Jump to content

Կառլ Դիեմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կառլ Դիեմ
 
Մասնագիտություն՝ համալսարանի դասախոս
Ծննդյան օր հունիսի 24, 1882(1882-06-24)[1][2]
Ծննդավայր Վյուրցբուրգ, Բավարիայի թագավորություն, Գերմանական ռայխ[3]
Վախճանի օր դեկտեմբերի 17, 1962(1962-12-17)[1][2] (80 տարեկան)
Վախճանի վայր Քյոլն, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն
Քաղաքացիություն  Գերմանիա
Ամուսին Liselott Diem?
Զավակներ Gudrun Vuillemin-Diem?
 
Պարգևներ
«Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի հրամանատարական խաչ

Կառլ Դիեմ (գերմ.՝ Carl Diem հունիսի 24, 1882(1882-06-24)[1][2], Վյուրցբուրգ, Բավարիայի թագավորություն, Գերմանական ռայխ[3] - դեկտեմբերի 17, 1962(1962-12-17)[1][2], Քյոլն, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն) գերմանացի քաղաքական գործիչ, հրապարակախոս, գիտնական, տեսաբան և սպորտային շարժման պատմաբան, որն առաջին անգամ իրականացրել է Օլիմպիայից ջահի փոխանցման գաղափարը դեպի օլիմպիական խաղերի անցկացման վայր։ Բեռլինում 1936 թվականի Օլիմպիական խաղերի միջազգային հաջողությունից հետո ստեղծվել է Օլիմպիական ուսումնական ինստիտուտ, որը ղեկավարել է Կառլ Դիեմը, որը ստեղծել է «Օլիմպիական կրակը» ( գերմ.՝ Olympische Flamme ) եռահատոր աշխատությունը։ Այս աշխատությունն իր քարոզչական արժեքով հավասարեցվում է Լենի Ռիֆենշթայի «Օլիմպիա» ֆիլմին[4][5][6][7]։

Մանկություն, երիտասարդություն, հասուն տարիք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլ Դիեմը ծնվել է 1882 թվականի հունիսի 24-ին Վյուրցբուրգում (Գերմանական կայսրություն) բավականին հարուստ ծնողների՝ ձեռներեց Ֆերդինանդ Դիեմի (1859-1914) և Քեթրին Լինցի (գերմ.՝ Lintz) (1859-1938) ընտանիքում։ 1887 թվականին հոր բիզնեսում անհաջողությունների պատճառով ընտանիքը տեղափոխվել է Բեռլին, որտեղ Ֆերդինանդը պատրաստվում էր նոր բիզնես բացել։ Բայց ֆինանսական խնդիրները չեն լուծվել, և Դիեմ ավագը գաղթել է Ամերիկա առանց ընտանիքի, և դրա պատճառով Կառլը ստիպված է եղել ընդհատել իր ուսումը գիմնազիայում[8][9]։ Երիտասարդ տարիքից Կառլը հետաքրքրված է եղել հեծանվային սպորտով և աթլետիկայով, որը մեծ ճանաչում էր ձեռք բերել Գերմանիայում։ 1899 թվականին Բեռլինում հիմնել է «Marcomannia» մարզական ակումբը[9]։ Դիեմը սկսել է հոդվածներ գրել սպորտային թերթերի համար: 20 տարեկանում նա աշխատանքի ընդունվեց գերմանական աթլետիկայի թերթում գերմ.՝ Deutsche Sportbehörde für Athletik) և ընդամենը մեկ տարի անց միացավ նրա տնօրենների խորհրդին։ 1904-1905 թվականներին նա անցավ զինվորական ծառայություն մեկ տարով, ինչը մեծ ազդեցություն ունեցավ նրա հետագա կյանքի վրա[10][11]։ 1930 թվականին նա ամուսնացել է Լիզելոտ Բայլի հետ (գերմ.՝ Liselott Bail): Նրանք ունեին չորս երեխա (ծնված 1931, 1932, 1935, 1941 թվականներ)[12]։

