Լոգոթերապիա

Լոգոթերապիա էքզիստենցիալ հոգեբանության տեսակներից մեկն է, հիմնված գոյության իմաստի որոնման և վերլուծման վրա: Մշակվել է Վիկտոր Ֆրանկլի կողմից, 20-րդ դարի կեսերին:

Հիմնական հայեցակարգեր

Համաձայն լոգոթերապիայի, մարդկային վարքի շարժիչ ուժը հանդիսանում է՝ արտաքին աշխարհում կյանքի իմաստը գտնելը և իրականացնելը: Ֆրանկլի կարծիքով զուտ մարդկային առանցքային հատկություններից մեկը հանդիսանում է ձգտումը իմաստի նկատմամբ, որը Ֆրանկլը ըստ էության հակադրեց Ադլերի՝ ղեկավարման ձգտմանը և Ֆրոյդի հաճույքի սկզբունքին: Ֆրանկլը կարծում էր, որ ձգտումը դեպի իմաստ, մարդու մեջ մոտիվացնող է և մարդիկ կարիք ունեն ոչ թե անհանգստությունից զուրկ վիճակների, այլ լարված կերպով իմաստի ձգտման, որը արժանի է նրանց: Երբ իմաստի ձգտումը ֆրուստրացվում է, առաջանում է ապատիա, ձանձրույթ:

Ըստ Ֆրանկլի մարդու վիճակը, երբ նրա մոտ ֆրուստրատիվ ձգտում է դեպի իմաստ, անվանվում է էքզիստենցիալ վակուում, որի մասին գրում էին փիլիսոփա-էքզիսցիոնալիստները: Լոգոտերապիայի համաձայն էքզիստենցիոնալ վակուումը կարող է հանգեցնել նևրոզի, կլինիկական ախտանշաբանության:

1950-1960 - ական թվականներին Ֆրանկը արձանագում է կյանքի իմաստի կորստի տարածումը: Համաձայն նրա կատարած վիճակագրության, այդ ժամանակ մեծանում է դեպրեսիայով, թմրամոլությամբ, հարբեցողությամբ հիվանդանալու հավանականությունը, ինչպես նաև մեծանում է ագրեսիվությունը: Ի տարբերություն Ֆրոյդի, ով գտնում էր, որ ագրեսիան առաջանում է ճնշված սեռական բնազդներից, Ֆրանկլը ագրեսիայի կարևոր պատճառ էր համարում կյանքի իմաստի բացակայությունը: Նրա կարծիքով հարբեցողները և թմրամոլները մարդիկ են, ովքեր չունեն կյանքի իմաստ կամ էլ կորցրել են դրա իմաստը, ովքեր  զգում են էքզիսցիոնալ վակուում, ներքին դատարկություն, գոյության անիմաստություն:

Ֆրանկլի կարծիքով իմաստը բացառապես սուբյեկտիվ չէ, մարդը այն չի հնարում, այլ գտնում է շրջապատող աշխարհում: Ֆրանկլինը նշում է երեք ուղիներ, որոնցով մարդ կարող է իր կյանքը իմաստավորել:

• Գիտակցություն
• Նոր փորձի ձեռքբերում կամ կյանքի ճանապարհին նոր մարդու հետ հանդիպում
• Տառապանքների մեջ իմաստի որոնում

Ֆրանկլը ընդգծում է, որ երրորդ ուղին՝ տառապանքների մեջ իմաստի որոնումը , պետք է կիրառել միայն այն դեպքում, եթե նախորդ երկուսը անհասանելի են: Ֆրանկլը երրորդ ուղին բացահայտեց իր համար, հոլոքոստի ժամանակ, երբ գտնվում էր ճամբարում այդ ուղին օգնեց նրան հաղթահարել դաժան կտտանքները: Իր գրքի մեջ Ֆրանկլը բերում է տառապանքների մեջ իմաստի հայտնաբերման հետևյալ օրինակը:

- Մի անգամ մի տարեց բժիշկ խորհրդակցում է ինձ հետ, իր ծանր դեպրեսիայի համար: Նա չէր կարողանում հաղթահարել իր կնոջ կորուստը, ում աշխարհում ամեն ինչից շատ էր սիրում, ով մահացել էր երկու տարի առաջ: Ինչպե՞ս կարող էի օգնել նրան, ի՞նչ պետք է նրան ասեի: Ես նրան ոչինչ չասացի, դրա փոխարեն հարցրեցի՝ Բժի՛շկ ի՞նչ կկատարվեր, եթե Դուք առաջինը մահանայիք և Ձեր կինը պետք է ապրեր առանց Ձեզ: Նա պատասխանեց. Օ նրա համար դա սարսափելի կլիներ: Ինչպես նա կտանջվեր: Ինչից հետո ես նկատեցի: Տեսնում եք բժիշկ, հիմա նա չի տառապի: Դուք ապրելով, ազատում եք նրան տառապանքներից: Բայց նրան ազատելով տառապանքներից, Դուք ստիպված եք վճարել Ձեր տառապանքներով՝ ապրելով առանց նրա և ողբալով նրա մահը: Բժիշկը ոչինչ չասաց, սեղմեց իմ ձեռքը և հանգիստ լքեց սենյակը:

Լոգոթերապիայի մեթոդներ

Լոգոթերապիա

Լոգոթերապիայի մեջ մշակվել է լոգոանալիզի մեթոդը այցելույի արժեքների և կյանքի ուսումնասիրման համար: Այն մշակել է ամերիկացի Ջեյմս Կրամբոն , Վիկտոր Ֆրանկլայի աշակերտներից մեկը: Մեթոդը հնարավորություն է տալիս կատարել այցելույի կյանքի մանրակրկիտ ինվենտարիզացիա: Լոգոանալիզի մեջ օգտագործվում են երկու հիմնական տեխնիկա՝ գիտակցական դաշտի ընդարձակում և ստեղծագործական երևակայության խթանում:

Պարադոքսալ մտադրություն

Ֆոբիաների և Օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարման բուժման համար Ֆրանկլը առաջարկեց պարադոքսալ մտադրությունը: Այդ մեթոդիկայի սահմաններում այցելույին, ով օրինակ ունի որոշակի ֆոբիա, առաջարկվում է պարոդոքսալ փորձ , ինչից նա ամենից շատը վախենում է: Դա կարող է լինել օբյեկտ, գործողություն կամ իրավիճակ, որի մեջ այցելուն վախենում է հայտնվել:

Դերեֆլեքսիա

Դերեֆլեքսիա մեթոդի նշանակությունը այն է, որ հաղթահարի ինքնադիտողության հարկադրական միտումը, որը դառնում է չափազանց բարձր: Անձին խորհուրդ է տրվում ուշադրությունը իրենից տեղափոխել արժեքների և իմաստի վրա, որը նա կարող է մարմնավորել շրջակա աշխարհում: Ֆրանկլը այդպես է նկարագրել դերեֆլեքսիան:

Դերեֆրեկսիայի միջոցով այցելուն հնարավորություն է ստանում արհամարհել իր նևրոզը, կենտրոնացնելով իր ուշադրությունը կողմնակի այլ երևույթների վրա: Նա ուղղում է իր ուշադրությունը կյանքի, լիովին հավանական իմաստների և արժեքների վրա, որոնք անմիջականորեն առնչվում են նրա անձնական հնարավորությունների հետ:

Գրականություն

• Франкл В. Теория и терапия неврозов // Человек в поисках смысла / Виктор Франкл. — М. : Прогресс, 1990. — Часть III : Основы логотерапии.
• Романин А. Н. Основы психотерапии. — М. : КНОРУС, 2006. — 469 с.

Տես նաև

• Էքզիստենցիալիզմ
• Գեշտալտ թերապիա

Արտաքին հղումներ

• Институт логотерапии Венского университета, имени В. Франкла(անգլ.)(գերմ.)
• О Викторе Франкле
• Лесевицкий А. В. Аксиологическая матрица логотерапии Ф. М. Достоевского