Կազանյան աշնանային

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կազանյան աշնանային

Տեսակտոն և Սլավոնական տոն
Ենթադասսլավոնների ժողովրդական օրացույց
ԱմսաթիվՀոկտեմբերի 22 և Նոյեմբերի 4
Տոնվում է Ռուսաստան,  Ուկրաինա և  Բելառուս
Անվանված էOur Lady of Kazan?

Կազանյան աշնանային (ռուս.՝ Каза́нская осе́нняя) տոն արևելյան սլավոնների ազգային օրացույցում, որը տոնվում է հոկտեմբերի 22-ին (նոյեմբերի 4-ին)։ Օրվա անունը ծագել է այս օրը Կազանյան Սուրբ Աստվածամոր սրբապատկերի եկեղեցական երկրպագությունից։ Ազգային ավանդույթում այդ սրբապատկերը համարվում է կանանց պաշտպան[1]։ Այդ օրը փրձել են հարսանիքներ կազմակերպել, ինչն արտացոլվել է ասացվածքում` «Ով կազանյան օրն ամուսնանա, նա չի զղջա»[2]։

Այլ անվանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսերեն` Կազանյան Ձմեռային (ռուս.՝ Зимняя Казанская)[3], Կազանյան (ռուս.՝ Казанская)[4], Ամենամաքուր Կազանյան, Կանանց պաշտպան[5], Կազանյան օր, Կազանյան Աստվածամայր (ուկրաիներեն՝ Казанський день, Казанська Божа мати), Կազանյան (բելառուս․՝ Казанская)[6], Աստվածածին, Աստվածային պատիժ, Աստվածամոր հրամանը, Սրբապատկերի պատիժը, Կազանյան մայր[7]։

Արևելյան սլավոնների ավանդույթներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համատարած կարծիք կար, որ Կազանյան Աստվածամայրը հատկապես պաշտպանում է հասարակ ժողովրդին, որ նա կանանց պաշտպանն է։ Դա կանանց ամենակարևոր տոներից է, որը նշում էին շքեղ խնջույքով` գարեջրով և ալկոհոլային ըմպելիքներով[8]։

Եթե արևածագից առաջ նրանք հասցնում էին հավաքել գոնե մի քիչ ցող, որն այդ օրը հատկապես բուժիչ էր, քսում էին իրենց աչքերը, թարախակույտերը, բուժում էին մաշկի հիվանդությունները[8]։ Կար մի ժողովրդական հավատք, ըստ որի երբ երիտասարդ աղջիկները մտածում էին, որ իր դեմքը գեղեցիկ չէ, այդ պատճառով էլ իրեն չեն սիրում, նա փորձում էր տոնի օրն առավոտյան շուտ արթնանալ և գնալ պուրակ։ Այնտեղ նա փնտրում էր կեչու տերև, որը ծառից ներքև էր կախված և պատված էր եղյամով։ Մարդիկ հավատում էին, որ եթե այդպիսի տերևի նայես (ասես արծաթե հայելու մեջ), ապա դեմքի ողջ անհրապույրը կանհետանա[9]։

Սիբիրում տոնի օրը մարդիկ զվարճանում են` ալկոհոլային խմիչք խմելով, խմբակային այցելություններ են կատարում տնից տուն, երթևեկում են փողոցներով և այլն։ Երեկոյան երիտասարդները հավաքվում են երեկույթի։ Անգարում աղջիկներն այդպիսի հավաքույթների ժամանակ տնային գարեջուր են պատրաստւմ և պահում ձկնորսությունից վերադարձող տղաների համար։ Վերջիններս աղջիկներին նվերներ են բերում։ Մարդիկ նվագում են, երգում և պարում մինչև ուշ գիշեր։ Զվարճանքի համար նրանք են դիմակներ են կրում։ Կազանյան օրվանից և դրանից հետո կազմակերպվում են հարսանիքներ։ Կեժմե գյուղում (Անգարում) այդ օրը աղջիկները սովորաբար մինչև «երեկույթի» սկսելը «հարսանիք են գնում» գյուղում։ Հատուկ ավանդույթով` սահնակներին նստած, համապատասխան հագնված, նրանք անցնում են գյուղի փողոցներով[10]։

Պոլեսիեում գոյություն է ունեցել «Կազանյան պապիկներ» ծեսը` նախնիների հիշատակի օրը, որը նշվել է Կազանյան տոնից առաջ, ուրբաթ կամ շաբաթ օրը[11]։

