Կառավարական ճգնաժամ Գերմանիայում
Գերմանիայում կառավարական ճգնաժամը կապված էր Գերմանիայի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունից, Ազատ դեմոկրատական կուսակցությունից և «Միություն 90/Կանաչներ» կուսակցությունից կազմված իշխող կոալիցիայի ներսում տնտեսական քաղաքականություն վարելու շուրջ տարաձայնությունների հետ: 2024 թվականի նոյեմբերի 6-ին Գերմանիայի գործող կանցլեր Օլաֆ Շոլցը հայտարարեց ֆինանսների նախարար Քրիստիան Լինդների՝ Ազատ դեմոկրատական կուսակցության առաջնորդի պաշտոնանկության մասին[1]։ Դա հանգեցրեց իշխող կոալիցիայի փլուզմանը և Ազատ դեմոկրատական կուսակցության ընդդիմության անցմանը, որի արդյունքում Օլաֆ Շոլցի կաբինետը վերածվեց փոքրամասնության կառավարության, որին աջակցում էին Գերմանիայի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունը և «Միություն 90/Կանաչներ» կուսակցությունը, որոնք մեծամասնություն չունեն Բունդեսթագում:
Ենթադրվում է, որ 2024 թվականի վերջին պետք է տեղի ունենա Օլաֆ Շոլցի կառավարությանը վստահության քվեարկություն[2], իսկ անվստահության քվե ստանալու դեպքում պետք է անցկացվեն Բունդեսթագի արտահերթ ընտրություններ[3]։
Նախապատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2021 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում հաղթանակ է տարել Գերմանիայի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունը՝ ստանալով խորհրդարանի 736 տեղերից 206-ը[4]։ ՍԴՀԿ-ն կոալիցիա կազմելու պայմանավորվածություն է ձեռք բերել «Միություն 90/Կանաչներ» կուսակցության և լիբերալ Ազատ դեմոկրատական կուսակցության հետ: ՍԴՀԿ առաջնորդ Օլաֆ Շոլցը դարձել Է Գերմանիայի կանցլեր։ Շոլցի կառավարությունը հաստատվել է Բունդեսթագի կողմից 2021 թվականի դեկտեմբերի 8-ին[5]։ Գերմանիայում առաջին անգամ իշխանության է եկել այսպես կոչված «Լուսացույց» կոալիցիան, որն անվանվել է մասնակից կուսակցությունների հետ ասոցացվող գույներով՝ կարմիր SPD-ում, դեղին՝ FDP-ում և կանաչ՝ «Կանաչների» մոտ[6]։
Քանի որ ՍԴՀԿ-ն ու «Կանաչները» համարվում են ձախ կենտրոնամետ, իսկ ՀԺԿ-ն՝ տնտեսական լիբերալիզմի կողմնակիցներ, նոր կառավարության աշխատանքը բարդացել է գաղափարական տարբերություններով[7][8]։ Դա դրսևորվում էր բյուջեի պլանավորման, շրջակա միջավայրի պաշտպանության և սոցիալական քաղաքականության հարցերի շուրջ տարաձայնությունների մեջ, ինչը հաճախ հանգեցնում էր օրենքների մշակման և ընդունման գործընթացների ձգձգմանը[9]։ Բացի այդ, 2022 թվականին Գերմանիայում տնտեսական անկում է սկսվել, որն ազդել է իշխող կոալիցիայի գործունեության հավանության վարկանիշի վրա[9]։
2023 թվականի նոյեմբերին Գերմանիայի Սահմանադրական դատարանը անօրինական է ճանաչել կառավարության գործողությունները բյուջեի ռեսուրսների վերաբաշխման ոլորտում։ Կառավարությունը վերաբաշխել է պարտքային պարտավորություններից չծախսված միջոցները, որոնք ի սկզբանե նախատեսված էին COVID-19 համաճարակի դեմ պայքարելու համար՝ կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարելու համար: Դատարանի որոշումը հանգեցրել է 60 միլիարդ եվրոյի բյուջեի դեֆիցիտի և այլ հոդվածներից միջոցների վերաբաշխման անհրաժեշտության[9]։ Սա առաջացրել է ֆերմերների բողոքները 2023-2024 թվականներին և կառավարության վարկանիշի հետագա անկում[10][11]։
