Jump to content

Լուիս Ռոսալես

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Լուիս Ռոսալես
Ծնվել էմայիսի 31, 1910(1910-05-31)[1][2][3][…]
ԾննդավայրԳրանադա, Անդալուզիա, Իսպանիա
Վախճանվել էհոկտեմբերի 24, 1992(1992-10-24)[1][4][2][…] (82 տարեկան)
Վախճանի վայրՄադրիդ, Իսպանիա
ԳերեզմանՍերսեդիլյա
Մասնագիտությունբանաստեղծ, գրող և ակնարկագիր
Լեզուիսպաներեն
Քաղաքացիություն Իսպանիա
ԿրթությունԳրանադայի համալսարան և Մադրիդի կենտրոնական համալսարան
Գիտական աստիճանդոկտոր
Ժանրերպոեզիա և էսսե
Գրական ուղղություններGeneration of '36?
ԱնդամակցությունԻսպանիայի արքայական ակադեմիա, Hispanic Society of America? և Privy Council of the Count of Barcelona?[5]
Պարգևներ
 Luis Rosales Վիքիպահեստում

Լուիս Ռոսալես Կամաչո (անգլ.՝ Luis Rosales Camacho,մայիսի 31, 1910(1910-05-31)[1][2][3][…], Գրանադա, Անդալուզիա, Իսպանիա - հոկտեմբերի 24, 1992(1992-10-24)[1][4][2][…], Մադրիդ, Իսպանիա), իսպանացի բանաստեղծ և ակնարկագիր, 36–ականների սերնդի ներկայացուցիչ[6]։

Ծնվել է Գրանադայում (Իսպանիա): 1962 թվականին դարձել է Ամերիկայի իսպանախոս ընկերության և իսպանական թագավորական ակադեմիայի անդամ։ 1982 թվականին Ռոսալեսն իր գրական ստեղծագործությունների համար արժանացել է Միգել դե Սերվանտեսի մրցանակին[7]։ Մահացել է Մադրիդում 1992 թվականին՝ 82 տարեկան հասակում:

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Գրանադայում 1910 թվականին, խիստ պահպանողական ընտանիքում: Նրա գրական կրթության սկզբնավորումը կապված է եղել «Gallo» ամսագրի արվեստագետների միջավայրի հետ (թեև նա երբեք չի հրապարակվել այնտեղ), որի անդամները՝ Էնրիկե Գոմես Արբոլեյան, Մանուել Լոպես Բանուսը, Խոակին Ամիգոն և Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկան և այլն դառձել են նրա մտերիմ ընկերները: 1930 թվականին ավանգարդիստական «Granada Gráfica» ամսագրում մի քանի հրապարակումներից հետո, նա իր առաջին պոետիկ ընթերցումն է կատարել Գրանադայի Գեղարվեստական, Գրական և Գիտական Կենտրոնում, որը համարվել է հաջողություն՝ Գրանադայի մամուլն արձագանքել է դրան և այդ պահից սկսած՝ նրա միջամտությունները այս հաստատությունում բազմաթիվ են դարձել: Գրանադայի համալսարանում ամիսներ անց նա սկել է իր ուսումը փիլիսոփայության և իրավունքի ոլորտում:

1932 թվականին տեղափոխվել է Մադրիդ՝ բանասիրական ուսումը շարունակելու համար և ստացել է դոկտորի կոչում։ Այնտեղ նա սկսել է իր բարեկամությունը Պեդրո Սալինասի և Խորխե Գիլենի հետ, որոնք նրան ծանոթացրել են «Los Cuatro Vientos»–ի հետ, որը համարվել է 27-րդ սերնդի բանաստեղծների խմբի վերջին կոլեկտիվ ամսագիրը։ Նշված ամսագրի երկրորդ համարում՝ 1933 թվականի ապրիլին, նրանք համագործակցել են ժամանակի այնպիսի մեծ մտավորականների հետ, ինչպիսիք են Միգել դե Ունամունոն, Բենժամին Յարնեսը, Մանուել Ալտոլագիրեն, Մարիա Զամբրանոն, Լուիս Ֆելիպե Վիվանկոն, Լեոպոլդո Վիվանկոն, Կլաուդիոսենտ դե լա Տորեն, Անտոնիո Մարիչալարը, Խայմե Տորես Բոդետը և Ռայներ Մարիա Ռիլկեն։ Ռոսալեսը հետո հրատարակել է իր առաջին բանաստեղծությունները՝ «Քնի էկլոգը» և «Անհանգստության ձայնը»:

Նա շարունակել է իր գրական գործունեությունը «Cruz y Raya»-ում՝ Խոսե Բերգամինի ղեկավարած ամսագրում: Նա նաև հրապարակել է իր բանաստեղծությունները «Vértice»-ում և «Caballo Verde para la Poesía»-ում՝ Պաբլո Նուրդայի ղեկավարած ամսագրում, որտեղ հայտնվել են նաև այլ գրողների բանաստեղծություններ, ինչպիսիք են Վիսենտե Ալիխանդրեն կամ Միգել Հերնանդեսը: Իսպանիայի մայրաքաղաքում նա հանդիպել է Պաներոներին (Juan և Leopoldo) և Լուիս Ֆելիպե Վիվանկոյին՝ հետագայում 36-ի սերունդ (կամ Պատերազմի սերունդ) կոչվածի անդամներին, որի մաս է կազմել նաև Դիոնիսիո Ռիդրուեխոն, և որոնց ընդհանուր առանցքները, բացի նրանց մտերմությունից և ընկերությունի՝ց եղել են նրանց խորը կաթոլիկությունը և սոցիալական պահպանողականությունը:

1936 թվականի օգոստոսին, Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի սկզբին, CEDA-ի անդամ Ռամոն Ռուիս Ալոնսոն ձերբակալել է Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկային: Բանաստեղծը ապաստան է գտել Ռոսալեսների տանը՝ կարծելով, որ այնտեղ ապահով կլինի վրեժխնդրությունից խուսափելու համար, քանի որ այդ ընտանիքում կային Ֆալանգայի նշանավոր անդամներ: Լուիս Ռոսալեսը չի կարողացել կանխել նրա ձերբակալությունն ու հետագա մահապատիժը՝ չնայած Լորկայի հետ ունեցած ընկերությանը և Գրանադայի աջակողմյան շրջանակներում իր դիրքին: Նույն ճակատագրական տարում սպանվել է նաև Ժոակին Ամիգոն՝ փիլիսոփայության պրոֆեսոր և «Gallo» ամսագիրը ստեղծած մտավորականների խմբի անդամ, որը շատ մոտ էր երկուսին էլ: Ժոակին Ամիգոն սպանվել է հանրապետականների կողմից, նրան գցել են Ռոնդայի կիրճը, երբ նա աշխատում էր այդ Մալագա քաղաքում ՝ որպես ավագ դպրոցի պրոֆեսոր: Այս երկու մահերը նշանավորել են Ռոսալեսի կյանքը՝ անձնական և գրական առումով: Նրա ստեղծագործություններում՝ «Յուրաքանչյուր ալիքում մի դեմք» և անավարտ «Նյու Յորքը մահից հետո» գործերում և բազմաթիվ այլ գրվածքներում՝ ինչպես պոեզիայում, այնպես էլ էսսեներում, արտացոլված են եղել երկու ընկերների ազդեցությունները:

1937 թվականին նա Գրանադայի «Patria» թերթում հրապարակել է «Մեռածների ձայնը» բանաստեղծությունը, որը հավանաբար քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում գրված ամենակարևոր ստեղծագործություններից մեկն է: Այն անդրադառձել է երկու կողմերի բոլոր զոհերին, որտեղ բացառվում է հաղթանակի կամ փառաբանության ցանկացած արտահայտություն: Նույն թվականից Ռոսալեսը համագործակցել էր ֆալանգիստական «Jerarquía» ամսագրի հետ:

Նա նաև համագործակցել էր «Arriba España» թերթի և «Escorial» ամսագրի հետ: Եղել է «Cuadernos Hispanoamericanos»-ի խմբագրական քարտուղար և տնօրեն: 1978 թվականից սկսած նա ղեկավարել էր «Nueva Estafeta»-ն՝ իր ժամանակի միակ ամսագիրը, որը իր համագործակցությունների շարքում ներառել էր Իսպանիայի տարբեր լեզուներով (իսպաներեն, կատալոներեն, բասկերեն կամ գալիսերեն) գրված աշխատանքներ: Գաղափարախոսական առումով նա զարգացել է՝ երիտասարդ տարիների ավտորիտար գաղափարներից անցնելով դեպի ժողովրդավարական դիրքորոշումների՝ իր հասուն տարիքում․

Պաբլո Ներուդան ասել է նրա մասին․

Ի՞նչ ասել Լուիս Ռոսալեսի մասին, ում ես հանդիպեցի նարնջի ծառի հետ․ նա ծաղկել է վերջերս, երեսուն տարեկանում, և այժմ լուրջ բանաստեղծ է, ճշգրիտ սահմանող, լեզուների տիրակալ: Հիմա նա բերրի է, պահանջկոտ ու խորը: Այս հակաքաղաքական մահկանացուն անցել է Անդալուզիայի դառն օրերով և ապաքինվել լռության և խոսքի մեջ: Կենացդ, լավ ընկեր:

1949 թվկանի վերջին և 1950 թվականի սկզբին Ռոսալեսը մասնակցել է «պոետական առաքելության» Անտոնիո Զուգիարոյի, Լեոպոլդո Պաներոյի և դեսպան Ագուստին դե Ֆոքսայի հետ՝ շրջագայելով տարբեր իսպանաամերիկյան երկրներում՝ նախքան այդ երկրների և Ֆրանկոյի ռեժիմի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների վերահաստատումը:

1962-ին նա անդամակցել է Ամերիկայի Իսպանական ընկերությանը և Իսպանական թագավորական ակադեմիային, թեև իր մուտքի ճառը՝ «Pasión y muerte del Conde de Villamediana», կարդացել է միայն 1964-ին[8]:

Նա եղել է Բարսելոնայի կոմսի Գաղտնի խորհրդի ակտիվ անդամ՝ խրախուսելով ձախերին և աջերին միանալ և աջակցել Իսպանիայում միապետության վերականգնմանը:

1968 թվականից Մադրիդում ապրելով՝ ամառները անցկացրել է Սերսեդիլյայում, որտեղ գրել է իր պոեզիայի գրքերը: 1982 թվականին ստացել է Սերվանտեսի մրցանակը՝ իսպաներեն լեզվով ամենակարևոր գրական պարգևը:

1970 թվականին նշանակվել է Իսպանական մշակույթի ինստիտուտի տնօրենի խորհրդական, իսկ 1973 թվականին՝ նույն ինստիտուտի Մշակութային գործունեության բաժնի տնօրեն:

1986-1992 թվականներին պարբերաբար համագործակցել է ABC թերթի հետ՝ գրելով սյունակում կամ հրապարակվելով «Blanco y Negro» շաբաթաթերթում: Նա գրել է հիմնականում երաժշտության, նկարչության և գրականության մասին:

1988 թվականի հոկտեմբերի 28-ին Մալագայի քաղաքապետարանի Հայելիների դահլիճում նա կարդացել է «Եվ հանկարծ՝ Պիկասո» դասախոսությունը:

Մահացել է 82 տարեկանում՝ 1992 թվականի հոկտեմբերի 24-ին, Մադրիդի Պուերտա դե Հիերրո հին կլինիկայում՝ ուղեղի էմբոլիայի պատճառով:

Աշխատանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1935 թվականին «Abril»–ը հրատարակվել է անմիջապես Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի բռնկումից առաջ, ստեղծագործել է նախորդ սերնդի պոեզիայի ոճեվ՝ իր գեղագիտական որոնումների և պատկերների կարևորության շնորհիվ, թեև առանց ավանգարդիստական հավակնությունների: Ինչպես 27-ի որոշ բանաստեղծներ, այս երիտասարդ պոետի աշխատանքում նկատվել է դասական տների, Ոսկե դարի պոեզիայի նկատմամբ, մասնավորապես՝ Գարսիլասոյի և Էրրերայի ազդեցությունը: Այնուամենայնիվ, դրա հիմնական նորարարությունը եղել է սիրո-կրոնական թեմայի համադրությունը:

Նրա հաջորդ աշխատանքը «Իսպանիայի լավագույն թագուհին է: Արձակի և չափածոյի պատկերում» հրատարակվել է 1939 թվականին, որը գրել է Վիվանկոյի հետ համագործակցությամբ․ այն ժամանակին շատ բնորոշ թեմայով շարադրանք է՝ ներծծված ֆալանգիստական ​​գաղափարախոսությամբ, հիշելով անցյալի փառքերը։ 1941 թվականին լույս է տեսել «Սրտի բովանդակությունը»՝ դասական և սիրային տոնայնությամբ:

1949 թվականին նա հրատարակել է քննադատների կողմից նրա լավագույն աշխատանքը «La casa encendida»–ի առաջին տարբերակը։ Գիրքը վերամշակվել է և ընդլայնվել մինչև նոր տարբերակը, որը հրատարակվել է 1967 թվականին: Նման բան է պատահել նաև նրա առաջին աշխատանքի՝ «Abril»–ի հետ, որը ուղղվել և լրացվել է նոր բանաստեղծություններով և 1972 թվականին առաջին հրատարակությունից գրեթե 40 տարի անց կրկին հրատարակվել է «Segundo Abril» վերնագրով: «La casa encendida» գիրք-պոեմ է՝ գրված առանց տների ազատ չափածոյով, որտեղ Ռոսալեսը խառնել է քնարերգությունը, էկզիստենցիալիզմը և երևակայությունը, ռացիոնալությունը և իռացիոնալությունը՝ սկսելով նոր անձնական պոետիկա, որը ներառել է Սեզար Վալյեխոյի և Անտոնիո Մանչադոյի միջոցները:

1937 թվականից 1951 թվականների միջև նա աշխատել է «Rimas» գրքի վրա (1951 թվական), որտեղ փորձարկել է կարճ բանաստեղծությունը՝ ցուցադրելով իր մեծ բազմակողմի զարգվածվածությունը և տեխնիկական վարպետությունը: Նրա էսսեների թվում են «Cervantes y la libertad»–ը (1960 թվական) և «Pasión y muerte del Conde de Villamediana» (1962 թվական): Նրա վերջին աշխատանքները՝ ավելի ինքնակենսագրական և հիասթափված, պահպանել են քնարականի և պատմողականի միությունը, սյուրռեալիստական գյուտերով, որոնք արդեն առկա էին «La casa encendida»–ի մեջ:

1966 թվականին նա հրատարակել է «The Feeling of Disappointment in Baroque պոեզիայում», իսկ երեք տարի անց՝ «The Content of the Heart», որի համար 1970 թվականին ստացել է Քննադատների մրցանակը: 1972 թվականին հրատարակել է «Theory of Freedom and Spanish Lyric»–ը, որի «Camoens and the Spanish Lyric of the Golden Age» էսսեն ստացել է Միգել դե Ունամունոյի մրցանակը: 1973 թվականին լույս է տեսել Reader's Digest-ի «the Great Illustrated Encyclopedic Dictionary»–ը ութ հատորով, որի ռեժիսորն էր իսպանացի գործընկերների խումբը, որն ունեցել է երկրորդ հրատարակությունը՝ տասներկու հատորով։

Trotta հրատարակչությունը հրատարակել է նրա ամբողջական աշխատանքները վեց հատորով, իսկ Ֆելիքս Գրանդեն, որը Ռոսալեսի աշակերտն ու ընկերն էր, պատրաստել է «Because death does not interrupt anything» անթոլոգիան՝ իր ընտրությամբ և առաջաբանով, որը լույս է տեսել Սիբիլայի գրադարանում 2010 թվականին: Գրանդեն նաև գրել է «La calumnia» էսսեն: Թե ինչպես Լուիս Ռոսալեսը, Ֆեդերիկո Գարսիա Լորկային պաշտպանելու համար, հետապնդվել է մինչև մահ (Մոնդադորի, 1987 թվական): 2005 թվականին Մադրիդում Լուիս Գարսիա Մոնտերոյի խմբագրությամբ, «Visor de Poesía» հավաքածուն հրատարակել է «El naufrago metódico, Antología»։

