Jump to content

Խորեն Աբրահամյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Խորեն Աբրահամյան (այլ կիրառումներ)
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Աբրահամյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Խորեն Աբրահամյան
Ծնվել էապրիլի 1, 1930(1930-04-01)[1][2]
ԾննդավայրԵրևան[1][2]
Մահացել էդեկտեմբերի 10, 2004(2004-12-10)[2] (74 տարեկան)
Մահվան վայրԵրևան, Հայաստան[2]
ԳերեզմանԿոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն
ԿրթությունԵրևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտ (1951)[1]
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Մասնագիտությունդերասան, ռեժիսոր, թատերական ուսուցիչ, թատերական ռեժիսոր և կինոռեժիսոր
ԱշխատավայրԳաբրիել Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոն[1][2] և Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտ[2]
Ամուսին(ներ)Լուսյա Հովհաննիսյան
Պարգևներ և մրցանակներ
ԱնդամությունՀայաստանի թատերական գործիչների միություն[2]

Խորեն Բաբկենի Աբրահամյան (ապրիլի 1, 1930(1930-04-01)[1][2], Երևան[1][2] - դեկտեմբերի 10, 2004(2004-12-10)[2], Երևան, Հայաստան[2]), ռեժիսոր, հայ թատրոնի և կինոյի դերասան, ՀԽՍՀ և ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խորեն Աբրահամյանը ծնվել է Երևանում։ Սովորել է երաժշտական դպրոցի ջութակի դասարանում, ավարտել է պարարվեստի ուսումնասարանը։ Հաճախել է նկարչական խմբակ։ Դպրոցական տարիներին ներգրավված է եղել բռնցքամարտի մայրաքաղաքային հավաքականի կազմում, ցանկացել է կա՛մ ճարտարապետ, կա՛մ գրականագետ դառնալ[3]։

1947-51 թթ․մասնագիտական կրթություն է ստացել է Երևանի պետական գեղարվեստաթատերական ինստիտուտի դերասանական ֆակուլտետում։ Թատերական ինստիտուտ դիմել է մայրիկի հորդորով։ Ընդունելության քննությանն արտասանել է Պեպոյի հայտնի մենախոսությունը[4]։

1948 թվականին ընդունվել է Գ. Սունդուկյանի անվան դրամատիկական թատրոն, որտեղ կատարել է բազմաթիվ դերեր (Ռոմեո, Պեպո, Օթելլո, Արա Գեղեցիկ, Արշակ թագավոր, Կորիոլան, Մյասնիկյան, Գայ, Ռաֆո Ավետյան և այլն)[5][6]։

1979-1984 թվականներին եղել է Գ. Սունդուկյանի անվան դրամատիկական թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր, 1988-1995 թվականներին՝ գեղարվեստական ղեկավար, միաժամանակ՝ Հայաստանի թատերական գործիչների միության վարչության նախագահ։

1985-1988 թվականներին Գյումրիի պետական թատրոնի դերասան էր և գլխավոր ռեժիսորը, 1980-1995 թվականներին դասավանդել է Երևանի գեղարվեստաթատերական ինստիտուտում։

1989 թվականին ընտրվել է ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի ժողովրդական պատգամավոր։

Թատրոնում ստեղծած լավագույն դերերից են՝ Ռուստամ (Ա. Շիրվանզադեի «Նամուս»), Արմեն (Գ. Բորյանի «Կամրջի վրա»), Արամ (Ա. Արաքսմանյանի «60 տարի, երեք ժամ»), Արա (Ն. Զարյանի «Արա Գեղեցիկ»), Մյասնիկյան (Զ.Դարյանի «Հանրապետության նախագահը»), Կորիոլան (Վ. Շեքսպիրի «Կորիոլան»), Ավետյան (Պ. Զեյթունցյանի «Անավարտ մենախոսություն»)։

Հայկական մի քանի լավագույն կինոնկարների հաջողությունները պայմանավորված են նաև Աբրահամյանի դերակատարումներով՝ Գևորգ («Սարոյան եղբայրներ», 1968 թվական), Ռոստոմ («Տերը», 1968 թվական), Պավլե («Մենք ենք, մեր սարերը», 1969 թվական), Արմեն («Երևանյան օրերի խրոնիկա», 1972 թվական), Մյասնիկյան («Երկունք», 1977 թվական), Տեր Ավետիս («Հուսո աստղ», 1978 թվական), Սիսակյան («Ապրեցեք երկար», 1979 թվական) և այլն։ Նա նկարահանվել է նաև Մոսֆիլմի 5 կինոնկարում՝ «Առաջին էշելոնը», «Բարձունք», «Նրա կյանքի նպատակը»[7][8], «Հուսո աստղ», «Համբարձում»։

Աբրահամյանի դերակատարումներին բնորոշ են դրամատիկական զսպվածությունը, հոգեբանական խոր վերլուծությունը, խոսքի նուրբ հղկվածությունը։ Նրա ստեղծագործական հաջողությունները պայմանավորված էին իր արվեստի ինքնատիպությամբ, նաև արտիստական խառնվածքին հատուկ համարձակությամբ և արդիականության խոր զգացողությամբ։

Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնում բեմադրել է Ն. Զարյանի «Հացավան», Վ. Շեքսպիրի «Ջոն արքա», Պ. Զեյթունցյանի «Անավարտ մենախոսություն», Պ. Ջակոմետիի «Ոճրագործի ընտանիքը» (նաև եղել է Կորրադոյի դերակատարը), Հ. Իբսենի «Դոկտոր Ստոկման», Գ. Գորինի «Քին» Ա. Քալանթարյանի «Թիկունք», Պ. Զեյթունցյանի «Անավարտ մենախոսություն», և այլ ստեղծագործություններ։ 2000 թվականին բեմադրել է Պ. Զեյթունցյանի «Խոր Վիրապ» պիեսը։

Խորեն Աբրահամյանը խաղացել է 200 մեծ և փոքր դերեր հայ և արտասահմանյան բեմերում, բեմադրել 40 թատերգություն, նկարահանվել 64 ֆիլմերում։

Մահացել է 2004 թվականին, Երևանում։ Թաղված է Կոմիտասի անվան պանթեոնում։

Անձնական կյանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խ․ Աբրահամյանի առաջին կինը եղել է ժողովրդական և վաստակավոր արտիստ, դերասանուհի Լյուսյա Հովհաննիսյանը, երկրորդ կինը՝ դերասանուհի Գոհար Գալստյանը։

Երեխաները՝ Բաբկեն Աբրահամյան, Թամար Աբրահամյան, Արամ Աբրահամյան (դերասան, երկրորդ ամուսնությունից)։

Թոռները` Խորեն Աբրահամյան (դիզայներ, գործարար), Ջեմմա Աբրահամյան (երաժիշտ), Լուսինե Աբրահամյան (դերասանուհի), Խորեն Լևոնյան, Արսեն Լևոնյան (դերասան)։

2020 թվականին 50-ամյա լատվիացի երգիչ և դիջեյ Խորեն Ստալբեն հարցազրույցի ժամանակ հայտարարել է, որ Խորեն Աբրահամյանի արտաամուսնական որդին է[9]։

Ֆիլմագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խորեն Աբրահամյանի գերեզմանը Կոմիտասի անվան պանթեոնում
Խորեն Աբրահամյանի հուշատախտակը Երևանի Նալբանդյան փողոցում

Ֆիլմեր Խորեն Աբրաhամյանի մասին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խորեն Աբրահամյան. առանց վերջաբանի- սց./ռեժ..օպեր.՝ Գուրգեն Գադաչիկ (1999)

Խորեն Աբրահամյան․ Ինքս ինձ հետ, ռեժիսոր՝ Արշակ Մարգարյան

Թատերական ներկայացումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խորեն Աբրահամյանը նորարարություն է բերել հայ թատրոն և կինո, յուրովի է ներկայացել միջազգային հարթակներում։ Նա հայ թատերարվեստը ներկայացրել է նաև միջազգային լավագույն  թատրոններում՝ հայրենիք վերադառնալով առաջին մրցանակներով և արժանանալով միջազգային թատերագետների, քննադատների և դերասանների բարձր գնահատանքին:

Նրա բեմադրած ներկայացումները և ֆիլմերը (հիմնականում իր գլխավոր դերակատարմամբ) մրցանակների են արժանացել Ասիայում, Եվրոպայում, Ամերիկայում:

1980 թվականին Վայմարում կայացած Շեքսպիրյան փառատոնին Գ․ Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնը մասնակցել է (Shakespeare Tage 1980)[10] «Կորիոլան» բեմադրությամբ, որի գլխավոր դերակատարը և ռեժիսորը թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Խորեն Աբրահամյանն էր[11][12]։ Կորիոլանի մոր (Վոլումնիա) դերակատարը Լյուսյա Հովհաննիսյանն էր։ Ներկայացումը խաղացել են Եվրոպայի ամենահին և նշանավոր թատրոններից մեկում՝ Deutsche National Theater-ում, հայերենով։

Ներկայացումն արժանացել է ջերմ ընդունելության և նույն թվականին հունիսին խաղացվել է Բեռլինի Theatertag թատրոնում:

1991 թվականին Օսլոյում (Նորվեգիա) Իբսենի 4-րդ միջազգային փառատոնի բացումը մեկնարկել է Խորեն Աբրահամյանի բեմադրությամբ Իբսենի «Դոկտոր Ստոկման» կամ «Ժողովրդի թշնամին» ներկայացման պրեմիերայով։ Գլխավոր հերոսի՝ Դոկտոր Ստոկմանի դերում՝ Խ․ Աբրահամյան: Ներկայացումն արժանացել է Ա․ Չեխովի անվան Միջազգային թատերական փառատոնի «Ոսկե թռչուն» մրցանակին:

Շեքսպիրյան փառատոնից հետո Լոնդոնի Մայր թատրոնի դերասանուհի Վանեսա Ռեդգրեյվը առաջարկ է արել․ «Խորե՛ն, ուզում եմ խաղալ քեզ հետ թատրոնում»։ Խ․ Աբրահամյանը չի ընդունել և՛ այս, և՛ հետագայում Հոլիվուդից ստացած առաջարկը։