Կազանյան Աստվածամոր սրբապատկերի առջև հավատացյլաներն աղոթում էին աչքի հիվանդությունները բուժելու համար, իսկ Անդրոնիկովսյան (Հունաստան) Աստվածամոր սրբապատկերից մարդիկ բուժում են խնդրում հոգեկան և մարմնական ցավերի համար[8]։

Ասացվածքներ և նշաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ով Կազանյան օրն ամուսնանա, չի զղջա[2]։
  • Կովն ընտրեք ըստ կոտոշների, իսկ աղջկան` ըստ ծնողների[12]։
  • Կազանյան սրբապատկերը` կանանց պաշտպան [5]։
  • Կազանյան Աստվածամոր օրը միշտ անձրև է գալիս[3]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Беловинский, 2003, էջ 291
  2. ↑ 2,0 2,1 Чичеров, 1957, էջ 43
  3. ↑ 3,0 3,1 Некрылова, 1991, էջ 386
  4. ↑ Ермолов, 1901, էջ 509
  5. ↑ 5,0 5,1 Чичеров, 1957, էջ 17
  6. ↑ Васілевіч, 1992
  7. ↑ Толстая, 2005, էջ 295
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Котович, Крук, 2010, էջ 285
  9. ↑ Рожнова, 1992, էջ 134
  10. ↑ Макаренко, 1913, էջ 116
  11. ↑ Толстая, 2005, էջ 302
  12. ↑ Семенов, Никишенков, 2003, էջ 124

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Казанская зимняя // Беловинский Л. В. Энциклопедический словарь российской жизни и истории. — М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2003. — С. 93. — ISBN 5-224-04008-6.
  • Золотые правила народной культуры / О. В. Котович, И. И. Крук. — Мн.: Адукацыя i выхаванне, 2010. — 592 с. — 3000 экз. — ISBN 978-985-471-335-9
  • Ермолов А. С. Народная сельскохозяйственная мудрость в пословицах, поговорках и приметах. — СПб.: Типография А.С.Суворина, 1901. — Т. 1. Всенародный меяцеслов. — 691 с.
  • Крестьянское правосудие. Обычное право российского крестьянства в XIX веке – начале XX века / авт. теорет. введ. и ред. Ю. И. Семенов; сост., авт. вступ. ст., коммент. и глоссария А. А. Никишенков. — М.: Современные тетради, 2003. — 402 с. — ISBN 5-88289-235-X
  • Макаренко, А. А. Сибирский народный календарь в этнографическом отношении. Восточная Сибирь. Енисейская губерния // Записки Русского географического обществапо отделению этнографии / под редакцией почёт. члена И.Р.Г.О. А. С. Ермолова. — СПб.: Государственная типография, 1913. — Т. XXXVI.
  • Некрылова А. Ф. Круглый год. — М.: Правда, 1991. — 496 с. — ISBN 5-253-00598-6
  • Некрылова А. Ф. Русский традиционный календарь: на каждый день и для каждого дома. — СПб.: Азбука-классика, 2007. — 765 с. — ISBN 5352021408
  • Рожнова П. К. Радоница. Русский народный календарь: обряды, обычаи, травы, заговорные слова. — М.: Дружба народов, 1992. — 174 с. — ISBN 5-285-00135-8
  • Сахаров И. П. Сказания русского народа. Народный дневник. — СПб.: Издание А. С. Суворина, 1885.
  • Толстая С. М. Полесский народный календарь. — М.: Индрик, 2005. — 600 с. — (Традиционная духовная культура славян. Современные исследования). — ISBN 5-85759-300-X
  • Чичеров В. И. Зимний период русского народного земледельческого календаря XVI – XIX веков. — М.: Издательство Академии Наук СССР, 1957. — 237 с.
  • Энциклопедия российских праздников / Сост. В. Воскобойников, Н. Голь. — СПб.: Респекс, 1997. — 448 с. — (Русь Великая). — ISBN 5-7345-0094-1
  • Васілевіч Ул. А. Беларускі народны каляндар // Паэзія беларускага земляробчага календара. Склад. Ліс А.С.. —Мн., 1992. — С. 554-612. Архивировано из первоисточника 11 Մայիսի 2012. (բելառուս.)
  • Лозка А. Ю. Беларускі народны каляндар. — Мн.: Полымя, 2002. — 238 с. — ISBN 98507-0298-2 (բելառուս.)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 Այս հոդվածը կատեգորիայի կարիք ունի։
Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ կատեգորիա գտնել կամ ստեղծել ու ավելացնել հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կազանյան_աշնանային&oldid=8936560» էջից