party for Longevity Science». Fight Aging! (ամերիկյան անգլերեն). 2012 թ․ հուլիսի 27. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 3-ին.
  13. ↑ «Indefinite Lifespans: A Natural Consequence of the Global Brain - h+ Media». h+ Media. 2011 թ․ մարտի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 3-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 «elpistheory» (անգլերեն). elpistheory.info. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 3-ին.
  15. ↑ HumanityPlusLondon (2011 թ․ հունվարի 31). «Achieving Human Biological Immortality - Marios Kyriazis [UKH+] (2/2)». Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 3-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • James L. Halperin. The First Immortal, Del Rey, 1998. 0-345-42092-6
  • Robert Ettinger. The Prospect of Immortality, Ria University Press, 2005. 0-9743472-3-X
  • Dr. R. Michael Perry. Forever For All: Moral Philosophy, Cryonics, and the Scientific Prospects for Immortality, Universal Publishers, 2001. 1-58112-724-3
  • Martinez, D.E. (1998) "Mortality patterns suggest lack of senescence in hydra." Experimental Gerontology 1998 May;33(3):217–225. Full text.
  • Rose, Michael; Rauser, Casandra L.; Mueller, Laurence D. (Spring 2011). Does Aging Stop?. Oxford University Press.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կենսաբանական_անմահություն&oldid=9712557» էջից