Լիվինգսթոն կղզի
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | կղզի |
| Վարչատարածքային միավոր | Անտարկտիկայի համաձայնագրի տարածք |
| Վայր | Անտարկտիդա |
| Մասն է | Հարավային Շետլանդյան կղզիներ |
| Երկարություն | 73 կմ |
| Լայնություն | 35 կմ |
| Մակերես | 974 կմ² |
| Ամենաբարձր կետը | Mount Friesland? |
| Բնակչություն | 0 մարդ |
| Հայտնաբերող | William Smith? |
 | |
 | |
Լիվինգսթոն կամ Սմոլենսկ (անգլ.՝ Livingston Island), Հարավային Շեթլանդյան կղզիների արշիպելագի երկրորդ ամենամեծ կղզին։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լիվինգսթոն կղզին գտնվում է Գրինվիչ կղզուց արևմուտք, Սնոու կղզուց արևելք և Դիսեփշեն կղզուց հյուսիս։ Կղզու երկարությունը արևմուտքից արևելք մոտավորապես 73 կմ է, իսկ լայնությունը հյուսիսից հարավ` 5-36 կմ: Տարածք 798 կմ² է[1][2][3]։
Կղզու մոտ կան բազմաթիվ փոքր կղզիներ և ժայռեր։ Դրանցից ամենախոշորներն են Ռուգգիդը (Բայերս թերակղզու մոտ), Կիսալուսնի կղզին, Անապատ և Զեդ կղզիները։ Կղզու գրեթե ողջ տարածքը ծածկված է սառցե շերտով։ Բացառություն է կազմում Բայերս թերակղզին (61 կմ²), որը կազմում է կղզու արևմտյան հատվածը, ինչպես նաև որոշ ափամերձ տարածքներ և լեռների լանջեր։ Տեղական սառցադաշտաբանությունը բնութագրվում է հրաբխային մոխրի նկատելի շերտերով, որոնք այստեղ կուտակվել են հարևան Խաբեության կղզու հրաբխային ակտիվության պատճառով[4]: Կղզու ամենաբարձր կետը Ֆրիսլենդ լեռն է՝ Տանգրա լեռների մի մասը։ Նրա բարձրությունը ծովի մակարդակից 1700 մ է։
Եղանակը կղզում բնութագրվում է որպես արագ փոփոխվող, քամոտ, խոնավ և ամպամած: Ջերմաստիճանը բավականին հաստատուն է, ամռանը հազվադեպ է գերազանցում +3°C-ը, իսկ ձմռանը իջնում է −11°C-ից ցածր: Այնուամենայնիվ, ուժեղ քամիների պատճառով ջերմաստիճանը գրեթե միշտ տատանվում է -5°C-ից -10°C-ի միջակայքում: Ամենատաք ամսվա` փետրվարի միջին ջերմաստիճանը +2,6°C-ն է, ամենացուրտը օգոստոսին է` −4,6°C։ Տարեկան տեղումների միջին քանակը 377 մմ է[5]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կղզին հայտնաբերվել է 1819 թվականի փետրվարի 19-ին անգլիացի ծովագնաց Ուիլյամ Սմիթի կողմից՝ դառնալով առաջին ցամաքը հարավային լայնության 60-րդ զուգահեռականից հարավ, որը տեսել է մարդը[6]։ Երկու տարի անց` 1821 թվականի փետրվարի 6-ին կղզու հարավային ափը քարտեզագրվել է Ֆ. Բելինգսհաուզենի առաջին ռուսական անտարկտիկական արշավախմբի կողմից, որը նրան տվել է Սմոլենսկ անվանումը՝ ի պատիվ Նապոլեոնյան պատերազմների դարաշրջանի Սմոլենսկի ճակատամարտի[7][8]։ Ներկայիս անունը ենթադրաբար տրվել է ի պատիվ կապիտան Էնդրյու Լիվինգսթոնի (անգլ.՝ Andrew Livingston ), չնայած կղզում արդեն ձկնորսությամբ զբաղվող բրիտանացի և ամերիկացի կետորսներն այն անվանում էին Ֆրիզլենդ[9][10]։
Քանի որ գոյություն ունեցող անվանումը հաստատվել է կղզու համար[11], տարածքի պատմական հիշողությունը պահպանելու նպատակով Խաբեության կղզին մոտակա հրվանդանից բաժանող նեղուցը կոչվել է Սմոլենսկի անունով[12]։
1957-1958 թվականներին Հաննայի հրվանդանում` Լիվինգսթոնի հարավային ափում, գործում էր բրիտանական բազային կայանը։ 1988 թվականին կղզում հիմնվել են երկու մշտական բևեռային կայաններ՝ բուլղարական Սուրբ Կլիմենտ Օհրիդացին և իսպանական Խուան Կառլոս I-ը։ 1991 թվականին սկսել է գործել ամերիկա-չիլիական «Շիրրեֆ» սեզոնային բազան։
Քարտեզներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- L.L. Ivanov et al. Antarctica: Livingston Island, South Shetland Islands (from English Strait to Morton Strait, with illustrations and ice-cover distribution). 1:100000 scale topographic map. Sofia: Antarctic Place-names Commission of Bulgaria, 2005.