Սպորտային պաշտոնյայի կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գերմանական կայսրությունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1896 թվականին Դիեմը հիմնել է Բեռլինի սպորտ ակումբը։ 1906 թվականին Աթենքում կայացած Օլիմպիական խաղերում, որպես սպորտային լրագրող, նա ուղեկցել է գերմանական թիմին՝որը ֆինանսավորվում էր թերթերի կողմից, որոնց համար Դիեմը պատրաստում էր ռեպորտաժներ[13]։

1911 թվականից եղել է երիտասարդական միության ղեկավարության անդամ ( գերմ.՝ Jungdeutschland-Bund ), որը միավորում էր գերմանական տարբեր երիտասարդական կազմակերպությունների[14]։

Որպես Գերմանիայի հավաքականի ավագ՝ Կառլ Դիեմը ղեկավարել է գերմանական թիմի հանդիսավոր երթը մարզադաշտով 1912 թվականին Ստոկհոլմում կայացած Օլիմպիական խաղերում։ 1912 թվականի մայիսի 27-ին ՄՕԿ-ը որոշել է հաջորդ Օլիմպիադան անցկացնել 1916 թվականին Բեռլինում։ Վիկտոր Պոդբելսկու առաջարկով Կառլ Դիեմը ընտրվել է առաջիկա խաղերի կազմկոմիտեի գլխավոր քարտուղար, այդ օլիմպիադան չի կայացել Առաջին համաշխարհային պատերազմի բռնկման պատճառով[13][14][15]։ 1913 թվականին Դիեմն առաջարկել է որպես պատվո նշան ներկայացնել գերմանական սպորտային կրծքանշանը, ինչի համար նա ինքն առաջիններից էր, ով անցավ անհրաժեշտ չափանիշները[16]։

Վայմարյան հանրապետությունում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1917-ից 1934 թվականներին Կառլ Դիեմը եղել է Ֆիզիկական դաստիարակության համագերմանական կոմիտեի գլխավոր քարտուղար, իսկ 1919 թվականից նրա անմիջական ղեկավարը Թեոդոր Լեվալդն էր[15]։

1920-ին գերմ.՝ Reichsjugendwettkämpfe, որը նախորդում է ժամանակակից Դաշնային պատանեկան խաղերին: Միևնույն ժամանակ Դիեմը առաջատար դեր է խաղացել Բեռլինում Ֆիզիկական կուլտուրայի բարձրագույն դպրոցի ստեղծման գործում և դարձել այս մարզական համալսարանի պրոռեկտորը[17]։ 1930 թվականին Դիեմը օգնեց Զեպ Հերբերգերին ընդունվել սպորտային համալսարան որպես բացառություն՝ առանց միջնակարգ կրթության վկայականի։ Ինքը՝ Դիեմը, մշտական աջակցություն էր ստանում Թեոդոր Լևալդից[18] :

Որպես սպորտային գորշծիչ և գերմանական օլիմպիական թիմերի ղեկավար՝ Կառլ Դիեմը մասնակցել է 1928 թվականի և 1932 թվականի օլիմպիական խաղերին[19][20]։

Նացիոնալ սոցիալիզմի ժամանակաշրջանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիեմի դերը նացիոնալ-սոցիալիզմի ժամանակաշրջանում հակասական է։ Մի կողմից, 1934 թվականին նացիստները նրան դասեցին որպես «քաղաքականապես անհուսալի» (հավանաբար նրա կնոջ հրեա ազգականների պատճառով): 1933 թվականին նա կորցրեց ֆիզկուլտուրայի համալսարանի փոխնախագահի պաշտոնը՝ հրաժարվելով միանալ Նացիոնալ-սոցիալիստական գերմանական բանվորական կուսակցությանը[21]։

