Խորհրդային Միության դեսպանը (ֆիլմ)
 ռուս.՝ Посол Советского Союза | |
|---|---|
| Երկիր | .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Ժանր | կենսագրական ֆիլմ |
| Թվական | 1969 |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Ռեժիսոր | Գեորգի Նատանսոն |
| Սցենարի հեղինակ | Pyotr Tur? |
| Դերակատարներ | Յուլյա Բորիսովա |
| Օպերատոր | Վլադիմիր Նիկոլաև |
| Երաժշտություն | Վենիամին Բասներ |
| Կինոընկերություն | Մոսֆիլմ |
Խորհրդային Միության դեսպանը (ռուս.՝ Посол Советского Союза), խորհրդային ֆիլմ (ռեժիսոր Գեորգի Նատանսոն), որը նկարահանվել է Տուր եղբայրների «Արտակարգ դեսպան» գրքի հիման վրա 1969 թվականին։ Ֆիլմը պատմում է խորհրդային առաջին կին դիվանագետի կյանքի և գործունեության մասին (նախատիպը եղել է Ա.Կոլոնտայը)[1][2][3]։
Դիպաշար
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1941 թվականի աշուն. Խորհրդային դեսպանատանը նստած լսում են զեկույցը ռազմաճակատից։ Այդ պահին դեսպանի հասցեին սպառնալիքներ պարունակող արտահայտություններով մի քար դիպչում է պատուհանին՝ կոտրելով ապակին։ 1940-ական թվականների սկզբին Սկանդինավիայում տիրող իրավիճակը նման էր 1960-ական թվականների վերջի իրավիճակին, երբ ողջ քաղաքակիրթ աշխարհը դատապարտեց Վարշավայի պայմանագրի զորքերի մուտքը Չեխոսլովակիա: Դեսպան Ելենա Նիկոլաևնա Կոլցովան ճանապարհորդում է ԽՍՀՄ դրոշով մեքենայով, որպեսզի շվեդական կառավարությունից գրություն ստանա ափամերձ Բրունհոլմի խորհրդային ռմբակոծության մասին։ Որպես ապացույց ներառված է ռումբի բեկորը՝ առանց դրոշմակնիքի։ Հասկանալով, որ դա կարող է օգտագործվել որպես Կազուս բելլի, Կոլցովան գնում է գյուղ, որտեղ դառնացած ձկնորսներին (համոզված լինելով, որ նրանք ռմբակոծում են խորհրդային ինքնաթիռները) ողջամիտ հարց է տալիս։ Ձկնորսները մտածում են այդ մասին, և նրանցից մեկը՝ Պապա Գուննար անունով, Կոլցովային բերում է ռումբի բեկոր՝ «վերադարձի հասցեով» (գերմանական կնիք)։ Այս փաստարկն անժծտելի է, և շվեդները, չնայած գերմանական ճնշմանը, չեզոք են մնում։
Միևնույն ժամանակ, հիշատակվում է այն դեպքը, երբ Կոլցովան փորձեց իր հավատարմագրերը հանձնել շվեդ միապետին, բայց դա այնքան էլ հեշտ չէր անել։ Բանն այն է, որ ապագա դիվանագետին թագավորը երկրից վտարել է 1915 թվականին՝ հեղափոխական գործունեության համար։ Այնուամենայնիվ, ֆիլմում Կոլցովան, խաղալով միապետի ասպետական զգացմունքների վրա և նշելով ասեղնագործության հանդեպ իր կիրքը, կապ է հաստատում։ Ռուս դեսպանը, հասկանալով պետական գաղափարախոսությունների տարբերությունը, թագավորին առաջարկում է կենտրոնանալ առեւտրային շփումների վրա։
Ֆիլմը հետաքրքիր կերպով ցույց է տալիս Անդերսենի ստեղծագործություններից կերպար հիշեցնող շվեդ թագավորի և շվեդ թագուհի Քրիստինայի նման ուժեղ և հմայիչ կնոջ շփումը։ Ելենա Նիկոլաևնան ներկայանում է որպես խելացի (նրա մասին ասում են, որ «այս տիկինը սուր տղամարդկային միտք ունի») և միևնույն ժամանակ շատ կանացի և էլեգանտ: Հիշենք միայն «կատվի մորթի» փորձելու տեսարանը (չնայած Կոլցովան պնդում է, որ դա «մաքուր ռուսական նապաստակ է»), որը փոխանցվում է որպես առյուծի մորթի։ «Կատուին առյուծի տեղ ներկայացնելը դիվանագիտական հնարք է Ռիշելյեի ժամանակներից ի վեր»։ Արքայական պարահանդեսի ժամանակ դեսպանի մորթին գրավեց կոմսուհի Ռունգին, որը համոզեց իր եղբորը՝ ֆինանսիստ Յուլիուս Հելմերին (նախատիպը ձեռնարկատեր Վալլենբերգն էր) առևտուր անել Ռուսաստանի հետ, որպեսզի ձեռք բերի այդ մորթիները։ Ռուսական մորթին, ինչպես և ռուսական գազը, ոչ միայն արտահանման կարևոր ապրանք է, այլ նաև փաստարկ դիվանագիտական բանակցություններում։
