Կաթնաթան

Կաթնաթան;
Ենթատեսակ	dairy drink?, Q46025316? և կաթնամթերք
	Buttermilk Վիքիպահեստում

Կաթնաթան, ֆերմենտացված կաթնամթերք, ավանդաբար, դա այն հեղուկն է, որն առաջանում է կարագից մշակված սերուցքից հետո: Քանի որ արևմտյան երկրներում ժամանակակից կարագը պատրաստվում է ոչ թե մշակված սերուցքով, այլ չմշակված քաղցր սերուցքով, արևմտյան երկրներում ժամանակակից թանը մշակվում է առանձին: Այն տարածված է տաք կլիմայական վայրերում, որտեղ չսառեցված կաթը արագ թթվում է^[1]։

Կարելի է թանը խմել անմիջապես, ինչպես նաև օգտագործել խոհարարության մեջ։ Սոդայից հաց պատրաստելիս թանում առկա թթուն փոխազդում է նյութի՝ նատրիումի հիդրոկարբոնատի հետ՝ առաջացնելով ածխաթթու գազ, որը հանդես է գալիս որպես խմորիչ նյութ: Թանն օգտագործվում է նաև մարինացման մեջ, հատկապես հավի և խոզի միսը։

Ավանդական թան

Ի սկզբանե թանը վերաբերում էր այն թափանցիկ հեղուկին, որը մնացել է մշակված կամ ֆերմենտացված սերուցքից կարագի թրթռումից: Ավանդաբար, մինչև համասեռացման գալը, կաթը թողնում էին որոշ ժամանակ, որպեսզի սերուցքն ու կաթը բաժանվեն: Այս ընթացքում կաթում բնականաբար առաջացող լակտիկ թթու արտադրող բակտերիաները ֆերմենտացնում էին այն: Սա նպաստում էր յուղի անջատման գործընթացին, քանի որ ավելի ցածր pH ունեցող սերուցքի ճարպն ավելի հեշտորեն միավորվում է, քան թարմ սերուցքը: Թթվային միջավայրը նաև օգնում է կանխել հնարավոր վնասակար միկրոօրգանիզմների աճը, ինչը նպաստում է պահեստավորման ժամկետի երկարացմանը^[2]։

Մշակված թան

Ավանդական թանը դեռևս տարածված է հայկական, արաբական, հնդկական, նեպալական, պակիստանյան, ֆիննական, լեհական, հոլանդական, գերմանական, դանիական և ավստրիական տնային տնտեսություններում, բայց հազվադեպ է հանդիպում արևմտյան այլ երկրներում: Այն սովորական խմիչք է հնդկական և նեպալական շատ տներում և հաճախ մատուցվում է տապակած եգիպտացորենի հետ^[3]։ Արաբական մշակույթում թան սովորաբար սառույցով վաճառվում է այլ կաթնամթերքի հետ: Այն հայտնի է Ռամադանի ժամանակ, երբ այն օգտագործում են իֆտարի և սուհուրի ժամանակ:

Միացյալ Նահանգներ

Մշակված թանը առաջին անգամ առևտրային ճանապարհով ներմուծվեց Միացյալ Նահանգներում 1920-ականներին: Այն սկզբում տարածված էր ներգաղթյալների շրջանում և դիտվում էր որպես մթերք, որը կարող է դանդաղեցնել ծերացումը: Այն հասել է տարեկան 517,000,000 վաճառքի գագաթնակետին կգ (1,14 միլիարդ ֆունտ) 1960 թվականին։ Այդ ժամանակից ի վեր թանի վաճառքը նվազել է, և 2012-ին տարեկան վաճառքը հասել է այդ թվի կեսից պակաս^[4]։Այնուամենայնիվ, խտացրած թան և չորացրած թան շարունակում են կարևոր մնալ սննդի արդյունաբերության մեջ^[5]։Հեղուկ թանը օգտագործվում է հիմնականում հացաբուլկեղենի և պանրի առևտրային պատրաստման մեջ^[6]։ Թանի պինդ զանգվածը օգտագործվում են պաղպաղակի արտադրության մեջ ^[7], ինչպես նաև ավելացվում են նրբաբլիթի խառնուրդներին ՝ նրբաբլիթներ պատրաստելու համար։

Թթվացված թան

Թթվայնացված թանը փոխարինող է, որն ստացվում է կաթին սննդային թթու, օրինակ՝ սպիտակ քացախ կամ կիտրոնի հյութ, ավելացնելով: Այն կարող է պատրաստվել՝ խառնելով 1 ճաշի գդալ (0.5 ամերիկյան հեղուկ ունցիա, 15 մլ) թթու՝ 1 բաժակ (8 ամերիկյան հեղուկ ունցիա, 240 մլ) կաթի հետ և թողնելով այն նստելու, մինչև մոտ 10 րոպե հետո կտրատվի: Կաթի յուղի ցանկացած պարունակություն կարող է օգտագործվել, բայց հաճախ օգտագործվում է լիարժեք կաթ՝ խմորեղեն պատրաստելու համար:

Սնուցում

Կոմերցիոն կերպով պատրաստված թանը սննդային էներգիայի և ճարպի տեսակետից համընկնում է սովորական կաթի հետ: 1 բաժակ (237 մԼ) լիարժեք կաթը պարունակում է 157 կիլոկալորիա և 8.9 գրամ ճարպ: 1 բաժակ լիարժեք 2 թանը պարունակում է 640 կԺ (152 կկալ) և 8.1 գրամ ճարպ: Առկա է նաև ցածր յուղայնությամբ թան^[8]։ Թանը պարունակում է վիտամիններ, կալիում, կալցիում և ֆոսֆոր^[9]։

Ծանոթագրություններ

↑ Muhlke, Christine (April 22, 2009). «Got Buttermilk?». New York Times.
↑ Douma (Ed.), Michael (June 14, 2007). «Ripening to Ferment Milk Sugars to Lactic Acid». Webexhibits. Վերցված է 2008-12-31-ին.
↑ Fankhause, David B. (June 14, 2007). «Making Buttermilk». University of Cincinnati Clermont College. Արխիվացված է օրիգինալից August 28, 2007-ին. Վերցված է August 21, 2007-ին.
↑ Anderson, L.V. (2012). «All Churned Around: How buttermilk lost its butter». Slate. Վերցված է March 3, 2017-ին.
↑ Hunziker, O F (January 1, 1923). «Utilization of Buttermilk in the form of Condensed and Dried Buttermilk» (PDF). Journal of Dairy Science. American Dairy Science Association. 6 (1): 1–12. doi:10.3168/jds.S0022-0302(23)94057-9. Վերցված է 2010-10-26-ին.
↑ Sodini, I.; Morin, P.; Olabi, A.; Jiménez-Flores, R. (February 2006). «Compositional and Functional Properties of Buttermilk: A Comparison Between Sweet, Sour, and Whey Buttermilk» (PDF). Journal of Dairy Science. American Dairy Science Association. 89 (2): 525–536. doi:10.3168/jds.s0022-0302(06)72115-4. PMID 16428621. Վերցված է March 16, 2019-ին.
↑ «Dry buttermilk and nonfat dry milk price relationship». U.S. Dept. of Agriculture – Economic Research Service. August 1991. Արխիվացված է օրիգինալից 2008-12-04-ին. Վերցված է 2008-06-28-ին.
↑ Filippone, Peggy Trowbridge. «Buttermilk health benefits». Արխիվացված է օրիգինալից July 26, 2016-ին. Վերցված է October 13, 2013-ին.
↑ Aparna, Karthikeyan (May 13, 2012). «Buttermilk, the best bet». The Hindu. Chennai, India. Վերցված է October 13, 2013-ին.

Արտաքին հղումներ

Making cultured buttermilk

Ընթերցե՛ք «կաթնաթան» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կաթնաթան» հոդվածին։

[ny12-1] Muhlke, Christine (April 22, 2009). «Got Buttermilk?». New York Times.

[2] Douma (Ed.), Michael (June 14, 2007). «Ripening to Ferment Milk Sugars to Lactic Acid». Webexhibits. Վերցված է 2008-12-31-ին.

[Fankhause3-3] Fankhause, David B. (June 14, 2007). «Making Buttermilk». University of Cincinnati Clermont College. Արխիվացված է օրիգինալից August 28, 2007-ին. Վերցված է August 21, 2007-ին.

[4] Anderson, L.V. (2012). «All Churned Around: How buttermilk lost its butter». Slate. Վերցված է March 3, 2017-ին.

[5] Hunziker, O F (January 1, 1923). «Utilization of Buttermilk in the form of Condensed and Dried Buttermilk» (PDF). Journal of Dairy Science. American Dairy Science Association. 6 (1): 1–12. doi:10.3168/jds.S0022-0302(23)94057-9. Վերցված է 2010-10-26-ին.

[6] Sodini, I.; Morin, P.; Olabi, A.; Jiménez-Flores, R. (February 2006). «Compositional and Functional Properties of Buttermilk: A Comparison Between Sweet, Sour, and Whey Buttermilk» (PDF). Journal of Dairy Science. American Dairy Science Association. 89 (2): 525–536. doi:10.3168/jds.s0022-0302(06)72115-4. PMID 16428621. Վերցված է March 16, 2019-ին.

[7] «Dry buttermilk and nonfat dry milk price relationship». U.S. Dept. of Agriculture – Economic Research Service. August 1991. Արխիվացված է օրիգինալից 2008-12-04-ին. Վերցված է 2008-06-28-ին.

[calory2-8] Filippone, Peggy Trowbridge. «Buttermilk health benefits». Արխիվացված է օրիգինալից July 26, 2016-ին. Վերցված է October 13, 2013-ին.

[aparna2-9] Aparna, Karthikeyan (May 13, 2012). «Buttermilk, the best bet». The Hindu. Chennai, India. Վերցված է October 13, 2013-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]