Կարել Զեման
| Կարել Զեման | |
|---|---|
 | |
| Ծննդյան թիվ՝ | նոյեմբերի 3, 1910[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր՝ | Ostroměř, Յիչինի շրջան, Արևելաչեխական երկրամաս[4][5][6] |
| Վախճանի թիվ՝ | ապրիլի 5, 1989[1][2][3][…] (78 տարեկան) |
| Վախճանի վայր՝ | Պրահա, Չեխոսլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն և Զլին, Զլինի շրջան[6] |
| Քաղաքացիություն՝ |  Չեխոսլովակիա[5] Բոհեմիայի թագավորություն |
| Մասնագիտություն՝ | կինոռեժիսոր, մուլտիպլիկատոր, նկարիչ, ռեժիսոր և սցենարիստ |
| Պարգևներ՝ | |
| IMDb։ | ID 0954724 |
Կարել Զեման, (չեխ․՝ Karel Zeman, նոյեմբերի 3, 1910[1][2][3][…], Ostroměř, Յիչինի շրջան, Արևելաչեխական երկրամաս[4][5][6] - ապրիլի 5, 1989[1][2][3][…], Պրահա, Չեխոսլովակիայի Սոցիալիստական Հանրապետություն և Զլին, Զլինի շրջան[6]), չեխ ռեժիսոր, մուլտիպլիկատոր և սցենարիստ։ Համարվում է չեխական տիկնիկային մուլտիպլիկացիայի հիմնադիրներից մեկը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է 1910 թվականին, Մորավիայում։ Նրա ավագ եղբայրը Զեման Բորժիվոյը, նույնպես կինեմատոգրաֆիստ է և ռեժիսոր։ Մանկուց սիրել է տիկնիկներ և հաճախ տանը կազմակերպում էր տիկնիկային ներկայացումներ անգամ հիմնել էր իր տիկնիկային թատրոնը, որը սակայն երկար գոյություն չի ունեցել։ Զեմանի ֆիլմերի կենտրոնական հերոսը՝ «Պարոն Բրոկուկը», փայտից պատրաստված մի տիկնիկ է , որին հաջորդում են ապակուց, ինչպես նաև փայտյա նկարներից «կենդանություն» ստացած հերոսները։ Ավարտել է նկարչական ինստիտուտ Փարիզում։ 1942 թվականին Զլին քաղաքոմ սկսել է աշխատել կինոատելյեում, որտեղ էլ 1946 թվականին նկարահանել է իր առաջին` «Տոնածառի երազը» ֆիլմը։ Դրանից առաջ նա նկարահանել էր մի քանի գովազդային հոլովակ[7]։ Զեմանի նկարահանած ֆիլմերից են՝ «Պարոն Բրոկուկը բյուրոկրատ» (1947), «Պարոն Բրոկուկտ կինոգործիչ» (1948), «Արքա Լավրան» (1950), «Մի սատանայական հնարք» (1957), «Սև ադամանդը» (1958), «Բեկ-կապ լճի գաղտնիքը 1958), «Բարոն դը Կրակը» (1961), «Երկու հրացանակիրներ» (1964), «Գողացել են դիրիժաբլ» (1966), «Խորհրդավոր աշխարհ» (1967) «Սինբադը ծովագնաց» (1967), «Հեկտոր Սերվատակի տապանը» (1969): Ռեժիսորը նկարահանել է մի քանի մուլտֆիլմ` իր մշտական կերպարի` Պարոն Բրոկուկի հետ։ Հերմինա Տիրլովայի և Իրժի Տրնկայի հետ դարձել է չեխական մուլտիպլիկացիայի հիմնադիրը։ Իր առաջին լիամետրաժ մուլտֆիլմում Զեմանը միավորել է նկարչական և տիկնիկային անիմացիաները։ 1970-ականների սկզբին Զեմանի տեսողությունը հանկարծակի վատանում է, և նա ստիպված է լինում ծանր վիրահատություն տանել։ Թուլացած տեսողությունը թույլ չի տալիս ռեժիսորին համադրված ֆիլմեր նկարել, և նա վերադառնոմ է «մաքուր» անիմացիային և նկարահանում է երեք մուլտֆիլմ։
Զեմանի «Մի սատանայական հնարանք», «Բարոն դը Կրակը», «Երկու հրացանակիրներ» և «Գողացել են դիրիժաբլ» կինոնկարները՝ Մոսկվայի, Վենետիկի, Կաննի, Էդինբուրգի, Լոկառնոյի, Մանհեյմի և Սան Ֆրանցիսկոյի միջազգային կինոփառատոներում արժանացել են բազմաթիվ մրցանակների։
Կարել Զեմանը մահացել է 1989 թվականի ապրիլի հինգին։ 2012 թվականի հոկտեմբերին Պրահայում բացվել է Կարել Զեմանի թանգարան։
Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զեման Կարելի նկարահանած ֆիլմերից են.
- 1946-«Տոնածառի երազը»
- 1947-«Պարոն Բրոկուկը բյուրոկրատ»
- 1948-«Պարոն Բրոկուկը կինոգործիչ»
- 1950-«Արքա Լավրան»
- 1958-«Սև ադամանդ», «Բեկ-կապ լճի գաղտնիքը»
- 1967-«Սինդբադը ծովագնաց», «Խորհրդավոր աշխարհ»
- 1969շ-«Հեկտոր Սեվատակի տապանը»
- 1964-«Երկու հրացանակիրները»
- 1966-«Գոողացել են դիրիժաբլ»
- 1957-«Մի սատանայական հնարանք»
- 1961-«Բարոն դը Կրակը»
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 filmportal.de — 2005.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բեռլինի գեղարվեստի ակադեմիա — 1696.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Земан Карел // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Evidence zájmových osob StB (EZO)
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
- ↑ Հ. Թահմիզյան, Կինոռեժիսորներ, դերասաններ, Երևան, 1984, էջ 14
| ||||||||||||||||
