Լուկրեցիա Բորի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Լուկրեցիա Բորի
Ծնվել էդեկտեմբերի 24, 1887(1887-12-24)[1][2][3][…]
Վալենսիա, Իսպանիա[2]
Երկիր Իսպանիա
Մահացել էմայիսի 14, 1960(1960-05-14)[1][3][4][…] (72 տարեկան)
Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[2]
Մասնագիտությունօպերային երգչուհի
Երգչաձայնսոպրանո
Գործիքներվոկալ
Պարգևներ
Բարեգործության շքանշանի մեծ խաչ
 Lucrezia Bori Վիքիպահեստում

Լուկրեցիա Բորի (անգլ.՝ Lucrezia Bori, իսպ.՝ Lucrecia Borja y González de Riancho, դեկտեմբերի 24, 1887(1887-12-24)[1][2][3][…], Վալենսիա, Իսպանիա[2] - մայիսի 14, 1960(1960-05-14)[1][3][4][…], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[2]), իսպանացի օպերային լիրիկական սոպրանո, որը Մետրոպոլիտեն օպերայի համար արդյունավետ դրամահավաքներ է իրականացրել։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լուկրեցիա Բորջիա ի Գոնսալես դե Ռիանքոն ծնվել է 1887 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Իսպանիայի Վալենսիա քաղաքում, իսպանական բանակի սպայի ընտանիքում։ Ընտանիքը սերում էր իտալական Ռենեսանսի ժամանակաշրջանի ազդեցիկ Բորջիաներ գերդաստանից, և երեխային անվանել են իր նախնու՝ Լուկրեցիա Բորջիայի պատվին[5][6][7]։

Նրա ձայնն ունեցել է անկրկնելի տեմբր և թափանցիկ որակ։ Ուսանել է Միլանում և դեբյուտը կատարել Հռոմի «Տեատրո Ադրիանո» օպերային թատրոնում 1908 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Բիզեի «Կարմեն» օպերայից Միքաելայի դերերգով։ 1910 թվականի դեկտեմբերին Լա Սկալայում հանդես է եկել դեբյուտով՝ կատարելով Դոմենիկո Չիմարոզայի «Գաղտնի ամուսնություն» օպերայից Կարոլինայի դերերգը, իսկ հաջորդ տարի «Վարդի ասպետը» օպերայի իտալական պրեմիերայի ժամանակ երգել է Օկտավիան[5][7]։

Մետրոպոլիտեն օպերայում կարիերան սկսել է 1910 թվականի ամռանը, երբ այդ թատրոնը հյուրախաղերով գտնվում էր Փարիզում։ Նույն տարվա հունիսի 9-ին Պուչինիի «Մանոն Լեսկո» օպերայում Մանոնի դերում փոխարինել է հիվանդացած մի երգչուհու։ 1912/13 համերգաշրջանի բացման երեկոյին Նյու Յորքում Էնրիկո Կարուզոյի հետ դեբյուտով հանդես է եկել Մետրոպոլիտեն օպերայում[6]։ 1915 թվականին ստիպված է եղել թողնել երգելը ձայնալարերի ուռուցքների վիրահատման նպատակով, որին հաջորդած երկարատև ապաքինումից հետո բեմ է վերադարձել 1921 թվականին։ Օպերային կարիերայի ընթացքում երգել է 629 անգամ և գլխավոր դերեր կատարել 39 օպերաներում։ Հայտնի էր Ժյուլ Մասնեի «Մանոն» օպերայի գլխավոր հերոսուհու դերակատարմամաբ, ինչպես նաև «Բոհեմ» օպերայից Միմիի, «Երեք արքաների սերը» օպերայից Ֆլորայի, «Պելեաս և Մելիսանդե» օպերայից Մելիսանդեի և «Տրավիատա» օպերայից Վիոլետայի դերակատարումներով[5][6][8][9]։