Բանաստեղծական ոճ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լուիս Ռոսալեսի գործը, որն ընդգրկել է հետպատերազմյան ողջ պատմական ժամանակաշրջանը, զարգացել է դասականությունից դեպի սեփական ոճ, որը մոտ է սյուրռեալիստական ավանգարդին: Նրա ստեղծագործության մեջ սովորաբար տարբերակել են երկու փուլ՝ մեկը ավելի շատ մտահոգված գեղագիտական հարցերով, մոտ գարսիլասյան դասականությանը, և մյուսը՝ ավելի ուշ շրջանի ավանգարդիստական փորձարարությունը: Երկուսն էլ միաձուլվում են «La casa encendida»–ի մեջ, որտեղ գեղագիտությունն այլևս մտահոգություն չէ, այլ այն տեխնիկաների կիրառումը, որոնց նա արդեն տիրապետել է: Ընդհանուր առմամբ, Ռոսալեսի գրական ոճը բնութագրվել է հետևյալ կերպ.

  • Պոետական տեխնիկայի վարպետություն:
  • Բանաստեղծության կառուցում հոգևոր և զգացմունքային պարզության նախադրյալների ներքո:
  • Հանգավորված կամ ազատ չափածոյի վարպետություն և հեշտ օգտագործում՝ կախված բանաստեղծության տոնայնությունից կամ թեմայից:
  • Ածականների բացակայություն՝ ընդգծելով իրերի էությունը:

Բովանդակության առումով, Ռոսալեսի պոեզիան նկարագրվել է որպես «առօրյայի պոեզիա»։ Սերը հանդես է գալիս նրա ողջ ստեղծագործության մեջ հանգիստ և հանդարտ ձևով, ինչպես նաև հիշողությունն ու հուշերը: Հետպատերազմյան շրջանը նաև բնութագրվել է կրոնական զգացմունքով:

Գրական մրցանակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Պոեզիայի ազգային մրցանակ՝ 1951 թվական
  • Մարիանո դե Կավիա մրցանակ՝ 1962 թվական
  • Քննադատների մրցանակ 1970 թվական «Սրտի բովանդակություն» համար
  • Միգել դե Ունամունոյի մրցանակ՝ 1972 թվական
  • Էսսեի ազգային մրցանակ՝ 1973 թվական
  • Խոսե Լակալի մրցանակ՝ 1975 թվական
  • Քաղաք Մելիլլա Պոեզիայի միջազգային մրցանակ՝ 1981 թվական
  • Ֆրեյ Լուիս դե Լեոն-Սյուդադ դե Սալամանկա՝ 1982 թվական Պոեզիայի ամբիոնի մրցանակ
  • Միգել դե Սերվանտեսի մրցանակ՝ 1982 թվական
  • Ռոդրիգես Ակոստա հիմնադրամի պատվո շքանշան՝ 1986 թվական

Ավարտված գրական ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թրոթի խմբագրակազմը հրատարակել է նրա ստեղծագործությունների ամբողջական ժողովածուն (Obra Completa)․

  1. Poesía 978-84-8164-113-4
  2. Cervantes y la libertad 978-84-8164-131-8
  3. Estudios sobre el Barroco 978-84-8164-153-0
  4. Ensayos de filosofía y literatura 978-84-8164-206-3
  5. La obra poética del conde de Salinas 978-84-8164-236-0
  6. La mirada creadora. Pintura, música y otros temas 978-84-8164-274-2

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://elpais.com/diario/1992/10/25/cultura/719967609_850215.html
  5. ↑ http://hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1993/04/02/100.html
  6. ↑ «Obituary: Luis Rosales». Independent. 26 October 1992.
  7. ↑ Pereda, Rosa Maria (20 October 1982). «Luis Rosales gano el Premio Cervantes 1982 como "prosista y poeta metafísico atento al pasado de España"». El País.
  8. ↑ «Luis Rosales Camacho - letra C». Real Academia Española (իսպաներեն). Վերցված է 27 May 2023-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լուիս_Ռոսալես&oldid=10082444» էջից