Կարլ Կրաուս

Կարլ Կրաուս; գերմ.՝ Karl Kraus
Ծնվել է	ապրիլի 28, 1874[…]
Ծննդավայր	Jičín, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա
Վախճանվել է	հունիսի 12, 1936[…] (62 տարեկան)
Վախճանի վայր	Վիեննա, Ավստրիա
Գերեզման	Վիենայի կենտրոնական գերեզմանատուն
Մասնագիտություն	թարգմանիչ, բանաստեղծ, լրագրող, ակնարկագիր, դրամատուրգ, գրական քննադատ, գրող և հրապարակախոս
Լեզու	գերմաներեն
Քաղաքացիություն	Ավստրիա
Կրթություն	Վիեննայի համալսարան
Ժանրեր	երգիծանք
Ուշագրավ աշխատանքներ	The Last Days of Mankind? և Die Fackel?
	Karl Kraus Վիքիպահեստում

Կարլ Կրաուս (գերմ.՝ Karl Kraus, ապրիլի 28, 1874(1874-04-28)^[1]^[2]^[3]^[…], Jičín, Բոհեմիայի թագավորություն, Ցիսլեյտանիա, Ավստրո-Հունգարիա^[4]^[5]^[6] - հունիսի 12, 1936(1936-06-12)^[1]^[7]^[2]^[…], Վիեննա, Ավստրիա^[1]^[7]), ավստրիացի գրող, բանաստեղծ-սատիրիկ, գրական ու գեղարվեստական քննադատ, ֆելիետոնիստ, հրապարակախոս։ Ինքնատիպ դեմք է 20-րդ դարի առաջին երեք տասնամյակների գերմանախոս հասարակական ու մշակութային կյանքում։

Կենսագրություն և արվեստ

Կարլ Կրաուսը ծնվել է Բոհեմիայում, հրեական հարուստ ընտանիքում։ 1877 թվականին ընտանիքը տեղափոխվել է Վիեննա, որտեղ 1892 թվականին Կարլը ընդունվել է իրավաբանական ֆակուլտետ։ Նույն ժամանակ հանդես է եկել նաև որպես գրական քննադատ, իր ուժերը փորձել է բեմում։ 1894 թվականին տեղափոխվել է փիլիսոփայության ու գրականության ֆակուլտետ, սակայն 1896 թվականին դուրս է եկել համալսարանից` չստանալով վկայական։

Այս շրջանում ծանոթացել է Պետեր Ալտենբերգի հետ և մտել Երիտասարդ Վիեննա խմբակի մեջ, որի անդամներից էին Հերման Բարը, Հոֆմանսթանը, Արթուր Շնիցլերը, Ֆելիքս Զալտենը և այլք։ Մեկ տարի անց խզել է նրանց հետ ունեցած կապերը` հրապարակելով Die demolierte Literatur պամֆլետը։ Խստորեն մերժել է Թեոդոր Հերցլի սիոնիզմը։ 1899 թվականին սկսել է հրատարակել սեփական ամսագիրը` «Լապտեր» անունով, որը լույս է տեսել ընդհուպ իր մահը և եղել է դարաշրջանի ամենաազդեցիկ հրատարակություններից մեկը։ Նրա էջերում տպագրվել են խոշորագույն այնպիսի գրողներ ու նկարիչներ, ինչպիսիք են Դեմելը, Օսկար Կոկոշկան, Էլզա Լասկեր-Շյուլերը, Հայնրիխ Մանը, Առնոլդ Շյոնբերգը, Յուհան Ավգուստ Ստրինդբերգը, Գեորգ Թրակլը, Ֆրանց Վերֆելը, Օսկար Ուայլդը և այլք։ 1911 թվականից դարձել է ամսագրի միակ հեղինակը։ Նույն թվականին ընդունել է կաթոլիկություն։ Կրաուսը զուգահեռաբար ելույթ է ունեցել հրապարակային դասախոսություններով և զեկուցումներով. մինչև 1936 թվականը նա նմանատիպ մոտ 1.700 ելույթ է ունեցել ոչ միայն Վիեննայում, այլև Բեռլինում ու Պրահայում։ 1923 թվականին նա լքել է կաթոլիկ եկեղեցին։