1932 թվականի վերջից Բորին սկսել է զբաղվել դրամահավաքի գործընթացով։ Մեծ ճգնաժամն սկսվելուց հետո Մետրոպոլիտենը շարունակում էր առանց դժվարության տոմսեր վաճառել, բայց բաժնետերերի ներդրումները նվազել էին, և արդեն 1932 թվականի վերջին տնօրենների խորհուրդը հասկացել էր, որ բավականին մեծ գումար անհրաժեշտ կլիներ, եթե որոշվեր կազմակերպել հաջորդ համերգաշրջանը։ 1933 թվականի սկզբին Բորին համաձայնել է ֆոնդեր հայթայթելու նպատակով աշխատել թատրոնի մենեջերների հետ։ Այս աշխատանքում նա պարզապես մասնակից չէր․ նա ղեկավարում էր «Մետրոպոլիտեն օպերան փրկելու հանձնաժողով» կոչվող կազմակերպությունը, և մամուլում լայնորեն լուսաբանվող գործողություններով՝ թռուցիկներով ու նամակներով կոչեր անելով, ինչպես նաև անձնական շփումներով, դիմում էր հնարավոր բոլոր բարերարներին։ Վագների «Տրիստան և Իզոլդա» օպերայի 1933 թվականի մարտի 11-ի ռադիոթողարկման ժամանակ իր կոչին արձագանքած հազարավոր մարդկանց անձնապես երախտագիտություն է հայտնել[10]։ Նաև շատ է ճանապարհորդել ու մասնակցել բազմաթիվ բենեֆիսների ու հանդես եկել կատարումներով[5][11]։ Այս ամբողջ ընթացքում շարունակել է իրականացնել իր դերակատարումների ծանրաբեռնված ժամանակացույցը։ Պահանջվել է ընդամենը երկու ամիս անհրաժեշտ $300,000 գումարը հավաքելու համար[9][12][13][14][15][16][17]։ 1933 թվականի մայիսին Մետրոպոլիտեն օպերայի տնօրենը հրապարակավ շնորհակալություն է հայտնել երգչուհուն ասելով, որ նա կատարել է անհնար համարված սխրագործություն։ «Նա իրավիճակն իր ձեռքն էր վերցրել և ձգտել նպատակի կատարմանն այնպիսի երևակայությամբ ու տաղանդով, որն իր աշխատանքում իրեն դարձնում է բոլոր ժամանակների ամենամեծ արվեստագետներից մեկը»[18]։

1933 - 1935 թվականների ընթացքում եղել է «Փրկենք Մետրոպոլիտենը» կազմակերպությանը հաջորդած «Պահպանենք Մետրոպոլիտենը» կազմակերպության նախագահը։ 1934/35 օպերային համերգաշրջանն ապահովելու համար այս կազմակերպության կողմից հավաքվել է մոտավորապես նույն չափի գումար, ինչքան նախորդ տարի[19]։ 1935 թվականին դարձել է տնօրենների խորհրդի կազմում ընդգրկված առաջին կատարողը, սակայն շարունակել կազմակերպության նախագահի իր պարտականությունները ևս[20]։

1936 թվականի մարտի 29-ի նրա հրաժեշտի համերգը բացառիկ իրադարձություն էր Մետրոպոլիտենում, որի ընթացքում երգել է տեսարաններ «Մանոն» և «Տրավիատա» օպերաներից Կիրսթեն Ֆլագսթադի, Էլիզաբեթ Ռեթբերգի, Ռոզա Պոնսելեի, Ջովանի ՄԱրտինելլիի և այլոց մասնակցությամբ։

Մետրոպոլիտեն օպերայից հեռանալուց հետո շարունակել է հանդես գալ մենահամերգներով և ձայնագրություններ անել, իսկ երգելը թողնելուց հետո ընտրվել է Մետրոպոլիտեն օպերայի գիլդայի նախագահ։

1960 թվականի մայիսի 2-ին տարել է ուղեղային արյունահոսություն և վախճանվել մայիսի 14-ին Նյու Յորքի Ռուզվելտ հիվանդանոցում։ Երբեք չի ամուսնացել, մտածելով, որ արվեստագետները չպետք է ամուսնանան[5][6][12]։

Ձայնագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բորիի ամբողջական ձայնագրությունները թողարկվել են 1995 թվականին Ռամոֆոն բրիտանական ձայնագրման լեյբլի չորս խտասկավառակների վրա, 81016-2 և 81017-2 համարների ներքո[21]։ Պահպանվում է նաև 1936 թվականի մարտի 29-ի՝ Մետրոպոլիտեն օպերայում տեղի ունեցած հրաժեշտի համերգի ուղիղ եթերի ձայնագրությունը։

