Կապիտալի կուտակում

Կապիտալի կուտակում, մարքսյան քաղաքատնտեսության մեջ նկարագրվում է որպես կապիտալիստական ընդլայնված վերարտադրության պրոցեսում հավելյալ արժեքի փոխարկումը կապիտալի. լրացուցիչ արտադրամիջոցներ գնելու և աշխատուժ վարձելու համար հավելյալ արժեքի մի մասի միացում գործող կապիտալին։ Միաժամանակ այն նյութական բարիքների և կապիտալիստական արտադրահարաբերությունների վերարտադրության պրոցես է։

Հավելյալ արժեքի կիրառումը որպես կապիտալ կամ նրա մի մասի միացումն ավանսավորված կապիտալին կոչվում է կապիտալի կուտակում։ Կապիտալի կուտակումը պայմանավորված է առավելագույն շահույթ ստանալու կապիտալիստի ձգտմամբ և մրցակցությամբ, որոնք ստիպում են նրան ընդլայնել արտադրության մասշտաբները։ Կապիտալի կուտակումը ենթադրում է նյութական և դրամական լրացուցիչ միջոցների ներդրում արտադրության մասշտաբներն ընդլայնելու և բարիքների ծավալը ավելացնելու համար։

Կապիտալի կուտակումը՝ դա ընդլայնված վերարտադրության մեջ ծախսվող միջոցների աճն է։ Նման կարգի լրացուցիչ կապիտտալը կարելի է անվանել ներդրում ապագայի մեջ, քանի որ այն նպատակաուղղվում է մարդկանց ներկա և ապագա սերունդների կյանքի բարելավմանը։

Կապիտալի կուտակումը բնականաբար ենթադրում է նրա աղբյուրների առկայություն։ Նորմալ գործող ֆիրմայի համար կուտակման սկզբնական աղբյուր է ծառայում նրա շահույթը։

Ձեռնարկություններում որպես կանոն կապիտալի կուտակումն ունի հետևյալ կառուցվածքը՝

արտադրական կուտակում,
ոչ արտադրական կուտակում,
կուտակում, որը հատկացվում է լրացուցիչ աշխատողներ ներգրավվելու և բոլոր զբաղվածների որակավորումը բարձրացնելու նպատակին։

Արտադրական կուտակումը, որը տնտեսագիտության մեջ ընդունված է անվանել ներդրումներ, ծախսվում է՝

արտադրության միջոցների քանակն ավելացնելու համար,
նյութական պաշարների աճը ապահովելու համար։

Ոչ արտադրական կուտակումն օգտագործվում է՝

ոչ արտադրական ոլորտի ֆոնդերի աճը ապահովելու համար,
աշխատողների ուսուցումն ու որակավորման բարձրացումն ապահովելու համար։

Կապիտալի կուտակման չափերի ավելացումը կախված է մի շարք գործոններից։ Դրանք են՝

աշխատանքի շահագործման աստիճանի բարձրացումից,
աշխատանքի արտադրողականության բարձրացումից,
կիրառվող և սպառվող հարաբերությամբ,
կապիտալի օրգանական կազմի կառուցվածքից,
փոխառու կապիտալի մեծությունից,
արտադրության միջոցների էժանացումից և այլն։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 257)։