Այնտեղ, պարահանդեսի ժամանակ, Կոլցովան հանպատրաստից ասուլիս է տալիս՝ պատասխանելով սկանդինավյան լրագրողների բանավոր հարձակումներին. նա մեղադրում է սոցիալ-դեմոկրատին «իր դասին դավաճանելու» մեջ և ֆեմինիստական ամսագիրը որակում հումորային՝ ԽՍՀՄ-ում կանանց ազգայնացման մասին գրելու համար (Կոլոնտայի փոփոխված գաղափարը 1920-ական թվականներից): Բացի այդ, դեսպանը բանակցում է Հելմերի հետ՝ համոզելով նրան առևտուր անել Խորհրդային Միության հետ՝ ճգնաժամի պայմաններում Լենինի կանխատեսած «կապիտալիզմի փլուզումը դանդաղեցնելու համար»։ Նախկին հեղափոխական Կոլցովան «մոռանում» է մարքսիզմի և հեղափոխության արտահանման մասին, եթե դա անհրաժեշտ է իր երկրին, և խոսում է այն մասին, ինչը իսկապես կարևոր է բոլորի համար՝ միջազգային առևտուրը։ Հետաքրքիր դրվագ է տեղի ունենում, երբ կոմսուհի Ռունգեն մարդասիրական օգնություն է բերում պաշարված լենինգրադցիների համար խորհրդային դեսպանատուն և ակնարկում, որ եղբայրը անհանգստացած է իր ձեռնարկությունների համար, որոնք պատրաստվում են ռմբակոծվել խորհրդային ինքնաթիռների կողմից։ Կոլցովան խնդրում է փոխանցել իր ողջույնները, և երբ նրանք հանդիպեն հաջորդ անգամ, նա ուղղակիորեն կոչ է անում Հելմերին հեշտացնել բանակցությունները «հարևան երկրի» վարչապետի հետ (ակնարկում է Ֆինլանդիան), և այդ դեպքում նրա ձեռնարկությունները չեն տուժի:
Գործարարի օգնությամբ դեսպանը ջրվեժի մոտ բանակցում է «հարևան երկրի» վարչապետի հետ, որը նախկինում փախել է նացիստների հետապնդումից և «պատերազմից դուրս է բերում 35 դիվիզիա»։ Միևնույն ժամանակ Կոլցովան լուր է ստանում իր որդու՝ Ալեքսեյի մահվան մասին ռազմաճակատում, ինչը խորապես վշտացնում է նրան։ Այս դրվագը ավելի շուտ մատնանշում է դեսպանի կաթվածը, քանի որ Կոլոնտայի իսկական որդին ծառայել է որպես դիվանագետ և չի կռվել։ Խաղաղություն բերելով «հարևան երկրին»՝ Կոլցովան հիշեցնում է, որ այս պետությունն ազատություն է ստացել «Լենինի ձեռքից», և ԽՍՀՄ-ը դա շատ է գնահատում։ Դրան հաջորդում է մի տեսարան համերգով, որտեղ հնչում է Շոստակովիչի 7-րդ «Լենինգրադ» սիմֆոնիան: Սա, ըստ մասնակիցների, ռուսական արվեստի բացարձակ հաղթանակ էր։
Ֆիլմն ավարտվում է Հաղթանակի շքերթի ցուցադրությամբ (1945 թվականի հունիսի 24), որտեղ ներկա են Ստալինն ու Ժուկովը, ինչպես նաև խորհրդային դեսպան Կոլցովան, ով այնտեղ ավելացվել է մոնտաժի միջոցով և «ուրախ է, որ ապրել է մինչ այդ օրը»:
Գլխավոր դերում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Յուլյա Բորիսովա - Ելենա Նիկոլաևնա Կոլցովա, Թագավորությունում Խորհրդային Միության արտակարգ և լիազոր ներկայացուցիչ
- Անատոլի Կտորով - թագավոր
- Գունար Ցիլինսկի - Յուլիուս Հելմեր, ֆինանսիստ (ձայն. Յուրի Յակովլև)
- Վալդեմար Պանսո - «հարևան երկրի» նախարար.
