Կարճապոչ ծովահեն որոր

Կարճապոչ ծովահեն որոր
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ Տիպ Քորդավորներ Դաս Թռչուններ Ընտանիք Որորներ Տեսակ Կարճապոչ ծովահեն որոր
Լատիներեն անվանում
Stercorarius parasiticus (Linnaeus, 1758)
Հատուկ պահպանություն
Քիչ մտահոգող տեսակ IUCN 3.1 Least Concern : 144179
Արեալ
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում

Կարճապոչ ծովահեն որոր (լատ.՝ Stercorarius parasiticus), որորների ընտանիքի (լատ.՝ Stercorariidae) ծովային թռչուն:

Բնութագիր

Մարմնի երկարությունը 44-ից 55 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 88-125 սմ: Զուգավորման շրջանում գտնվող արու և էգ թռչունների մոտ գլխի գագաթը մուգ սևամորթ կամ մոխրագույն-շագանակագույն է, մեջքը, գոտկատեղը, փորը և պոչի տակը մոխրագույն-դարչնագույն են: Գլխի կողմերը, պարանոցի հետևը, կոկորդը և ամբողջ կրծքավանդակը սպիտակ են, կողմերի և պարանոցի հետևի մասում կա ոսկե դեղին երանգ: Կտուցը սև է հիմքը ձիթապտղի սևավուն, կանաչավուն կամ մոխրագույն երանգով, թաթերը՝ սև: Ձմռանը այս թռչունները նման են զուգավորման շրջանին, բայց թուխ փետուրները փոքր-ինչ բացավուն են` նուրբ փետուրի սպիտակավուն ավարտի պատճառով, մուգ շագանակագույն բծերը հայտնվում են պարանոցի, կոկորդի և կողմերի կողմերում և հետևում, իսկ ներքևի հետևի և որովայնի վրա հայտնվում են մուգ և թեթև լայնակի շերտեր: Կարճապոչ ծովահեն որորի ընդհանուր գույնը մոխրագույն-շագանակագույն, դեղնավուն-շագանակագույն կամ դեղնավուն-մոխրագույն է, գլխի հետևին և մարմնի վրա կան բծեր, ավելի գունատ է աչքերի շուրջը, կզակը, թևերի ծայրերը և փորը: Կտուցը վարդագույն-մոխրագույն-կապույտ է, սև բծերով, թաթերը բաց գորշ-կապույտ են, վարդագույն բծերով:

Ձայնը ճղճղոցով, քթախոս կամ մլավոցով՝ շատ բազամազան հնչյուններով: Կտրուկ ձայնը հիշեցնում է սիրամարգի աղաղակը՝ «կաոու», երբեմն էլ ցածր հնչյուններ են «կակ... կակ...»:

Արեալ

Կարճապոչ ծովահեն որորները բնադրում են Եվրասիայի և Հյուսիսային Ամերիկայի տունդրաներում: 1977 թվականին թռչնաբան Վելիխանինը հաստատեց, որ կա նաև տեսակ, որը բնադրում է հարավային շրջանում: 2000 թվականի հունիս ամսվա ընթացքում կղզու վրա տեսակների կրկնակի ուսումնասիրության արդյունքում հայտնաբերեց գորշ որոր տեսակի 15 թռչուն, այդ թվում՝ երեքը բնադրած զույգ և 2 աղվափետուր ճտեր:

Այն ձմեռում է Հյուսիսատլանտյան օվկիանոսի ջրերում, Հարավային Ամերիկայի առափնյա ջրերում, Հյուսիսային Ամերիկայի արևելյան ափերին, Հարավային Ավստրալիայում, Աֆրիկայի արևմտյան ափերին, Ասիայի արևելյան ափերին, Կարմիր ծովում և Պարսից ծոցում: Փոքր թվով թռչուններ ձմեռում են Սև և Միջերկրական ծովերում:

Բազմացում

Սեռական հասունությունը կատարվում է 3-5 տարեկանում: Մոնոգամ են: Բույնը փորում են հողի փափուկ խորություններում 120-150 սմ տրամագծով և 50 մմ խորությամբ, որը երեսպատում են գաճաճ կեչու չոր տերևներով կամ ուռենու կամ քարաքոսերի կտորներով: Էգ թռչունը դնում է 2 ձու շագանակագույն ձիթենու կամ կանաչավուն ձիթենու գույն: Երկու թռչուններն էլ թուխս են նստում միջինը 26 օր: 25-30 օրական ճտերը բարձրացնում են թևերը, բայց նրանց ծնողները կերակրում են ևս 4-5 շաբաթ, որից հետո նրանք անցնում են ինքնուրույն ապրելու:

Սնունդ

Ամենից հաճախ կարճապոչ ծովահեն որորը հիմնականում սնունդ է հայթայթում ծովերից, բևեռներից և այլ շրջաններից, փակուղիներում, սուզահավեր, սուզաբադեր և ամենահաջողվածը գրոհն է երկուսը միասին, կամ՝ երեքը, նույնիսկ հինգը: Հիմնական սնունդ են հանդիսանում լեմինգները, բմբլավոր թռչունները և ճնճղուկները, սուզահավերի ձվերը, բադերը, որորները, սպիտակ կաքավները: Ծովում կարճապոչ ծովահեն որորը ձուկ է որսում, իսկ հիմնական մակերևույթում որսում է անողնաշարավոր կենդանիներ: Գարնանը և աշնանը որորների սննդակարգում զգալի դեր են խաղում հատապտուղները, հիմնականում ագռավախաղողը, հապալասը, ինչպես նաև գազարն ու դեն նետված սնունդը:

Պահպանություն

Շոտլանդիայի Ֆուլա կղզում կառուցվել է արգելոց, որում կարճապոչ ծովահեն որորը ընդգրկված է հատուկ պահպանության տեսակների ցանկում:

Պատկերասրահ

• 

  Կարճապոչ ծովահեն որորների տարածման քատեզ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

  Կարճապոչ ծովահեն որոր

• 

  Կարճապոչ ծովահեն որոր (Իսլանդիա)

• 
• 
• 

Գրականություն

• Hans-Günther Bauer, Einhard Bezzel und Wolfgang Fiedler (Hrsg): Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas: Alles über Biologie, Gefährdung und Schutz. Band 1: Nonpasseriformes – Nichtsperlingsvögel, Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 2005, ISBN 3-89104-647-2

Հղումներ

• Ռուսաստանի ողնաշարավոր կենդանիներ: Կարճապոչ ծովահեն որոր
• Ծովային թռչուններ
• Arctic skua - Species text in The Atlas of Southern African Birds
• Arctic skua information and photos at the Handa Island Skua Project
• RSPB Birds by Name: Arctic skua

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կարճապոչ ծովահեն որոր կատեգորիայում։