Լևոն Բաշալյան

Լևոն Բաշալյան
Ծնվել է	սեպտեմբերի 24, 1868
Ծննդավայր	Սկյուտար, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	փետրվարի 1, 1943 (74 տարեկան)
Վախճանի վայր	Վիշի
Գերեզման	Հայ մտավորականների դամբարան
Մասնագիտություն	արձակագիր, թարգմանիչ, լրագրող, քաղաքական ակտիվիստ, խմբագիր և գրական քննադատ
Լեզու	հայերեն
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն
Կրթություն	Պերպերյան վարժարան (1886)
Գրական ուղղություններ	ռեալիզմ
Անդամակցություն	ՀԲԸՄ, Հայ ազգային պատվիրակություն և Nansen International Office for Refugees?
Կուսակցություն	Սոցիալ դեմոկրատ Հնչակյան կուսակցություն
Աշխատավայր	Մասիս, Արևելք, Հայրենիք, Նոր կյանք և Լը ֆուայե
	Լևոն Բաշալյան Վիքիդարանում
	Levon Pashalian Վիքիպահեստում

Լևոն Բաշալյան (սեպտեմբերի 24, 1868(1868-09-24)^[1], Սկյուտար, Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն - փետրվարի 1, 1943(1943-02-01)^[1], Վիշի^[1], թաղված է Փարիզում), հայ արձակագիր, հրապարակագիր, գրաքննադատ, թարգմանիչ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Կ. Պոլսում, Բալուից ներգաղթած ճարտարապետի ընտանիքում։ Մանկությունն անցել է Ալեմտաղում և Սկյուտարում։ Հաճախել է Իսկյուտար-Իճատիեի մի մանկապարտեզ, ուր հայերեն գրել-կարդալու հետ միասին, սովորել է նաև ֆրանսերեն։ Սովորել է նորաբաց Պերպերյան վարժարանում, որն ավարտել է 1886 թ. և դարձել «Մասիս» օրաթերթի օգնական խմբագիր։ Այնտեղ էլ սկսել է իր գրական-հրապարակախոսական փորձերը։ Հետագայում դարձել է Արփիարյանի խմբագրած «Մասիս» շաբաթաթերթի հիմնական ուժերից մեկը։ Այնտեղ տպագրել է հոդվածներ ռուս գրողների մասին, ինչպես Իվան Տուրգենևի և ուրիշների։ Այս ժամանակվանից էլ սկսել է գրել պատմվածքներ, որոնց նյութը Կ. Պոլսի քաղքենիական կյանքն է։ «Մասիսում» լույս են տեսել նրա «Հմայաթափ», «Դրացուհին», «Այս է եղել» և այլ պատմվածքները։ Հետագայում, երբ 1891 թ. լույս է տեսնում «Հայրենիք» օրաթերթը, դառնում է նրա խմբագիրներից մեկը, այնտեղ տպագրելով բազմաթիվ հոդվածներ և գեղարվեստական երկեր։ Մինև 1895 թվականի դեկտեմբեր ամիսը նա վարում է Ա. Արփիարյանի խմբագրությամբ լույս տեսնող «Արևելք», «Մասիս», «Հայրենիք» պարբերականների օգնական-խմբագրի պաշտոնը։ 1895-1896 թվականների կոտորածներից հետո անցել է արտասահման և դարձել 1898 թվականից Լոնդոնում Արփիար Արփիարյանի խմբագրությամբ լույս տեսնող «Նոր կյանք» պարբերականի օգնական խմբագիրը։ 1901 թ. եկել է Կովկաս և հաստատվել Բաքվում, որտեղ ծառայել է նավթարդյունաբերական ֆրանսիական մի ընկերությունում, ապա նշանակվում է ընկերության տնօրեն։ Այս շրջանում «Մուրճ» ամսագրի 1901-1902 թվականների համարներում վերատպվել են նրա պատմվածքներից մի քանիսը, ինչպես «Ղալաթիո ռեսթը», «Աղավնիները», «Խաչախճին» և այլն։ Մինև 1920 թ. մնում է Կովկասում և Ռուսաստանում` ստեղծագործական կյանքից կտրված։ 1920 թ. հեռացել է Բաքվից, մեկնել է Կ. Պոլիս, ապա վերջնականապես հաստատվել Փարիզում` նորից մղվելով դեպի գրական կյանքը։ Այստեղ Բաշալյանը կատարում է ազգային-հասարակական և մշակութային արգասավոր գործունեություն։ Նա Հայաստանի օգնության կոմիտեի (ՀՕԿ) և հայ բարեգործական ընդհանուր միության (ՀԲԸՄ) անդամներից էր։ Վերջինիս հանձնարարությամբ 1924 թվականին ժամանում է Խորհրդային Հայաստան։

1928-1934 թթ. Փարիզում խմբագրել է ֆրանսերեն և հայերեն բաժիններ ունեցող «Լը Ֆուայե» պարբերականը։

Կյանքի վերջին տարիներին գրել է իր հուշերը «Թրքահպատակի մը արկածները մեծ պատերազմին ատեն» վերնագրով, որը լույս է տեսել 1939 թ. մամուլում։ 1943 թ. Փարիզում լույս է տեսել նրա գեղարվեստական ստեղծագործությունների առաջին հատորը՝ գրականագետ Արշակ Չոպանյանի առաջաբանով։ Լևոն Բաշալյանը վախճանվել է 1943 թվականի փետրվարի 1-ին, Ֆրանսիայի Վիշի քաղաքում։ 1945 թ. նրա ստեղծագործությունները հրատարակվել է նաև Հալեպում, 1965 թ.՝ Երևանում^[3]։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորավէպեր եւ պատմուածքներ, Փարիզ, 1943, 272 էջ։
Պատմուածքներ, Հալէպ, 1945, 200 էջ։
Ընտիր երկեր, Երևան, 1962, 284 էջ։
Բաշալյան Լևոն, Թլկատինցի, Առանձար, Երկեր, Երևան, 1982, էջ 257-474։
Երկեր, Անթիլիաս, 1994, 384 էջ։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստեփան Կուրտիկյան, Արևմտահայ ականավոր նովելիստը։ «Գրական թերթ», 1969, № 5:

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acte_de_d%C3%A9c%C3%A8s_-_Pachalian_L%C3%A9on.png
↑ https://www.geneanet.org/cimetieres/view/3466480
↑ Գառնիկ Ստեփանյան (1973)։ Կենսագրական բառարան, հատոր Ա։ Երևան: «Հայաստան»։ էջ 181-182

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 291)։

[_959771925f701c93-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acte_de_d%C3%A9c%C3%A8s_-_Pachalian_L%C3%A9on.png

[_43e6c465206ded9b-2] ttps://www.geneanet.org/cimetieres/view/3466480

[3] Գառնիկ Ստեփանյան (1973)։ Կենսագրական բառարան, հատոր Ա։ Երևան: «Հայաստան»։ էջ 181-182

[1]

[2]

[3]