Լուժիկերենի այբուբեն
| Կիրառությունը | լուժիկերեն  | |
|---|---|---|
Լուժիկերենի այբուբենը հիմնված է ISO հիմնական լատինական այբուբենի վրա, սակայն օգտագործում է hնչյունատարբերիչ նշաններ՝ դարձնելով այն չեխերենի, լեհերենի այբուբենների, նաև բելառուսական լատինական այբուբենի նման ։ Լուժիկերենի այբուբենի համար կոդավորող ստանդարտ նիշը ISO 8859-2 (լատիներեն-2) է:
Այբուբենը օգտագործվում է լուժիկերեն լեզուների համար, չնայած որոշ տառեր օգտագործվում են երկու լեզուներից միայն մեկում՝ վերին լուժիկերենում կամ ստորին լուժիկերենում։
Այբուբեն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Մեծատառ | HTML կոդ | Փոքրատառ | HTML կոդ | Տառի անվանում | Սովորական հնչյուն | Այլ հնչյուն | Մեկնաբանություն |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| A | a | ա | [ա] | ||||
| B | b | բեյ | [բ] | [p] | |||
| C | c | ցեյ | [ց] | ||||
| Č | Č | č | č | չեյ | [չ] | ||
| Ć | Ć | ć | ć | ցետ | [ց] | [ձ] | |
| D | d | դեյ | [դ] | [տ] | |||
| E | e | էյ | [է] | ||||
| Ě | Ě | ě | ě | յետ/էտ (վերին), էտ (ստորին) | [յի] | ||
| F | f | էֆ | [ֆ] | ||||
| G | g | ջեյ | [ջ] | ||||
| H | h | հա | [հ] (վերին) /[հ] կամ չարտասանվող (ստորին) | ||||
| I | i | ի | [ի] | ||||
| J | j | յոթ | [յ] | ||||
| K | k | կա | [կ] | ||||
| Ł | Ł | ł | ł | էլ կոշտ | [լ] | ||
| L | l | էլ | [լ] | ||||
| M | m | էմ | [մ] | ||||
| N | n | էն | [ն] | ||||
| Ń | Ń | ń | ń | էն (վերին), էյն (ստորին) | [ն] | ||
| O | o | o | [օ] | ||||
| Ó | Ó | ó | ó | օթ | [օու] (վերին)/ [ը] (ստորին) | ||
| P | p | փեյ | [փ] | [բ] | |||
| R | r | էռ | [ռ] | ||||
| Ř | Ř | ř | ř | էր | [շ] | (միայն վերին) ր խուլ բաղաձայնից հետո և առաջին շարքի ձայնավորից առաջ, օրինակ՝ přećel /ˈpʃɛt͡ɕɛl/ 'ընկեր' նախա-սլավոնական լեզվից *prijateljь.}} | |
| Ŕ | Ŕ | ŕ | ŕ | էյր | [ʁʲ] | Lower Sorbian only | |
| S | s | էս | [s] | [z], [ɕ] | |||
| Š | Š | š | š | էշ | [ʃ] | ||
| Ś | Ś | ś | ś | շեյ | [ɕ] | [ʑ] | Lower Sorbian only |
| T | t | թեյ | [տ] | [դ] | |||
| U | u | ու | [ու] | ||||
| W | w | ուեյ | [վ] (վերին) [w] կամ չի կարդացվում (ստորին) |
[ֆ] (վերին) | |||
| Y | y | յ | [ɨ] | ||||
| Z | z | զետ | [զ] | [ս], [ʑ] | |||
| Ž | Ž | ž | ž | ժետ | [ʒ] | ||
| Ź | Ź | ź | ź | ժեյ | [ʑ] | [ɕ] | միայն ստորին (բացառությամբ dź երկտառի մասնիկի) |
Ստորին լուժիկերենի ավելի վաղ տարբերակը ընդգրկում էր b́ (կամ b’), ṕ (կամ p’), ḿ (կամ m’), ẃ (կամ w’) և երբեմն f́ (or f’) տառերը, որպեսզի նշվեն շրթունքային բաղաձայների քիմքայնացվածությունը։ Այս տառերը վերածվել են «bj, pj, mj, wj» և fj.[1][2]
Լուժիկերենի ուղղագրությունը նաև ընդգրկում է երկու դիգրաֆ`
| Մեծատառ | HTML code |
Փոքրատառ | HTML code |
Անվանում | Սովորական հնչյուն |
Այլ հնչյուն |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ch | ch | չա | Վերին [kʰ] արմատում; [x] կամ ստորին [x] |
|||
| Dź | Dź | dź | dź | ձեյ/ձետ | [dʑ] | [tɕ] |
Դիգրաֆ ch այբենական կարգով հաջորդում է h տառին։ Այս տառերը օգտագործվում են օտարալեզու բառերում և անուններում՝
| Մեծատառ | Փոքրատառ | Անուն | Սովորական հնչյուն |
Այլ հնչյուն |
Փոխարինում է տառ |
|---|---|---|---|---|---|
| Q | q | կու | [k] | [ɡ] | KW |
| V | v | ֆաու | [v] | [f] | W |
| X | x | իքս | [ks] | [ɡz] | KS |
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Sebastian Kempgen. «Unicode 4.1 and Slavic Philology - Problems and Perspectives (I)» (PDF).
- ↑ Sebastian Kempgen. «Unicode 4.1 and Slavic Philology - Problems and Perspectives (II)» (PDF).
- Jana Šołćina, Edward Wornar: Obersorbisch im Selbststudium, Hornjoserbšćina za samostudij, Bautzen 2000, 3-7420-1779-9, Seiten 12–15 (de)
- Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, 3-7420-1096-4, Seiten 15–21 (de)