Լուսնառնետ
| Լուսնառնետ | |
 Լուսնառնետ | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
| Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
| Դաս | Կաթնասուն (Mammalia) |
| Կարգ | Eulipotyphla |
| Ընտանիք | Ոզնիներ (Erinaceidae) |
| Ցեղ | 'Echinosorex' |
| Տեսակ | Լուսնառնետ (E. gymnura) |
| Միջազգային անվանում | |
| Echinosorex gymnura | |
| Տարածվածություն և պահպանություն | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ  Տաքսոնի տարածվածությունը | |
Լուսնառնետ, (Echinosorex gymnura) հարավ-արևելյան ասիական կաթնասունների տեսակ է, որը պատկանում է ոզնիներին (ոզնիներ և մարմնամարզիկներ): Echinosorex ցեղի միակ տեսակն է։ Լուսնառնետը բավականին փոքր, հիմնականում մսակեր կենդանի է, որը, չնայած իր անվանը, սերտորեն կապված չէ առնետների կամ այլ կրծողների հետ: Գիտական անվանումը երբեմն տրվում է որպես Echinosorex gymnurus, բայց դա սխալ է:
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լուսնառնետն ունի յուրահատուկ սուր հոտ՝ ամոնիակի բարձր պարունակությամբ, որը տարբերվում է գիշատիչների մշկային հոտից։ Կան երկու ենթատեսակներ՝ E. g. gymnura-ն հանդիպում է Սումատրայում և Թաի-Մալայան թերակղզում. E. g. alba-ն հանդիպում է Բորնեոյում[1]։ Առաջինի դեպքում գլուխը և մարմնի առջևի կեսը սպիտակ են կամ մոխրասպիտակ. մնացածը հիմնականում սև է։ Վերջին ենթատեսակը հիմնականում սպիտակ է (alba լատիներենով նշանակում է սպիտակ)՝ սև մազերի նոսր ցրումով. հեռվից այն լրիվ սպիտակ է երևում[2]։ Արևմտյան Բորնեոյի առանձնյակները սովորաբար ունեն սև մազերի ավելի մեծ համամասնություն, քան արևելյանները, սակայն Բրունեյից առանձնյակները թվում են միջանկյալ[1]։ Հիմնականում սպիտակ E. g. gymnura-ներ նույնպես հանդիպում են, սակայն դրանք հազվագյուտ են[2]։
Գլխի և մարմնի երկարությունը 32-40 սմ է, պոչի երկարությունը՝ 20-29 սմ, հետին ոտքի երկարությունը՝ 6.5-7.5 սմ[3], և քաշը՝ 870-1,100 գ։ [2] Այն հավանաբար Erinaceomorpha կարգի ամենամեծ ներկայացուցիչն է, թեև եվրոպական ոզնին հավանաբար մի փոքր ավելի ծանր է՝ 1,000 գ և մինչև 2,000 գ[4]։
Էկոլոգիա և բնակության միջավայր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լուսնառնետները գիշերային և ցամաքային կենդանիներ են, ցերեկը պառկում են գերանների տակ, արմատների մեջ կամ լքված բներում։ Նրանք բնակվում են խոնավ անտառներում, այդ թվում՝ մանգրային և ճահճային անտառներում և հաճախ մտնում են ջրի մեջ[2]։ Բորնեոյում նրանք հիմնականում հանդիպում են անտառներում, սակայն Մալայան թերակղզում նրանց կարելի է գտնել նաև այգիներում և պլանտացիաներում։ Նրանք սնվում են անձրևաորդերով և տարբեր մանր կենդանիներով, հիմնականում հոդվածոտանիներով։ Լուսնառնետը Moniliformis echinosorexi ականտոցեֆալ աղիքային մակաբույծի տեր-օրգանիզմ է[5]։
Կյանքի տևողություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կյանքի տևողությունը առավելագույնը 5 տարի է։
Պահպանության կարգավիճակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լուսնառնետը չի հանդիսանում վտանգված տեսակ։ Լուսնառնետների հիմնական վտանգը հանդիսանում է մարդկանց կողմից անտառների շահագործումը ագրարային, առևտրային և ծառահատումների հետ կապված։ Ավելին, Պենանից Բոռնեոյում սննդի և ավանդական դեղամիջոցների այլ պահանջները նպաստում են Բորնեոյում լուսնաառնետների թվի նվազմանը[6]։ Տեսակը հանդիպում է նաև պահպանվող տարածքներում, այդ թվում՝ Matang ազգային պարկի և Kuching Wetlands National Park-ի տարածքներում:Նրա IUCN կարգավիճակը նվազագույն մտահոգություններից է։
Տնտեսական նշանակություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բորնեոյում գտնվող Պենանը լուսնառնետի միսը փոխանակում էր այլ սննդամթերքի և ապրանքների հետ և փողի դիմաց[7]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Payne, J. and Francis, C. M. 2005. A Field Guide to the Mammals of Borneo. Sabah society, Malaysia 9679994716.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Francis, C.M. (2008). A field guide to the mammals of South-East Asia. New Holland Publishers (UK) Ltd. էջ 176. ISBN 978-1-84537-735-9. Վերցված է 2011-04-06-ին.
- ↑ Shepherd, Chris R.; Shepherd, Loretta Ann (2012). A Naturalist's Guide to the Mammals of Southeast Asia. Wiltshire, UK: John Beaufoy Publishing. էջ 14. ISBN 978-1-906780-71-5.
- ↑ Wood, Gerald (1983). The Guinness Book of Animal Facts and Feats. ISBN 978-0-85112-235-9.
- ↑ Deveaux, Timothy P.; Schmidt, Gerald D.; Krishnasamy, M. (1988). «Two New Species of Moniliformis (Acanthocephala: Moniliformidae) from Malaysia». The Journal of Parasitology. 74 (2): 322–5. doi:10.2307/3282462. JSTOR 3282462. PMID 3128654.
- ↑ «Gymnures and hedgehogs». The Website of Everything. Վերցված է 2012-12-19-ին.
- ↑ The Leading America Zoo Site on the Net. americazoo.com. Retrieved on 2012-12-19. Արխիվացված Հունվար 2, 2009 Wayback Machine
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Echinosorex gymnura - Animal Diversity Web
| ||||||||||||||