Հառանի ճակատամարտ
| Հառանի ճակատամարտ | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Խաչակրաց արշավանքներ | |||||||||
 Սելջուկ թուրքերը մարտի դաշտում | |||||||||
| |||||||||
| Հակառակորդներ | |||||||||
 Անտիոքի դքսություն |
Սելջուկյան սուլթանություն | ||||||||
| Հրամանատարներ | |||||||||
| Բալդուին II (Եդեսիայի կոմս) Բոհեմունդ I (Անտիոքի դուքս) |
Ջիկիրմիշ (Մուսուլ) | ||||||||
| Կողմերի ուժեր | |||||||||
| 3000 հեծյալ, 9000 նետաձիգ և հետևակ | Սոկման՝ 7000, Ջիկիրմիշ՝ 3000 | ||||||||
| Ռազմական կորուստներ | |||||||||
| անհայտ | անհայտ | ||||||||
Հառանի ճակատամարտ, ռազմական ընդհարում Եդեսիայի կոմսության, Անտիոքի դքսության և Սելջուկ թուրքերի միջև, 7 մայիս 1104։ Այն առաջին ամենամեծ ճակատամարտն էր Խաչակրաց առաջին արշավանքի ժամանակ նորաստեղծ խաչակրաց պետությունների դեմ։ Այն աղետալի հետևանքներ ունեցավ Անտիոքի դքսության համար. սելջուկները կարողացան վերադարձնել այն տարածքները, որոնք կորցրել էին։
1104 թվականին Բալդուին II-ը հարձակում իրականացրեց Հառան քաղաքի վրա։ Նա օգնության հայցով դիմեց Բոհեմունդ I-ին և Թանկրեդ դ'Օտվիլին։ Վերջիններս շարժվեցին հյուսիս՝ Անտիոքից Եդեսիա և միացան Բալդուինի և Ժոսլեն I-ի զորքերին։ Նրանց ուղեկցում էին նաև Անտիոքի և Երուսաղեմի պատրիարքերը և Եդեսիայի արքեպիսկոպոսը։
Սելջուկների հրամանատարներ Մոսուլի կառավարիչ Ջիկիրմիշը և Մարդինի կառավարիչ Սոկմանը իրենց զորքը հավաքեցին Ռաս ալ-Այնում և 1104 թվականի մայիսին հարձակվեցին Եդեսիայի կոմսության վրա՝ նպատակ ունենալով շեղել խաչակիրների ուշադրությունը Հառանից։
Երբ սկսվեց քաղաքի պաշարումը, սելջուկները ձևացրին, որ նահանջում են և շարժվեցին հարավ։ Խաչակիրները հետևեցին նրանց։ Իբն ալ-Ասիրի համաձայն իսկական ճակատամարտը տեղի է ունեցել Հառան քաղաքից 12 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող ալ-Ռակկա քաղաքի մոտ։ Բալդուինը և Ժոսլենը ձախ թևի (Եդեսիայի) հրամանատարներն էին, իսկ Բոհեմունդը և Թանկրեդը՝ աջ (Անտիոքի)։ Մարտի ընթացքում ձախ թևը ամբողջությամբ կոտորվում է, իսկ Բալդուինն ու Ժոսլենը գերի են ընկնում, մինչդեռ աջ թևը կարողանում են փախչել Եդեսիա։ Չնայած որ ռազմագերինի համար վճարվում է փրկագին, Բալդուինն ու Ժոսլենը ազատ են արձակվում 1108 թվականին։
Այս ճակատամարտը խաչակիրների առաջին ճակատագրական պարտությունն էր, որը լուրջ հետևանքներ ունեցավ Անտիոքի դքսության համար։ Բյուզանդական կայսրությունը չարաշահեց այս պարտությունը իր պահանջները պարտադրելու Անտիոքի դքսության վրա և հետ վերցնելու Լաթակիան և Կիլիկիայից որոշ տարածքներ։ Բոհեմունդը վերադառնում է Իտալիա՝ նպատակ ունենալով հավաքել նոր զորք, իսկ Անտիոքի գահին է թողնում Թանկրեդին։ Այս պարտությունից հետո Բյուզանդական կայսր Ալեքսիոս Ա Կոմնենոսը Բոհեմունդին ստիպում է ստորագրել Դևոլի պայմանագիրը, որով Անտիոքը դառնում էր կայսրությանը ենթակա պետություն։
Անտիոքը կրկին պաշարվում է Արյունոտ դաշտի ճակատամարտից հետո (1119), իսկ Եդեսիան ազատ է մնում մինչև 1144 թվականը։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Bernard S. Bachrach and David S. Bachrach, 2005. The Gesta Tancredi of Ralph of Caen: A History of the Normans on the First Crusade. The first English translation. ISBN 0-7546-3710-7
- Beaumont, André Alden. "Albert von Aachen and the County of Edessa", in Louis J. Paetow, ed. The Crusades and Other Historical Essays. Presented to Dana C. Munro by His Former Students. New York, 1928, pp. 101–138, esp. 124-127.
- Fulcher of Chartres, A History of the Expedition to Jerusalem, 1095-1127, trans. Frances Rita Ryan. University of Tennessee Press, 1969.
- Heidemann, Stefan. Die Renaissance der Städte in Nordsyrien und Nordmesopotamien: Städtische Entwicklung und wirtschaftliche Bedingungen in ar-Raqqa und Harran von der beduinischen Vorherrschaft bis zu den Seldschuken. Islamic History and Civilization: Studies and Texts 40, Leiden, 2002, p. 192-197.
- Jörgensen, Christer (2007), "Harran, 1104." In Battles of the Crusades 1097-1444. Edited by Kelly Devries. London: Amber.
- Armenia and the Crusades, Tenth to Twelfth Centuries: The Chronicle of Matthew of Edessa. Trans. Ara Edmond Dostourian. National Association for Armenian Studies and Research, 1993.
- Nicholson, Robert Lawrence. Tancred: A Study of His Career and Work in Their Relation to the First Crusade and the Establishment of the Latin States in Syria and Palestine. Chicago, 1940, pp. 138–147.
- William of Tyre, A History of Deeds Done Beyond the Sea, trans. E.A. Babcock and A.C. Krey. Columbia University Press, 1943.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