- Հելմուտ Վաագ- Գունարի հայր, ձկնորս
- Անտս Էսկոլա - Թագավորության արտաքին գործերի նախարար (ձայն.՝ Եֆիմ Կոպելյան)
- Եվգենյա Կոզիրևա - Քրիստինա Սորենսոն
- Յուրի Պուզիրև - Իվան Նիկիտիչ Մորոզով, թագավորությունում ԽՍՀՄ դեսպանության աշխատակից
- Նիկոլայ Տիմոֆեև - Գեորգի Ալեքսանդրովիչ Կլիմով, Թագավորությունում ԽՍՀՄ լիազոր ներկայացուցչության աշխատակից
- Ադա Լունդվեր- կոմսուհի Ռունգ, Հելմերի քույրը[4]
- Արթուր Դիմիտերս - Նացիստական Գերմանիայի դեսպան Թագավորությունում
- Անտս Լաուտեր - Թագավորի պատվավոր
- Նիկոլայ Աֆանասև - թագավորի բարձրաստիճան պաշտոնյա
- Միքայելա Դրոզդովսկայա
- Ալեքսանդր Բարուշնոյ - անգլիացի գեներալ
- Լեոնիդ Նեդովիչը թագավորության սոցիալ-դեմոկրատական մամուլի թղթակից է։
- Ուլդիս Լիլեդիս - գերմանական հետախուզության սպա
- Սոֆիա Գարելը ամսագրի թղթակիցն է
Նկարահանող խումբ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Սցենարի հեղինակներ՝ Արիադնա Տուր, Պետեր Տուր
- Գլխավոր տնօրեն՝ Գեորգի Նատանսոն
- Օպերատոր՝ Վլադիմիր Նիկոլաև
- Գլխավոր նկարիչ՝ Դավիթ Վինիցկի
Մրցանակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1970 թվականի կինովարձույթի առաջատարներից մեկը (6-րդ տեղ, 38,9 միլիոն հեռուստադիտող)[5]։
Փաստեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ֆիլմում երբեք չի նշվում այն երկրի անունը, որտեղ տեղի են ունենում գործողությունները։ Թեև ակնհայտ է, որ դա Շվեդիան է։ ֆիլմում բազմիցս ցուցադրվում են Ստոկհոլմի (թեև ոչ այն դարաշրջանի, որում տեղի են ունենում գործողությունները, այլ 1960-ական թվականների, դա նկատելի է նորաձևության և տրանսպորտի մեջ) և Շվեդիայի դրոշի տեսարանները: Բացի այդ, թագավորի կերպարը, որը խաղացել է Անատոլի Կտորովը (նրա վերջին դերը ֆիլմում), հիշեցնում է Գուստավ V-ի տեսքը, ով զբաղեցրել է շվեդական գահը 1907-1950 թվականներին:
Ֆիլմը նաև կենտրոնանում է թագավորի կիրքի վրա՝ թենիսի նկատմամբ, որը կրկին վկայակոչում է շվեդ միապետին (Գուստավ V-ն եղել է հայտնի թենիսիստ և հիմնել է թենիսի առաջին ակումբը Շվեդիայում): Անտս Էսկոլայի մարմնավորած «Թագավորության արտաքին գործերի նախարարի» հայտնվելը նույնպես կրկնում է 1939-1945 թվականներին Շվեդիայի արտաքին գործերի նախարարության ղեկավար Քրիստիան Գյունթերի հայտնվելը։ «Մեզ հետ պատերազմող հարեւան երկիր»՝ համապատասխանաբար, Ֆինլանդիան է։ Մորոզովի նախատիպը եղել է Կոլոնտայի խորհրդական Վլադիմիր Սեմենովը, որը ֆիլմը դիտելուց և դրանում իրեն ու նախկին ղեկավարին ճանաչելուց հետո իր օրագրում գրել է.«Պրոֆեսիոնալ առումով դա ճյուղատարած լոռամրգի է: Բայց ամեն ինչ հուզիչ է արված»[6]:
- Մինչեւ 1967 թվականի սեպտեմբերի 3-ը Շվեդիայում ընդունված էր ձախակողմյան երթեւեկությունը։ Երբեմն ֆիլմում հաշվի է առած այս փաստը, երբեմն՝ ոչ։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Юлия Борисова. Молчание Турандот
- ↑ ЛЕГЕНДА ВАХТАНГОВСКОГО ТЕАТРА ПРАЗДНУЕТ ЮБИЛЕЙ
- ↑ В одной подворотне с депутатом
- ↑ Посол Советского Союза (1970) Full Cast & Crew
- ↑ Посол Советского Союза
- ↑ ««Нестор советской дипломатии» (к 100-летию со дня рождения советского дипломата, чрезвычайного и полномочного посла СССР В. С. Семёнова) — С. 3». // Государственный архив социально-политической истории Тамбовской области. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ֆիլմի նկարագրությունը Մոսֆիլմի կայքում
- «Խորհրդային Միության դեսպանը (ֆիլմ)»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
|