Մյուս կողմից, Դիեմը մասնակցել է քարոզչական արշավներին՝ զբաղեցնելով 1936 թվականի Բեռլինում Օլիմպիական խաղերի կազմկոմիտեի գլխավոր քարտուղարի կարևոր պաշտոնը[20]։ Այս պաշտոնում նա նախաձեռնել է խաղերի համար օգտագործել հին հունական ծիսական մոտիվները: Ջահի փոխանցման գաղափարը առաջ է քաշել գերմանացի հրեա հնագետ Ալֆրեդ Շիֆը, ով երկար տարիներ եղել է իր հովանավոր Կառլ Դիեմի անձնական խորհրդականը[22][23]:

Այս գաղափարը Կառլ Դիեմին հաջողվեց կյանքի կոչել Թեոդոր Լևալդի աջակցությամբ և նացիստական Գերմանիայի ղեկավարության ներքո: Ժամանակակից Օլիմպիական խաղերի պատմության մեջ առաջին անգամ ջահը, որը վառվել է Հունաստանի Օլիմպիայում, մարզիկները տեղափոխել են խաղերի վայր 1936 թվականին։ Ահա թե ինչպես հայտնվեց նոր ավանդույթ՝ օլիմպիական կրակի փոխանցումավազք[24][25]։

1936-1945 թվականներին Դիեմը գլխավորել է Միջազգային օլիմպիական ինստիտուտը ( գերմ.՝ Internationales Olympisches Institut ) Բեռլինում[26] : Նրա հրապարակումները (1938-1945) մոտ մեկ երրորդ մասը ազգայնական էին։ Դիեմի սպորտային զեկույցները պարբերաբար հայտնվում էին Գեբելսի կողմից վերահսկվող «Das Reich » շաբաթաթերթում[27]:

Դիեմը հաճախ էր ելույթներ ունենում Հիտլերյուգենդի երիտասարդական կազմակերպության անդամների համար։ Նույնիսկ պատերազմի վերջին ամիսներին նա դիմում էր երիտասարդ զինվորներին (գրեթե երեխաներին)՝ մեջբերելով հույն բանաստեղծ Տիրտեոսին։

Schön ist der Tod, wenn der edle Krieger für das Vaterland ficht, für das Vaterland stirbt.

«Մահը գեղեցիկ է, երբ ազնիվ մարտիկը կռվում է հայրենիքի համար, մահանում է հայրենիքի համար»[28]։

Ծառայելով մի քանի նացիստական հաստատություններում՝ Դիեմը գիտեր Հոլոքոստի մասին 1943 թվականից։ Բայց նա ամուր կառչեց իր պաշտոնական դիրքերից, որոնք անմիջականորեն կապված էին սպորտային քաղաքականության և նացիստական պետության ընդհանուր գաղափարախոսության հետ[29] :

Հետպատերազմյան շրջանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խորհրդային օկուպացիայի գոտում գերմանական հանրակրթության ադմինիստրացիան արգելված գրականության ցանկում ներառել է Դիեմի «Օլիմպիական կրակը» (Բեռլին, 1942) աշխատության ամբողջական հրատարակությունը:

1945 թվականից հետո Կառլ Դիեմը, նացիստական ռեժիմի հետ իր համագործակցությունը փոխհատուցելու նպատակով, ակտիվորեն մասնակցեց Միջազգային օլիմպիական ակադեմիայի ստեղծմանը[6][30]։ 1947 թվականին նա դարձավ Քյոլնի Բարձրագույն սպորտային դպրոցի ռեկտորը, որը նա ղեկավարեց մինչև իր կյանքի վերջը։ Բացի այդ՝ Դիեմը 1949 թվականին եղել է Գերմանիայի ԱՕԿ-ի քարտուղար, իսկ 1950-1953 թվականներին եղել է Գերմանիայի ներքին գործերի դաշնային նախարարության սպորտային օգնական[20][31]։

Դիեմը թողել է մոտ 60,000 նամակ և 12,000 էջ օրագրեր, որոնք հասանելի են Չարլզ և Լիզելոտ Դիեմ (գերմ.՝ Carl und Liselott Diem-Archiv) Քյոլնի բարձրագույն մարզական դպրոցի արխիվում[32]։ Իր կենդանության օրոք նա երբեք չի հրապարակել իր բանավոր ելույթները Հիտլերյուգենդի երիտասարդության անդամների համար[33]:

Պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1936 թվական՝ Գերմանական օլիմպիական պատվո նշան
  • 1953 թվական՝ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության Պատվո շքանշան[34]
  • 1956 թվական՝ Օլիմպիական դիպլոմ շնորհվել է Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի կողմից հատուկ վաստակի համար[34][35]

Հիշատակ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլ Դիեմի հիշատակը հավերժացնելու նկատմամբ վերաբերմունքը ժամանակի ընթացքում փոխվել է։ Նրա մահից հետո առաջին տարիներին նրա գործունեությունը բարձր է գնահատվել իր ժամանակակիցների կողմից։ Մինչ օրս նրա անունով են կոչվում որոշ սպորտային հաստատություններ, օրինակ՝ Բադ Բենհեյմում, Իզերլոնում և Վադերլոնում, ինչպես նաև նրա անունն են կրում Ֆուրտվանգենի, Շտադլոնի փողոցները։ Երկու տարին մեկ (1953 թվականից) շարունակել են շնորհել Կառլ Դիեմի շքանշան (գերմ.՝ Carl Diem-Plakette)[36], որը ստեղծվել է գերմանական սպորտային միության կողմից սպորտի ոլորտում գիտական աշխատանքի համար։ Այնուամենայնիվ, 20-րդ դարի վերջում և 21-րդ դարի սկզբին հետազոտողները սկսել են քննադատորեն վերաբերվել նրա գործունեությանը նացիոնալ-սոցիալիզմի ժամանակաշրջանում որպես սպորտային պրոպագանդիստի[30]։

2001 թվականին Կառլ Դիեմի անունը հանվել է Գերմանիայի աթլետիկայի ասոցիացիայի անունից, որը նա ղեկավարել է մի քանի տարի (1908-1913)[37]։

Որոշ հակասական քննարկումներից հետո Կառլ Դիեմ անունը հանվել է փողոցների անվանումներից, օրինակ՝ Մյուլհայմ ան դեր Ռուր (1996)[38], Աախեն (2007), Pulheim (2009), Մյունստեր (2010)[39]: Վերանվել են նաև Ռիտերհուդի տարրական դպրոցը, Սպանդաուի Բեռլինի միջնակարգ դպրոցը, Շտեգլիցի (2001) և նրա հայրենի Վյուրցբուրգի (2004) մարզադահլիճները, որտեղ նույնպես դադարեցրել է նաև Կառլ Դիեմի անվան քաղաքային մեդալի տրամադրումը[40]։

Կառլ Դիեմի գրքերից (ընտրված)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Olympische Flamme. («Օլիմպիական կրակ»). 3 հատոր, Բեռլին, 1936 (համարվում է նացիստական ​​սպորտի քարոզչության կարևոր պատմական փաստաթուղթ)
  • Asiatische Reiterspiele. Ein Beitrag zur Kulturgeschichte der Völker. («Ասիական ձիասպորտի խաղեր։ Ներդրում ժողովուրդների մշակութային պատմության մեջ») Բեռլին, 1941
  • Körpererziehung bei Goethe. («Մարմնի դաստիարակությունն ըստ Գյոթեի») Մայնի Ֆրանկֆուրտ, 1948
  • Lord Byron als Sportsmann. («Լորդ Բայրոնը որպես մարզիկ») Քյոլն, 1950
  • Ein Leben für den Sport. («Կյանքը սպորտի համար») Ռատինգեն, 1974

