ԽՍՀՄ-ում սեքս չկա

«ԽՍՀՄ-ում սեքս չկա», թևավոր արտահայտություն, որի աղբյուր է հանդիսացել Լենինգրադ - Բոսթոն հեռուստակամրջի («Կանայք խոսում են կանանց հետ») խորհրդային մասնակիցներից մեկի արտահայտությունը, որը ձայնագրվել է հունիսի 28-ին և հեռարձակվել է 1986 թվականի հուլիսի 17-ին:

Արտահայտության առաջացման պատմություն

1986 թվականին հեռուստահաղորդավարներ Վլադիմիր Պոզները և Ֆիլ Դոնահյուն կազմակերպեցին առաջին խորհրդա-ամերիկյան հեռուստակամուրջներից մեկը, որի ռեժիսորն էր Վլադիմիր Մուկուսեևը: Շփման ընթացքում հեռուստակամրջի ամերիկյան մասնակցուհին հարցրեց.

…Մեզ մոտ հեռուստագովազդում ամեն ինչ պտտվում է սեքսի շուրջ: Դուք ունե՞ք այդպիսի հեռուստագովազդ:

Խորհրդային մասնակցուհի Լյուդմիլա Նիկոլաևնա Իվանովնան (այն ժամանակ «Լենինգրադ» հյուրանոցի ադմինիստրատոր և «Խորհրդային կանանց կոմիտե» հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչ) պատասխանեց.

Դե, մենք… (ծիծաղ) սեքս չունենք և կատեգորիկ դեմ ենք դրան: Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)   Ну, секса у нас… (смешок) секса у нас нет, и мы категорически против этого!

Դրանից հետո լսարանը ծիծաղեց, խորհրդային մասնակցուհիներից մեկը ճշտեց.

Սեքս ունենք, գովազդ չունենք: Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)   Секс у нас есть, у нас нет рекламы!

Գործածության մեջ մտավ խեղաթյուրված և համատեքստից կտրված արտահայտության մի մասը. «ԽՍՀՄ-ում սեքս չկա»:

Արտահայտության օգտագործում մշակույթում

«ԽՍՀՄ-ում սեքս չկա» արտահայտությունը լայնորեն օգտագործվում է Ռուսաստանում խորհրդային մշակույթի կեղծ բարեպաշտությունն ու հակասեքսուալությունը ցույց տալու համար, սեքսի մասին հրապարակային հիշատակումների տաբու լինելը: Մյուս կողմից, արտահայտության ակնհայտ աբսուրդ լինելը թույլ է տալիս օգտագործել այն այլ համատեքստերում՝ խորհրդային իրականության ժամանակակից նկարագրությունների ոչ օբյեկտիվ լինելն ու առասպելականացումը ցույց տալու համար:

• Ալեքսանդր Շիրվինդտի հերոսը Էլդար Ռյազանովի «Մոռացված մեղեդի ֆլեյտայի համար» (1987) տրագիկոմեդիայում, ղեկավարության առջև արդարանալով ոչ ֆորմալ արվեստագետների ստեղծագործությունների համար, արտասանում է «Սեքս չկա...» արտահայտությունը:
• «Մեզ մոտ սեքս չկա՜» արտահայտությունը մի քանի անգամ հնչում է խորհրդա-լեհական «Դեժավյու» ֆիլմում (1988):
• Այս արտահայտությամբ է պսակվել 2004 թվականի ռուսական հեռուստատեսային «Միություն առանց սեքսի» մելոդրաման, որը պատմում է խորհրդային դարաշրջանի մասին:

Մեջբերումներ

• Ինքը՝ Իվանովնան, 2004 թվականին «Կոմսոմոլսկայա պրավդային» տված հարցազրույցում ներկայացրել է արտահայտության ծագման պատմությունը սխալ.