«Ոսկե կտուցով կարմրակատարը» և Անտոնիո դի Լիտերեսի «Ացիս և Գալատեա» ստեղծագործություններից մեներգների ձայնագրությունները թողարկվել են «SanCtuS Recordings» ընկերության «Դարի ձայները էկզոտիկա են երգում» խտասկավառակի վրա, որտեղ Բորին ներկայանում է իր ժամանակի լավագույն երգիչների հետ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Discogs — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Catalano, Julie (1993). «Lucrezia Bori». In Diane Telgen; Jim Kamp (eds.). Notable Hispanic American Women. Vol. 1. Gale Research. էջեր 58–59. ISBN 978-0-8103-7578-9.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 «Lucrezia Bori Dies, Famed Opera Singer Of Met 'Golden Age'» (PDF). Philadelphia Inquirer. 1960 թ․ մայիսի 15. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 19-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 «Only Singing Phase of Her Career Is Ended, Lucrezia Bori Insists». The New York Times. 1936 թ․ մարտի 30. էջ 16.
  8. ↑ Paul Jackson (1992). Saturday Afternoons at the Old Met: The Metropolitan Opera Broadcasts, 1931–1950. Amadeus Press. էջ 60. ISBN 978-0-931340-48-2.
  9. ↑ 9,0 9,1 H. Howard Taubman (1936 թ․ մարտի 30). «Metropolitan Pays Homage to Bori as Diva Sings Farewell to Stage». The New York Times. էջ 1.
  10. ↑ Kolodin, Irving (1936). The Metropolitan Opera 1883–1935. New York: Oxford University Press. էջ 451.
  11. ↑ Joseph Horowitz (2005). Classical Music in America: A History of Its Rise and Fall. W. W. Norton. էջեր 363–64. ISBN 978-0-393-05717-1.
  12. ↑ 12,0 12,1 Braggiotti, Mary (1943 թ․ հոկտեմբերի 25). «La Bori's in Tune With Times» (PDF). New York Evening Post. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 19-ին.
  13. ↑ Federal Writers' Project (1939). New York City Guide; American Guide Series. Random House, New York, Printed for the Federal Writers' Project, 1939. էջեր 324–25. ISBN 978-1-62376-055-7.
  14. ↑ «Lucrezia Bori, Soprano, Dead; Was a 'Met' Star for 24 Years». The New York Times. 1960 թ․ մայիսի 15. էջ 1.
  15. ↑ «Lucrezia Bori Reveals Part Radio Listeners Are Playing to Keep Metropolitan Doors Open Next Season». The New York Times. 1933 թ․ մարտի 26.
  16. ↑ «Pleas For Opera Win Wide Replies; About 2,000 Letters Daily Reaching Lucrezia Bori». The New York Times. 1933 թ․ մարտի 1.
  17. ↑ «Opera Saved As Benefit Nets $30,000» (PDF). Brookly Daily Eagle. 1933 թ․ ապրիլի 29. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 19-ին.
  18. ↑ «Opera Heads Laud Bori for Campaign». The New York Times. 1933 թ․ մայիսի 1.
  19. ↑ «Opera Group Asks New Fund Support; Lucrezia Bori's Committee». The New York Times. 1934 թ․ մարտի 9.
  20. ↑ «Miss Lucrezia Bori Now on Opera Board». The New York Times. 1935 թ․ մայիսի 28.
  21. ↑ Steane, John Barry. Historic vocal Lucrezia Bori Opera and Operetta Arias, Volumes 1 and 2. Lucrezia Bori (sop) with various artists, The Gramophone, November 1996, p. 54. Accessed 27 February 2012

Գրականության ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Վերջին Պրիմադոննաները, հեղինակ՝ Լանֆրանկո Ռասպոնի, Ալֆրեդ Ա․ Նոպֆ, 1982. 0-394-52153-6

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լուկրեցիա Բորի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լուկրեցիա_Բորի&oldid=9745478» էջից