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Frank Becker. Den Sport gestalten. Carl Diems Leben (1882—1962). — Duisburg: Universitätsverlag Rhein-Ruhr. — Bd. 1: Kaiserreich. — ISBN 978-3-940251-44-2(գերմ.)
  • Frank Becker. Den Sport gestalten. Carl Diems Leben (1882—1962). — Duisburg: Universitätsverlag Rhein-Ruhr. — Bd. 3: NS-Zeit. — ISBN 978-3-940251-42-8(գերմ.)
  • Wolfgang Benz (Hrsg.) Erinnerungspolitik oder kritische Forschung? Der Streit um Carl Diem(գերմ.) // Zeitschrift für Geschichtswissenschaft (1953). 59. Jahrgang 2011, Heft 3.
  • M. Breuer. Sport zwischen Kampf und Spiel — der Sportbegriff in den Werken von Carl Diem. Dissertation. — Ruhr-Universität Bochum, 2008. Архив Интернета(գերմ.)
  • Arnd Krüger. Theodor Lewald. Sportführer ins Dritte Reich. — Berlin: Bartels & Wernitz, 1975. — ISBN 3-87039-954-6(գերմ.)
  • Voransicht Erinnerungskultur im Sport: Vom kritischen Umgang mit Carl Diem, Sepp Herberger und anderen Größen des deutschen Sports / Michael Krüger (Hg). — Münster: LIT-Verlag, 2012. — ISBN 978-3-643-11677-2(գերմ.)
  • Ralf Schäfer Militarismus, Nationalismus, Antisemitismus. Carl Diem und die Politisierung des bürgerlichen Sports im Kaiserreich. (Dissertation). — Berlin: Metropol, 2011. — ISBN 978-3-940938-67-1(գերմ.)
  • Horst Ueberhorst Das Kontinuitätsproblem in der deutschen Sportgeschichte. Carl Diem, Guido von Mengden, Karl Ritter von Halt // Gegen Barbarei. Essays (Robert W. Kempner) zu Ehren / Rainer Eisfeld, Ingo Müller (Hrsg.). — Frankfurt am Main: Athenäum, 1989. — S. 360—384. — ISBN 3-610-08537-1(գերմ.)
  • «Ausführliche Literatur zum Sport 1933—1945» (PDF) (գերմաներեն). Bibliothek für Wi-So Geschichte, Köln. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118525336 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  4. ↑ «Carl Diem 1882-1962». Немецкий исторический музей. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  5. ↑ Volker Kluge. «Carl Diem 1882-1862» (PDF). Архив Интернета. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 Կաղապար:Из БОЭ
  7. ↑ «История эстафет огня Олимпийских игр». РИА Новости. 2013 թ․ սեպտեմբերի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.
  8. ↑ M. Breuer. Sport zwischen Kampf und Spiel — der Sportbegriff in den Werken von Carl Diem. Dissertation. — Ruhr-Universität Bochum, 2008. — S. 17.(գերմ.)
  9. ↑ 9,0 9,1 «Carl Diem (1882-1962), Sportfunktionär» (գերմաներեն). LVR. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.
  10. ↑ «Carl Diem 1882-1962». Немецкий исторический музей. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  11. ↑ M. Breuer. Sport zwischen Kampf und Spiel — der Sportbegriff in den Werken von Carl Diem. Dissertation. — Ruhr-Universität Bochum, 2008. — S. 18.(գերմ.)
  12. ↑ {{{վերնագիր}}}.
  13. ↑ 13,0 13,1 M. Breuer. Sport zwischen Kampf und Spiel — der Sportbegriff in den Werken von Carl Diem. Dissertation. — Ruhr-Universität Bochum, 2008. — S. 19.(գերմ.)
  14. ↑ 14,0 14,1 Militärgeschichtliche Mitteilungen. — Karlsruhe, 1917. — S. 120.(գերմ.)
  15. ↑ 15,0 15,1 M. Breuer. Sport zwischen Kampf und Spiel — der Sportbegriff in den Werken von Carl Diem. Dissertation. — Ruhr-Universität Bochum, 2008. — S. 20.(գերմ.)
  16. ↑ «Carl Diem 1882-1962». Немецкий исторический музей. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  17. ↑ Volker Kluge. «Carl Diem 1882-1862» (PDF). Архив Интернета. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  18. ↑ Arnd Krüger. Theodor Lewald. Sportführer ins Dritte Reich. — Berlin: Bartels & Wernitz, 1975. — ISBN 3-87039-954-6(գերմ.)
  19. ↑ Volker Kluge. «Carl Diem 1882-1862» (PDF). Архив Интернета. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Ernst Klee. Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. — Zweite aktualisierte Auflage. — Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag, 2005. — S. 108—109.(գերմ.)