- Л. Иванов. Антарктика: Остров Ливингстън и острови Гринуич, Робърт, Сноу и Смит. Топографска карта в мащаб 1:120000. Троян: Фондация Манфред Вьорнер, 2009. ISBN 978-954-92032-4-0
- Л. Иванов. Карта на остров Ливингстън. В: Л. Иванов и Н. Иванова. Антарктика: Природа, история, усвояване, географски имена и българско участие. София: Фондация Манфред Вьорнер, 2014. с. 18-19. ISBN 978-619-90008-1-6
- L.L. Ivanov. Antarctica: Livingston Island and Smith Island. Scale 1:100000 topographic map. Manfred Wörner Foundation, 2017. ISBN 978-619-90008-3-0
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ L.L. Ivanov. Antarctica: Livingston Island and Greenwich, Robert, Snow and Smith Islands. Scale 1:120000 topographic map. Troyan: Manfred Wörner Foundation, 2010. ISBN 978-954-92032-9-5 (First edition 2009. ISBN 978-954-92032-6-4)
- ↑ Ivanov, L. and N. Ivanova. Livingston Island. In: Antarctic: Nature, History, Utilization, Geographic Names and Bulgarian Participation. Sofia: Manfred Wörner Foundation, 2014. pp. 16-20. (in Bulgarian) ISBN 978-619-90008-1-6 (Second revised and updated edition Արխիվացված 2016-02-10 Wayback Machine, 2014. 411 pp. ISBN 978-619-90008-2-3)
- ↑ William James Mills Exploring polar frontiers : a historical encyclopedia. — ABC-CLIO, Inc, 2003. — P. 384. — 844 p. — ISBN 1-57607-422-6
- ↑ López Martínez, J., Ed. 1992. Geología de la Antártida Occidental. Simposios T3. Salamanca: III Congreso Geológico de España y VIII Congreso Latinoamericano de Geología. 358 p.
- ↑ Labajo, A. 2008. «Updated Information on Spain's Antarctic and Sub-Antarctic «Weather-Forecasting» Interests». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-19-ին. Վերցված է 2016-02-04-ին. For The International Antarctic Weather Forecasting Handbook: IPY 2007-08 Supplement.
- ↑ Headland, R. 2009. A Chronology of Antarctic Exploration: A Synopsis of Events and Activities From the Earliest Times Until the International Polar Years, 2007-09. London: Bernard Quaritch. 722 pp.
- ↑ Беллингсгаузен, Ф. 1831. Двукратные изыскания в Южном Ледовитом Океане, и плавание вокруг света, в продолжение 1819, 1820 и 1821 годов Արխիվացված 2012-10-01 Wayback Machine. Две части. С атласом в 64 л. Санкт-Петербург. В типографии Глазунова. Ч. I 397 с., ч. II 326 с. (Карта Южнаго полушария Արխիվացված 2016-02-05 Wayback Machine)
- ↑ Масленников Б. Г. Морская карта рассказывает / Под ред. Н. И. Смирнова. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Воениздат, 1986. — С. 199 — 386 с., ил. — 35 000 экз.
- ↑ Ivanov, L. and N. Ivanova. Livingston Island. In: Antarctic: Nature, History, Utilization, Geographic Names and Bulgarian Participation. Sofia: Manfred Wörner Foundation, 2014. pp. 16-20. (in Bulgarian) ISBN 978-619-90008-1-6 (Second revised and updated edition Արխիվացված 2016-02-10 Wayback Machine, 2014. 411 pp. ISBN 978-619-90008-2-3)
- ↑ William James Mills Exploring polar frontiers : a historical encyclopedia. — ABC-CLIO, Inc, 2003. — P. 384. — 844 p. — ISBN 1-57607-422-6
- ↑ «Livingston Island (RUS)». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-05-29-ին. Վերցված է 2019-05-29-ին. SCAR Composite Antarctic Gazetteer. (Официальное российское название острова — Ливингстон)
- ↑ «Smolensk Strait». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-05-12-ին. Վերցված է 2016-02-04-ին. SCAR Composite Antarctic Gazetteer
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Իվանովը, Լ. Լիվինգսթոն կղզու ընդհանուր աշխարհագրություն և պատմություն. Բուլղարական անտարկտիկական հետազոտություն. սինթեզ : Eds. Գ. Պիմպիրեվի և Ն. Չիպեւը։ Սոֆիա: Սբ. Կլիմենտ Օհրիդսկու համալսարանի հրատարակչություն, 2015 թ. pp. 17-28։ ISBN 978-954-07-3939-7
- Իվանով, Լ.Լ Լիվինգսթոն կղզի . Տանգրա լեռներ, Կոմինի գագաթ, արևմտյան լանջի նոր քարուղի; Լյասկովեց գագաթ, առաջին վերելք; Զոգրաֆ գագաթ, առաջին վերելք; Վիդինի բարձունք, Մելնիկի գագաթ, Մելնիկի լեռնաշղթա, առաջին վերելք. The American Alpine Journal, 2005 թ. pp. 312-315 թթ.
- Գիլդեա, Դ. Լեռնագնացություն Անտարկտիդայում. ամբողջական ուղեցույց. Ճամփորդական ուղեցույց: Primento and Editions Nevicata, 2015 թ. ISBN 978-2-51103-136-0
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լիվինգսթոն կղզի» հոդվածին։ |
| ||||||