Ռադիո և հեռուստաբեմադրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խ․ Աբրահամյանը մասնակցել է նաև բազմաթիվ ռադիո- և հեռուստաբեմադրությունների (Մ. Պանյոլի «Տոպազ», Ն. Զարյանի «Փորձադաշտ», Շեքսպիրի «Կորիոլան»[13] և այլն)։ Կրկնօրինակել է բազմաթիվ կինոնկարներ։ Դերասանական վարպետությամբ տարբերվում է «Համլետը» (1964, ռեժ.՝ Գ. Կոզինցև ) ֆիլմի կրկնօրինակումը։

Մի գլուխ ինձ եք գովում, տեսեք, թե ինչ է արել Խորեն Աբրահամյանը։ Եթե ուզում եք իսկական «Համլետ» հասկանալ , լսեք նրա կրկնօրինակումը։ Ես հայերեն ոչինչ չեմ հասկանում, բայց հանճարեղ է։

Խ․ Աբրահամյանը հայտնի էր նաև որպես ասմունքող։

Պարգևներ և կոչումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1961 - ՀԽՍՀ վաստակավոր արտիստ
  • 1970 - Համամիութենական կինոփառատոնի դափնեկիր լավագույն դերասանական աշխատանքի համար
  • 1971 - ՀԽՍՀ պետական մրցանակի եռակի դափնեկիր
  • 1980 - ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ
  • 1980 - Համամիութենական կինոփառատոնի դափնեկիր լավագույն դերասանական աշխատանքի համար
  • 1981 - ԽՍՀՄ պետական մրցանակի դափնեկիր (թատերական աշխատանքների համար)
  • 1983 - «Տերը» ֆիլմի տղամարդու տարվա լավագույն դերակատարման համար, ՀՍՍՀ առաջին մրցանակ
  • 1991 - Նորվեգիայում արժանացել է Ա․ Չեխովի անվան Միջազգային թատերական փառատոնի «Ոսկե թռչուն» մրցանակին[14]
  • 2000 - Երևանի պատվավոր քաղաքացի
  • 2000 - Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետ

Հիշատակ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի ապրիլի 19-ին Երևանի ավագանու որոշմամբ մայրաքաղաքի Կենտրոն վարչական շրջանի Մայիսյան փողոցը վերանվանվել է Խորեն Աբրահամյան փողոց[15]։

Գրականություն Խորեն Աբրահամյանի մասին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
  3. ↑ «10 փաստ, որ գուցե չգիտեք. Խորեն Աբրահամյան». FastNews. Վերցված է 2025 թ․ մարտի 30-ին.
  4. ↑ «10 փաստ, որ գուցե չգիտեք. Խորեն Աբրահամյան». FastNews. Վերցված է 2025 թ․ մարտի 30-ին.
  5. ↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 21-22.
  6. ↑ «Ով ով է։ Հայեր» հանրագիտարան, հատոր առաջին, գլխ. խմբ. Հովհ. Այվազյան, հայկական հանրագիտարան հրատ., Երևան, 2007, էջ 19-20։
  7. ↑ «Խորեն Աբրահամյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 8-ին.
  8. ↑ «ВСПОМИНАЯ ХОРЕНА АБРАМЯНА». golosarmenii.am. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  9. ↑ Խորեն Ստալբե. “Իմ հայրը Խորեն Աբրահամյանն է…”
  10. ↑ PLANK, JAMES S.; ATCHLEY, SCOTT; DING, YING; BECK, MICAH (2003-06). «ALGORITHMS FOR HIGH PERFORMANCE, WIDE-AREA DISTRIBUTED FILE DOWNLOADS». Parallel Processing Letters. 13 (02): 207–223. doi:10.1142/s0129626403001240. ISSN 0129-6264.
  11. ↑ «Theaterzettel: Fuzzy Search». theaterzettel-weimar.de. Վերցված է 2025 թ․ մարտի 30-ին.
  12. ↑ staatsarchive.thulb.uni-jena.de https://staatsarchive.thulb.uni-jena.de/rsc/viewer/ThHStAW_derivate_00068347/SW_2733_0400.tif. Վերցված է 2025 թ․ մարտի 30-ին. {{cite web}}: Missing or empty |title= (օգնություն)
  13. ↑ Arthur Elbakyan (2020 թ․ նոյեմբերի 19), Կորիոլան | Խորեն Աբրահամյան | Ֆիլմ - ներկայացում | Արթուր Էլբակյան, Վերցված է 2024 թ․ հուլիսի 22-ին
  14. ↑ «Doctor Stockman (Enemy of the people)». Международный театральный фестиваль им. А.П. Чехова (Чеховский фестиваль) (անգլերեն). Վերցված է 2025 թ․ մարտի 30-ին.
  15. ↑ «Երևանի փողոցներից մեկը անվանակոչվեց դերասան Խորեն Աբրահամյանի անունով». MediaNews. 2022 թ․ ապրիլի 19. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 20-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խորեն Աբրահամյան» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խորեն Աբրահամյան» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 43)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Խորեն_Աբրահամյան&oldid=10289734» էջից