  21. ↑ «Carl Diem 1882-1962». Немецкий исторический музей. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  22. ↑ Stefan Lehmann. «Der vergessene Vater des Fackellaufs». Der Spiegel. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  23. ↑ Станислав Таратынов. (2013 թ․ հոկտեմբերի 25). «Игры с огнём». Санкт-Петербургские ведомости. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.
  24. ↑ Александр Круглов. (2013 թ․ հոկտեմբերի 8). «Эстафетные традиции». Чемпионат.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.
  25. ↑ Eugen Georg Schwarz und Heiner Emde. (1995 թ․ ապրիլի 15). «Kinder sollten den Führer retten - Deutschland - FOCUS Online - Nachrichten». Focus. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  26. ↑ «Carl Diem 1882-1962». Немецкий исторический музей. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  27. ↑ Wolfgang Bausch. (2001 թ․ սեպտեմբերի 29). «Bis zum letzten Hauch». «Sportunterricht.de». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  28. ↑ Eugen Georg Schwarz und Heiner Emde. (1995 թ․ ապրիլի 15). «Kinder sollten den Führer retten - Deutschland - FOCUS Online - Nachrichten». Focus. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  29. ↑ Interview mit Prof. Dr. Frank Becker (2012 թ․ հոկտեմբերի 18). «"Diem ist mit Hindenburg zu vergleichen"». Կաղապար:Нп3. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  30. ↑ 30,0 30,1 Тасос Костопулос, Димитрий Тримис, Ангелика Псара, Анда Псара и Димтрис Псарас (2004 թ․ մարտի 21). «Геббельс — олимпийский поджигатель». «Сегодня.ру». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 29-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  31. ↑ Volker Kluge. «Carl Diem 1882-1862» (PDF). Архив Интернета. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  32. ↑ «Carl und Liselott Diem-Archiv (CuLDA)». «Universitätssammlungen in Deutschland». 2009 թ․ ապրիլ. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  33. ↑ «Deutsche Verwaltung für Volksbildung in der sowjetischen Besatzungszone, Liste der auszusondernden Literatur, №2202». «Datenbank Schrift und Bild 1900-1960». 1946. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին. {{cite web}}: line feed character in |publisher= at position 11 (օգնություն)(գերմ.)
  34. ↑ 34,0 34,1 «Carl Diem 1882-1962». Немецкий исторический музей. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  35. ↑ Volker Kluge. «Carl Diem 1882-1862» (PDF). Архив Интернета. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  36. ↑ «Carl-Diem-Plakette» (PDF). Կաղապար:Нп3. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.
  37. ↑ «Deutscher Leichtathletik-Verband: Carl Diem fällt vom Schild». Der Tagesspiegel. 2001 թ․ մարտի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  38. ↑ «Vom Adlerhorst bis Zwischen den Gärten» — Straßennamen in Mülheim-Ruhr(գերմ.)
  39. ↑ Andreas Rüttenauer. (2010 թ․ դեկտեմբերի 6). «"Krieg der Expertisen"». Die Tageszeitung. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  40. ↑ «DOSB Wissenschaftspreis (bis 2005/06 Carl-Diem-Plakette des DSB)» (PDF). Архив Интернета. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • «Carl Diem 1882—1962» (PDF). Архив Интернета. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2007 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
  • «Der Monitor-Beitrag». «Aussichten — Informationen aus dem Journalistenbüro von Jürgen Streich». 26. Oktober ´95. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 22-ին.(գերմ.)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կառլ Դիեմ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կառլ_Դիեմ&oldid=10365984» էջից