Այսպիսով, սկսվեց հեռուստակամուրջը, և մի ամերիկուհի ասում է. որ դուք աֆղանական պատերազմի պատճառով ընդհանրապես պետք է դադարեք սեքսով զբաղվել ձեր տղամարդկանց հետ, այդ դեպքում նրանք չեն կռվի: Եվ ամեն անգամ մատ է թափ տալիս: Ես էլ նրան պատասխանեցի, որ ԽՍՀՄ-ում սեքս չկա, բայց կա սեր: Դուք էլ Վիետնամի պատերազմի ժամանակ չդադարեցիք քնել ձեր տղամարդկանց հետ:

Եվ բոլորը հիշեցին միայն արտահայտության սկիզբը: Ես ճիշտ չե՞մ: Մեզ մոտ իրականում «սեքս» բառն ամոթալի էր: Մենք միշտ զբաղվել ենք ոչ թե սեքսով, այլ սիրով: Հենց դա էլ ես նկատի ունեի:

Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)  

В общем, начался телемост, и одна американка говорит: да вы из-за войны в Афганистане вообще должны перестать заниматься сексом с вашими мужчинами — тогда они не пойдут воевать. И пальцем всё время тычет. Я ей и ответила: в СССР секса нет, а есть любовь. И вы во время войны во Вьетнаме тоже не переставали спать со своими мужчинами.

Но все запомнили только начало фразы. А что, я не права? У нас же действительно слово «секс» было почти неприличным. Мы всегда занимались не сексом, а любовью. Вот это я и имела в виду.

• Այն, որ Իվանովան ավարտել է արտահայտությունը «Մենք ունենք սեր» բառերով, հրապարակավ հաստատել է հեռուստակամրջի ռեժիսոր Վլադիմիր Մուկուսեևը.

... Լյուդիմիլան արտասանեց. «Սեքս չկա, և մենք կատեգորիկ դեմ ենք դրան», որից հետո երկու ստուդիաներում հնչեցին ծիծաղ և ծափահարություններ և խլացրին արտահայտության ավարտը. «Սեր կա»:

Երբ ես մոնտաժում էին հաղորդումը, Լյուդմիլա Իվանովնան զանգահարեց ուղիղ մոնտաժային բաժին և խնդրեց կտրել այդ արտահայտությունը: Նրա ձայնի մեջ շփոթմունք և անհանգստություն կար: Ես երկընտրանքի առջև էի կանգնել: Մի կողմից, ես հասկանում էի, որ հաղորդման հեռարձակումից հետո Լյուդմիլայի մոտ կսկսեն խնդիրներ հարազատների և ուղղակի կողմնակից մարդկանց հետ: Նա կարող է դառնալ անեկդոտների հերոսուհի: Մյուս կողմից, ... հաղորդումից հեռացնել այն, ինչ միավորեց երկու ստուդիաները՝ հումորը, ես անհնար համարեցի: Ես թողեցի այդ «պատմական» արտահայտությունը, չնայած արժանացա դրա հեղինակի զայրույթին:

Բնօրինակ տեքստ (ռուս.)  

…Людмила произнесла: «Секса у нас нет, и мы категорически против этого», — после чего грянули смех и аплодисменты в обеих студиях и заглушили окончание фразы: «У нас есть любовь».

Когда я монтировал программу, Людмила Иванова позвонила мне прямо в аппаратную и попросила вырезать эту фразу. Смущение и тревога звучали в её голосе. Я встал пред дилеммой. С одной стороны, я понимал, что у Людмилы после выхода передачи в эфир могут возникнуть проблемы с её родными и близкими и просто с посторонними людьми. Она может стать героиней анекдотов. С другой стороны, … убирать из передачи то, что точно объединило обе студии, — юмор, я посчитал невозможным. Я оставил эту «историческую» фразу, хотя и навлёк на себя гнев её автора.

Արտաքին հղումներ

• Душенко К. В. Словарь современных цитат. — М: Эксмо, 2006. — ISBN 5-699-17691-8
• Владимир Познер отмечает юбилей
• Владимир Познер: «Моё время стоит дорого»
• Корчагин П. П., Скворцов С. В СССР секс был!!! Как мы строили телемосты. — Инфомедиа Паблишерз, 2007. — ISBN 9785910570058
• Подлинная история фразы «Секса в СССР нет!»
• Секса в СССР не было, но была любовь! - Как это было