2024 թվականի սեպտեմբերին Գերմանիայի մի քանի հողերում տեղի ունեցած տարածաշրջանային ընտրություններում իշխող կուսակցությունները պարտություն կրեցին, մինչդեռ Գերմանիայի Քրիստոնեա-դեմոկրատական միություն (ՔԴՄ) ընդդիմադիր կուսակցությունները, ծայրահեղ աջ «Այլընտրանք Գերմանիայի համար» և Սառա Վագենկնեխտի ձախ պոպուլիստական միությունը՝ հանուն բանականության և արդարության, զգալիորեն ամրապնդեցին դիրքերը։
2024 թվականի հոկտեմբերին Ռոբերտ Հաբեքը՝ տնտեսական զարգացման և կլիմայի պաշտպանության նախարար և «Կանաչների» խոսնակ, առաջարկեց ստեղծել փոխառություններով ֆինանսավորվող հիմնադրամ՝ կորպորատիվ ներդրումներին աջակցելու համար[12]։ Այնուամենայնիվ, այս ծրագրի իրականացումը կհանգեցնի բյուջեի կանոնից շեղման, որը սահմանափակում է բյուջեի կառուցվածքային դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 0,35%-ը չգերազանցող մակարդակում, և որի խիստ պահպանումը FDP-ի կողմնակիցն է: Նոյեմբերի 1-ին FDP-ի առաջնորդ Քրիստիան Լինդները հրապարակեց տասնութ էջանոց հայտարարություն՝ կոալիցիայի համար նոր տնտեսական քաղաքականություն մշակելու կոչով[13]։ Տնտեսական ճգնաժամի դեմ պայքարելու համար Լինդներն առաջարկել է մորատորիում հայտարարել նոր նորմատիվների ներդրման համար, նվազեցնել հարկերը և կրճատել պետական ծախսերը, այդ թվում՝ կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարը[14][15]։
ՀԺԿ-ի կոալիցիոն գործընկերները՝ ՍԴՀԿ-ն և «Կանաչները» կտրականապես չեն համաձայնել Քրիստիան Լինդների առաջարկներին՝ դրանք անհամատեղելի համարելով կոալիցիոն համաձայնագրի հետ[12]։ Հետագայում կոալիցիայի մասնակիցները ինտենսիվ խորհրդակցություններ են անցկացրել դրա պահպանման հնարավորության հարցի շուրջ, այդ թվում՝ երեք կուսակցությունների առաջնորդների՝ Օլաֆ Շոլցի, Քրիստիան Լինդների և Ռոբերտ Հաբեքի հանդիպման ժամանակ՝ 2024 թվականի նոյեմբերի 6-ին[12]։
Քրիստիան Լինդների հրաժարականը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նոյեմբերի 6-ի երեկոյան կոալիցիոն երեք կուսակցությունների ղեկավարների հանդիպումից հետո Օլաֆ Շոլցը հայտարարել է, որ ինքը խնդրագիր կներկայացնի Գերմանիայի նախագահ Ֆրանկ-Վալտեր Շթայնմայերին՝ Քրիստիան Լինդներին ֆինանսների նախարարի պաշտոնից ազատելու մասին: Գերմանիայի Սահմանադրության համաձայն՝ միայն նախագահը կարող է դաշնային նախարարին ազատել զբաղեցրած պաշտոնից, ինչը նախկինում, որպես կանոն, արվել Է կանցլերի ներկայացմամբ: Հայտարարության մեջ Շոլցը նշել է, որ ինքը ստիպված է եղել դիմել այդ միջոցին, որպեսզի թույլ չտա երկրին վնաս հասցնել և պահպանի կառավարության աշխատունակությունը: Բացի այդ, նա հայտարարել է, որ ավելի վաղ Լինդներին առաջարկություն է արել, թե ինչպես կարելի է լրացնել բյուջեի դեֆիցիտը, սակայն Լինդները չի ընդունել այդ առաջարկը[16]։
Օլաֆ Շոլցը նաև հայտարարել է Բունդեսթագում կառավարությանը վստահության քվե անցկացնելու մտադրության մասին 2025 թվականի հունվարի 15-ին: Ըստ Սահմանադրության եթե կառավարությունը չի ստանում Բունդեսթագի վստահության քվեն, ապա կանցլերը դիմում է նախագահին՝ խորհրդարանը ցրելու խնդրանքով։ Նախագահը 21 օր ժամանակ կունենա՝ արտահերթ նիստ հրավիրելու համար եթե նախագահը համաձայնում է Բունդեսթագի լուծարմանը, ապա արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ պետք է կազմակերպվեն խորհրդարանի լուծարման օրվանից 60 օրվա ընթացքում:
