Կանոնավոր հնգանկյուն
Կանոնավոր հնգանկյուն (կամ պենտագրամ հուն․՝ πενταγωνον), երկրաչափական պատկեր, կանոնավոր բազմանկյուն, որն ունի հինգ կողմ։
Հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կանոնավոր հնգանկյան անկյունը հավասար է․
- Կարելի է հաշվել տրված հինգ բանաձևերից ցանկացածով․
- ,
- որտեղ -ը՝ արտագծած շրջանագծի շառվիղն է, -ը՝ ներգծած շրջանագծի շառավիղը, -ն անկյունագիծն է, -ն կողմի երկարությունը։
- Կանոնվոր հնգանկյան բարձրությունը․
- Անկյունագծերը նաև ներքին անկյան կիսորդներն են և միջնուղղահայացները։
- Անկյունագծի հարաբերությունը կողմին հավասար է «ոսկե հատմանը», այսինքն թվին։
Ներգծված և արտագծված շրջանագծերի շառավիղները, բարձրությունը, կողմը, անկյունագիծը և մակերեսը կարելի է հաշվել առանց եռանկյունաչափական բանաձևերի օգտագործման։
- Կողմը․
- Ներգծված շրջանագծի շառավիղը․
- Արտագծված շրջանագծի շառավիղը․
- Անկյունագիծը․
- Մակերեսը․
- Կանոնավոր հնգանկյունով հնարավոր չէ լցնել հարթությունը առանց միջակայքերի։
- Կանոնավոր հնգանկյան մակերեսի հարաբերությունը այն հնգանկյան մակերեսին, որն առաջանում է սկզբնական հնգանկյան անկյունագծերի հատումից։
- որտեղ — ոսկե հատման հարաբերությունն է։
Կառուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ահա տրված շրջանագծում կանոնավոր հնգանկյան կառուցման մեթոդներից։
Այն կարելի է կառուցել կամ կարկինով ու քանոնով, կամ շրջանագծին ներգծելով, կամ տրված կողմի հիմքի վրա։ Այս գործողությունը նկարագրվել է առաջին անգամ Ք․ա 300 թվականին Էվկլիդեսի «Սկզբունքներում»։
- Կառուցեք շրջանագիծ, որի մեջ պիտի կառուցվի հնգանկյունը և նշանակեք կենտրոնը O տառով։ (Նկարի վրա կանաչ գույնով է)
- Ընտրեք շրջանագծի վրա A կետը, որը հնգանկյան գագաթներից է լինելու։ Գծեք OA ուղիղը։
- Կառուցեք OA ուղղին ուղղահայաց ուղիղ։ Շրջանագծի հետ հատման կետը նշանակեք B։
- Կառուցեք OB հատվածի միջնակետը։
- Կառուցեք շրջանագիծ, որն անցնի A կետով և C կենտրոնով, OB ուղղի հետ հատումը նշանակեք D-ով։
- A կենտրոնով տարեք շրջանագիծ, որն անցնի D-ով։ Կանաչ շրջանագծի հետ հատման կետերը նշանակեք E և F։
- Տարեք շրջանագիծ E կենտրոնով, որն անցնում է A: Հատումը կանաչ շրջանագծի հետ նշանակենք G:
- Տարեք F կենտրոնով շրջանագիծ, որն անցնի A կետով։ Հատումը նշանակեք H կետով։
- Կառուցեք AEGHF հնգանկյունը։
Ստացում հարթ թղթի օգնությամբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կանոնավոր հնգանկյուն կրելի է ստանալ հարթ թղթի շերտից հանգույց անելով։
Բնության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պղնձի հարթ մակերևույթին 100—140 K -ում ջրային սառույցի առաջացումն ուսումնասիրումը ցույց տվեց, որ սկզբում մակերևույթի վրա առաջանում են 1 նմ լայնության մոլեկուլային շղթաներ, բայց ոչ թե վեցանկյան այլ հնգանկյան տեեսքով[1]։
Հնգահամաչափություն բնության մեջ կարելի է հանդիպել մի շարք ծաղիկների և մրգերի մեջ՝ օրինակ, գերմանական զկեռ։ Կենդանիներից ծովային ասեղամորթները (օրինակ՝ ծովաստղը)։
-
Կենդանիներից հնգահամաչափ են ծովային ասեղամորթները (օրինակ՝ծովաստղը)։
-
Հնգահամաչափություն բնության մեջ կարելի է հանդիպել մի շարք ծաղիկների և մրգերի մեջ՝ օրինակ, գերմանական մուշմուլան։
Հետաքրքիր փաստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Դոդեկաեդր միակ կանոնավոր բազմանիստն է, որի նիստերը կանոնավոր հնգանկյուններ են։
- Պենտագոնը` ԱՄՆ-ի Պաշտպանության նախարարության շենքն է, այն ունի կանոնավոր հնգանկյան ձև։
- Բնության մեջ չկան բյուրեղներ, որոնց նիստերը հնգանկյուն են։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ոսկե հատում
- Հնգանկյուն
- Հնգանիստ
- ԽՍՀՄ որակի պետական նշան
Ծանոթագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]