Կարլ Կրաուսի խոշորագույն ստեղծագործությունը «Մարդկության վերջին օրերը» դրաման է (1915-1919), որը հիմնականում կառուցված է եվրոպական թերթերի նյութերի հիման վրա։ Բացի դրանից` Կրաուսը հայտնի է իր աֆորիզմներով, որոնք զետեղված են «Խոսքի վերածված» (գերմ.՝ Beim Wort genommen, 1955) գրքում։ Կարլ Կրաուսը պատկերված է 1974 թվականին թողարկված ավստրիական դրոշմանիշի վրա։

Ստեղծագործությունների ընտրանի

Die demolirte Literatur (1897)
Eine Krone für Zion (1898)
Sittlichkeit und Kriminalität (1908)
Sprüche und Widersprüche (1909)
Die chinesische Mauer (1910)
Pro domo et mundo (1912)
Nestroy und die Nachwelt (1913)
Worte in Versen (1916 —1930)
Die letzten Tage der Menschheit (1918)
Weltgericht (1919)
Nachts (1919)
Untergang der Welt durch schwarze Magie (1922)
Literatur (1921)
Traumstück (1922)
Die letzten Tage der Menschheit: Tragödie in fünf Akten mit Vorspiel und Epilog (1922)
Wolkenkuckucksheim (1923)
Traumtheater (1924)
Die Unüberwindlichen (1927)
Epigramme (1927)
Die Unüberwindlichen (1928)
Literatur und Lüge (1929)
Shakespeares Sonette (1933)
Die Sprache (1937)
Die dritte Walpurgisnacht (posthumous, 1952)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 3.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^3,0 ^3,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 regional database of the Research Library in Hradec Králové (չեխերեն)
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 ^7,5 Краус Карл // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

Գրականություն

Zohn H. Karl Kraus. New York: Twayne Publishers, 1971
Timms E. Karl Kraus, apocalyptic satirist: culture and catastrophe in Habsburg Vienna. New Haven: Yale UP, 1986
Zohn H. Karl Kraus and the critics. Columbia: Camden House, 1997
Carr G.J., Timms E. Karl Kraus und Die Fackel: Aufsätze zur Rezeptionsgeschichte = Reading Karl Kraus: essays on the reception of Die Fackel. München: Iudicium, 2001
Bouveresse J. Schmock ou Le triomphe du journalisme: la grande bataille de Karl Kraus, Paris: Seuil, 2001
Rothe F. Karl Kraus: die Biographie. München: Piper, 2003
Timms E. Karl Kraus und der Kampf ums Recht. Wien: Picus, 2006
Ganahl S. Ich gegen Babylon: Karl Kraus und die Presse im Fin de Siècle. Wien: Picus, 2006
Reitter P. The anti-journalist: Karl Kraus and Jewish self-fashioning in fin-de-siècle Europe. Chicago: The University of Chicago Press, 2008
Канетти Э. Карл Краус, школа сопротивления// Канетти Э. Человек нашего столетия. Художественная публицистика. М.: Прогресс, 1990, с.34-43
Беньямин В. Карл Краус// Беньямин В. Маски времени. Эссе о культуре и литературе. СПб: Симпозиум, 2004, с.313-358
Джонстон У. М. Поклонение языку у Карла Крауса: проклятие фотографической памяти// Джонстон У. М. Австрийский Ренессанс: Интеллектуальная и социальная история Австро-Венгрии 1848—1938. М.: Московская школа политических исследований, 2004, с.306-310

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարլ Կրաուս» հոդվածին։

[_2d0fa62f6fac4936-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 3.

[_da868b6992f33193-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1f9f0c60781b096f-3] 3,0 ^3,1 Encyclopædia Britannica

[_781d11c813c3eaab-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_6ee3a14ee802ee89-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_b41dab3364ab62a2-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 regional database of the Research Library in Hradec Králové (չեխերեն)

[_02e18ed756ff4938-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 ^7,5 Краус Карл // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]