Նոյեմբերի 7-ին Ֆրանկ-Վալտեր Շտայնմայերը պաշտոնապես պաշտոնանկ արեց Քրիստիան Լինդներին և երդվեց նրա իրավահաջորդի՝ Օլաֆ Շոլցի կողմից ընտրված Յորգ Կուկիսին SPD-ից: Քանի որ Կուկիսը ներդրումային բանկ էր Goldman Sachs բանկում, նրա հրամանագրի որոշումը բացահայտվեց որոշ ձախակողմյան քաղաքական գործիչների կողմից՝ ինչպես ներկայացնել samoyd LNG-ն, այնպես էլ Սառա Վագենկնեխտի օպոզիցիոն միությունը՝ բանականության և կառավարելիության համար[17]։
Ի պատասխան Քրիստիան Լինդների պաշտոնանկությանը՝ հրաժարական են տվել ԱԳԳԾ նախարարներ Մարկո Բուշմանը և Բետինա Շտարկ-Վատցինգերը[18]։ Տրանսպորտի և թվային ենթակառուցվածքների նախարար Ֆոլկեր Վիսինգը հայտարարել է, որ դուրս կգա FDP-ից՝ նախարարի պաշտոնը պահպանելու համար: Հետագայում նրան են փոխանցվել արդարադատության նախարարի լիազորությունները՝ պաշտոնաթող Մարկո Բուշմանի փոխարեն[19]։ Նմանապես, կրթության և գիտական հետազոտությունների նախարարի լիազորությունները Բետինա Շտարկ-Ուոթցինգերի հրաժարականից հետո փոխանցվել են Պարենի և գյուղատնտեսության նախարար Ջեմ Օզդեմիրին[20]։ Արդյունքում ՀԺԿ-ն դարձավ ընդդիմություն՝ գոյություն ունեցող եռակուսակցական կոալիցիան վերածելով երկկուսակցական փոքրամասնության կառավարության՝ ՍԴՀԿ-ի և «Կանաչների» միջև։
Հետագա իրադարձություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2025 թվականի հունվարի 15-ին կառավարությանը վստահության քվեարկություն անցկացնելու Օլաֆ Շոլցի առաջարկը կնշանակեր արտահերթ ընտրությունների հնարավորություն մինչև ապրիլի սկիզբ: Որոշ ընդդիմադիր կուսակցություններ կոչ են արել կառավարությանը վստահության քվեարկություն անցկացնել ավելի վաղ՝ 2024 թվականի նոյեմբերին։ Կառավարությանը վստահության շուտափույթ քվեարկության օգտին հանդես են եկել ՔԴՄ-ն, Քրիստոնեա-սոցիալական միությունը (ՔՍՄ), Գերմանիայի համար այլընտրանքը և Սառա Վագենկնեխտի միությունը՝ հանուն բանականության և արդարության[21][22]։ Գերմանիայում ընտրությունների անցկացման դաշնային հանձնակատարը հայտարարել է հունվարին ընտրությունները նախապատրաստելու վարչական դժվարությունների մասին՝ Սուրբծննդյան տոների պատճառով[23]։
Նոյեմբերի 12-ին ՍԴՀԿ-ի և ՔԴՄ-ՔՍՄ ընդդիմադիր դաշինքի ներկայացուցիչները պայմանավորվել են 2025 թվականի փետրվարի 23-ին ընտրություններ անցկացնելու, իսկ 2024 թվականի դեկտեմբերի 16-ին կառավարությանը վստահության քվեարկություն անցկացնելու մասին[24]։ Բացի այդ, Օլաֆ Շոլցը հայտարարել է, որ կփորձի պայմանավորվել ՔԴՄ-ՔՍՄ-ի հետ հաջորդ տարվա բյուջեի աջակցության և ռազմական ծախսերի ավելացման շուրջ[25]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ tagesschau.de. «Kanzler Scholz entlässt Finanzminister Lindner». tagesschau.de (գերմաներեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «Немецкие СМИ сообщили о решении партий ФРГ по дате досрочных выборов». Forbes.ru (ռուսերեն). 2024-11-12. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ tagesschau.de. «Einigung auf Neuwahl des Bundestages am 23. Februar». tagesschau.de (գերմաներեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «В Германии прошли выборы без Меркель. Что важно знать». РБК (ռուսերեն). 2021-09-27. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «В Германии представили новое правительство страны при канцлере Шольце. Посты вице-канцлера и главы МИД заняли критики «Севпотока-2» Хабек и Бербок». Новая газета (ռուսերեն). 2021-12-08. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ ««Светофор» загорелся». Кто войдет в новое правительство Германии». Газета.Ru (ռուսերեն). 2024-11-12. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ Dmitracova, Sophie Tanno, Sebastian Shukla, Olesya (2024-11-07). «Germany's normally stable government has collapsed. Here's why». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «Germany's coalition government falls apart — how it happened». dw.com (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 «Germany's coalition government falls apart — how it happened». dw.com (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ Chazan, Guy (2024-11-06). «German coalition government collapses as Scholz sacks his finance minister». Financial Times. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «Germany engulfed by political crisis as Scholz coalition falls apart». BBC News (անգլերեն). 2024-11-07. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 «German government descends into crisis mode». dw.com (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «German finance minister proposes rival economy plan, document shows». Reuters (անգլերեն). 2024-11-01.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ «Lindner fordert in Grundsatzpapier Kehrtwende in der Wirtschaftspolitik». tagesschau.de (գերմաներեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «German Coalition Squabbles Over Finance Minister's New Proposals». Bloomberg.com (անգլերեն). 2024-11-03. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ Clinch, Sophie Kiderlin,Matt (2024-11-06). «Germany's ruling coalition collapses as Chancellor Scholz fires finance minister». CNBC (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «Allemagne: l'opposition réclame un vote de confiance autour du chancelier Scholz dès la semaine prochaine». RFI (ֆրանսերեն). 2024-11-07. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «Lindner-Entlassung: FDP zieht Minister aus Ampel ab». ZDFheute (գերմաներեն). 2024-11-07. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «Ampel-Aus: Volker Wissing tritt aus der FDP aus und bleibt Verkehrsminister». Der Spiegel (գերմաներեն). 2024-11-07. 2195-1349. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «Das ist die neue Bundesregierung nach dem Austritt der FDP». tagesschau.de (գերմաներեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «Nach Ampel-Aus: Opposition fordert sofortige Vertrauensfrage». tagesschau.de (գերմաներեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «German opposition wants confidence vote now». dw.com (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «Germany: Paper Questions Punctuate Election Date Debate». RTV Online (անգլերեն). Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ «German Lawmakers Agree to Hold Early Election in February». Bloomberg.com (անգլերեն). 2024-11-12. Վերցված է 2024-11-12-ին.
- ↑ Marsh, Sarah; Rinke, Andreas (2024-11-07). «Germany faces snap election as Scholz's coalition crumbles». Thomson Reuters (անգլերեն).
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)