Լյուբով (անուն)
Լյուբով(ռուս.՝ Любовь), հին սլավոնական ծագմամբ ռուսական կանացի անձնանուն, թարգմանաբար նշանակում է Ագապե՝ վաղքրիստոնեական սրբի անունով[1]։
Անունը ռուսական անվանացանկ է մտել Վերա և Նադեժդա անունների հետ, այս երեք անունների պատմությունները շատ նման են իրար։
Անվան ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վերա, Նադեժդա, Լյուբով անունները քրիստոնեական անվանացանկում վերաբերել են նահատակ քույրերին, որոնք գլխատվել են 120 կամ 137 թվականին՝ Հադրիանոս կայսրի հրամանով։ Ըստ ավանդության՝ Ագապե, կամ Լյուբով անունով ամենափոքր քույրը մահացել է 9 տարեկանում[2]։
Լյուբովը որպես անձնանուն ծագել է 9րդ դարում հին հունարենից եկեղեցասլավոներեն ժամերգության գրքերի թարգմանության ժամանակ, ի տարբերություն քրիստոնեա նահատակների մեծ մասի անունների՝ քույրերի անունները պատճենահանվել են[3][4]։
Անվան հաճախակիություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
‰Վերա և Նադեժդա անունների նման Լյուբով անունը երկար ժամանակ չի կիրառվել՝ մինչև 18-րդ դարի սկիզբը։ Չնայած անունը հիշատակվել է որպես սրբի անուն, բայց այդ անունով չէին անվանում կնունքնի ժամանակ, քանի որ սրբերի մեծ մասի անունների փոխարեն տարբերվում էր իր հասարակ ծագումով[3]։
Ռուսական հասարակության մեջ այս անունների հանդեպ հետաքրքրությունն առաջացել է Ելիզավետա Պետրովնա կայսրուհու կառավարման տարիներին։ Սրբերի անունների շարքում այս անունները առավել ռուսական հնչեղություն են ունեցել, ինչն էլ պալատականների շրջանում մեծ պահանջ է առաջ բերել այս անունների հանդեպ։ Վլադիմիր Նիկոնովի կողմից հավաքված վկայությունների համաձայն՝ 18-րդ դարի երկրորդ կեսին Լյուբով անունը պալատականների մոտ հանդիպել է 15 ‰ (հազար մարդու հաշվարկով՝ 15 հոգի)։ Մոսկվայի առևտրականների մոտ կազմել է 2 ‰ , իսկ գյուղացիների մոտ գրեթե չի հանդիպել։ 19-րդ դարի դարասկզբին անվան նկատմամբ հետաքրքրությունն ավելացել է․ պալատականների մոտ 1801—1816 թվականներին անվան հաճախակիությունը կազմել է 26 ‰, մոսկովյան առևտրականների մոտ՝ 14 ‰, գյուղացիների մոտ՝ 1‰ [3]։
18-րդ դարավերջին Լ․ Մ․ Շետինինայի տվյալներով Լյուբով անունը ամենաշատ օգտագործվող անունն է եղել (շատ տարածված էին նաև Աննա, Մարիա, Եվդոկիա, Նադեժդա, Տատյանա և այլն։) 20-րդ դարում անունն իր հայտնիության գագաթնակետին է հասել 1950—1960-ականներին։ Ա․ Յա․ Շայկևիչի տվյալների համաձայն՝ Մոսկվայում 1950—1959 թվականներին անունը 9-րդ տեղում է եղել «ամենանորաձև» անունների ցանկում (35 ‰ )։ Սակայն 1970-ականների վերջում անունն արդեն մոսկվացիների հայտնի անունների տասնյակում չի հանդիպել։ Վ․ Ա․ Նիկոնովի տվյալների համաձայն՝ 1961 թվականին Ռուսաստանի կենտրոնական շրջաններում անունը հաճախ են օգտագործել և քաղաքաբնակները և գյուղաբնակները։ Քաղաքներում անվան հաճախակիությունը հետևյալ կերպ է եղել․ 17 ‰՝ Տամբով, 40 ‰ ՝ Ուլյանովսկ, գյուղերում՝ 46 ‰ (Յարոսլավի շրջան) մինչև 88 ‰ (Պենզայի շրջան)։ Ա․ Վ Սուպերանսկիի տեղեկություններով՝ անվան հայտնիության գագաթնակետը 1950-ական թվականներն են եղել։ 1950-ականներին ծնված լենինգրադցիների մոտ անունը հանդիպել է 15 ‰ , իսկ 1960-1980-ականներին ծնվածների մոտ՝ 10 ‰ [4][5][6][7]։
Ազգակից անուններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պետք է նշել, որ ռուսական ոչ կրոնական անունների շարքում հաճախ հանդիպել են անուններ, որոնց արմատը լյուբն է եղել։ Այդպիսի տղամարդու անուններից են Լյուբիմ, Լյուբկո, Նելյուբ և կանացի՝ Լյուբավա, որոնք մեր օրերում ընկալվում են որպես Լյուբով անունից սերված անուններ[4][8]։
Անվանակոչ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ուղղափառների մոտ Գրիգորյան օրացույցով անվան օրը սեպտեմբերի 30-ն է[9]։
Հայտնի կանայք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Լյուբով Եգորովա- խորհրդային և ռուս դահուկորդ
- Լյուբով Պոլիշչուկ- խորհրդային և ռուսական կինոյի և թատրոնի դերասանուհի, երգչուհի, թատերական գործիչ և մանկավարժ[
- Լյուբով Ուսպենսկայա-ռուս երգչուհի
- Լյուբով Պոպովա-ռուս խորհրդային գեղանկարչուհի, նկարիչ-ավանգարդիստ
- Լյուբով Դոստոևսկայա- հուշավիպագիր, Ֆեոդոր Դոստոևսկու և Աննա Դոստոևսկայայի երկրորդ դուստրը
- Լյուբով Նովիկովա-խորհրդային և ռուս բուսաբան, կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, հերբարիումի վարիչ, անտառային գոտու բուսականության մասնագետ
- Լյուբով Յուրովա-ռուս և խորհրդային արվեստագետ, արվեստի պատմաբան
- Լյուբով Բլոկ-ռուս դերասանուհի
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Суперанская А. В. Словарь русских личных имён. — М.: Эксмо, 2006. — (Библиотека словарей). — ISBN 5-699-10971-4
- ↑ «Вера, Надежда, Любовь и София». Православная энциклопедия. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 7-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Никонов, В. А. Женские имена в России XVIII века // Имя и общество. — М.: Наука, 1974.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Суперанская, А. В., Суслова, А. В. О русских именах. — 5-е, перераб. — СПб.: Авалонъ, 2008. — ISBN 978-5-903-605-04-0
- ↑ Щетинин, Л. М. Русские имена. — Ростов-на-Дону: Ростовский университет, 1975.
- ↑ Шайкевич, А. Я. Русские личные имена XX века (по материалам загса Фрунзенского района г. Москвы) // Личные имена в прошлом, настоящем и будущем. — М., 1970.
- ↑ Никонов, В. А. Личные имена у русских сегодня // Имя и общество. — М.: Наука, 1974.
- ↑ Тупиков, Н. М. Словарь древнерусских личных собственных имён. — М.: Русский путь, 2004. — ISBN ISBN 5-85887-199-2
- ↑ «Святые с именем Любовь». Православный календарь. Православие.ру. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 8-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)