Կարճապոչ ծովահեն որոր
| Կարճապոչ ծովահեն որոր | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
_on_an_ice_floe,_Svalbard.jpg) | ||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||
|
||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||
| Stercorarius parasiticus | ||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||
| Արեալ | ||||||||||
 | ||||||||||
|
|
Կարճապոչ ծովահեն որոր[1] (լատ.՝ Stercorarius parasiticus), որորների ընտանիքի (լատ.՝ Stercorariidae) ծովային թռչուն։
Բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարմնի երկարությունը 44-ից 55 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 88-125 սմ։ Զուգավորման շրջանում գտնվող արու և էգ թռչունների մոտ գլխի գագաթը մուգ սևամորթ կամ մոխրագույն-շագանակագույն է, մեջքը, գոտկատեղը, փորը և պոչի տակը մոխրագույն-դարչնագույն են։ Գլխի կողմերը, պարանոցի հետևը, կոկորդը և ամբողջ կրծքավանդակը սպիտակ են, կողմերի և պարանոցի հետևի մասում կա ոսկե դեղին երանգ։ Կտուցը սև է հիմքը ձիթապտղի սևավուն, կանաչավուն կամ մոխրագույն երանգով, թաթերը՝ սև։ Ձմռանը այս թռչունները նման են զուգավորման շրջանին, բայց թուխ փետուրները փոքր-ինչ բացավուն են` նուրբ փետուրի սպիտակավուն ավարտի պատճառով, մուգ շագանակագույն բծերը հայտնվում են պարանոցի, կոկորդի և կողմերի կողմերում և հետևում, իսկ ներքևի հետևի և որովայնի վրա հայտնվում են մուգ և թեթև լայնակի շերտեր։ Կարճապոչ ծովահեն որորի ընդհանուր գույնը մոխրագույն-շագանակագույն, դեղնավուն-շագանակագույն կամ դեղնավուն-մոխրագույն է, գլխի հետևին և մարմնի վրա կան բծեր, ավելի գունատ է աչքերի շուրջը, կզակը, թևերի ծայրերը և փորը։ Կտուցը վարդագույն-մոխրագույն-կապույտ է, սև բծերով, թաթերը բաց գորշ-կապույտ են, վարդագույն բծերով։
Ձայնը ճղճղոցով, քթախոս կամ մլավոցով՝ շատ բազամազան հնչյուններով։ Կտրուկ ձայնը հիշեցնում է սիրամարգի աղաղակը՝ «կաոու», երբեմն էլ ցածր հնչյուններ են «կակ... կակ...»:
Արեալ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարճապոչ ծովահեն որորները բնադրում են Եվրասիայի և Հյուսիսային Ամերիկայի տունդրաներում։ 1977 թվականին թռչնաբան Վելիխանինը հաստատեց, որ կա նաև տեսակ, որը բնադրում է հարավային շրջանում։ 2000 թվականի հունիս ամսվա ընթացքում կղզու վրա տեսակների կրկնակի ուսումնասիրության արդյունքում հայտնաբերեց գորշ որոր տեսակի 15 թռչուն, այդ թվում՝ երեքը բնադրած զույգ և 2 աղվափետուր ճտեր[2]։
Այն ձմեռում է Հյուսիսատլանտյան օվկիանոսի ջրերում, Հարավային Ամերիկայի առափնյա ջրերում, Հյուսիսային Ամերիկայի արևելյան ափերին, Հարավային Ավստրալիայում, Աֆրիկայի արևմտյան ափերին, Ասիայի արևելյան ափերին, Կարմիր ծովում և Պարսից ծոցում։ Փոքր թվով թռչուններ ձմեռում են Սև և Միջերկրական ծովերում։
Բազմացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սեռական հասունությունը կատարվում է 3-5 տարեկանում։ Մոնոգամ են։ Բույնը փորում են հողի փափուկ խորություններում 120-150 սմ տրամագծով և 50 մմ խորությամբ, որը երեսպատում են գաճաճ կեչու չոր տերևներով կամ ուռենու կամ քարաքոսերի կտորներով։ Էգ թռչունը դնում է 2 ձու շագանակագույն ձիթենու կամ կանաչավուն ձիթենու գույն։ Երկու թռչուններն էլ թուխս են նստում միջինը 26 օր։ 25-30 օրական ճտերը բարձրացնում են թևերը, բայց նրանց ծնողները կերակրում են ևս 4-5 շաբաթ, որից հետո նրանք անցնում են ինքնուրույն ապրելու։
Սնունդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ամենից հաճախ կարճապոչ ծովահեն որորը հիմնականում սնունդ է հայթայթում ծովերից, բևեռներից և այլ շրջաններից, փակուղիներում, սուզահավեր, սուզաբադեր և ամենահաջողվածը գրոհն է երկուսը միասին, կամ՝ երեքը, նույնիսկ հինգը։ Հիմնական սնունդ են հանդիսանում լեմինգները, բմբլավոր թռչունները և ճնճղուկները, սուզահավերի ձվերը, բադերը, որորները, սպիտակ կաքավները։ Ծովում կարճապոչ ծովահեն որորը ձուկ է որսում, իսկ հիմնական մակերևույթում որսում է անողնաշարավոր կենդանիներ։ Գարնանը և աշնանը որորների սննդակարգում զգալի դեր են խաղում հատապտուղները, հիմնականում ագռավախաղողը, հապալասը, ինչպես նաև գազարն ու դեն նետված սնունդը։
Պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շոտլանդիայի Ֆուլա կղզում կառուցվել է արգելոց, որում կարճապոչ ծովահեն որորը ընդգրկված է հատուկ պահպանության տեսակների ցանկում[3]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարճապոչ ծովահեն որորների տարածման քատեզ
Կարճապոչ ծովահեն որոր
Կարճապոչ ծովահեն որոր (Իսլանդիա)
.jpg)
_(7749644868).jpg)
-Stercorarius_parasiticus.jpg)
.jpg)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Hans-Günther Bauer, Einhard Bezzel und Wolfgang Fiedler (Hrsg): Das Kompendium der Vögel Mitteleuropas: Alles über Biologie, Gefährdung und Schutz. Band 1: Nonpasseriformes – Nichtsperlingsvögel, Aula-Verlag Wiebelsheim, Wiesbaden 2005, ISBN 3-89104-647-2
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ռուսաստանի ողնաշարավոր կենդանիներ։ Կարճապոչ ծովահեն որոր
- Ծովային թռչուններ
- Arctic skua - Species text in The Atlas of Southern African Birds
- Arctic skua information and photos at the Handa Island Skua Project
- RSPB Birds by Name: Arctic skua
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կարճապոչ ծովահեն որոր կատեգորիայում։ |