Լիբերեցի երկրամաս
| |||||
Երկիր | Չեխիա | ||||
Մասն է | Հյուսիսչեխական շրջան | ||||
Կարգավիճակ | Չեխիայի վարչական բաժանում | ||||
Մտնում է | Չեխիա | ||||
Վարչկենտրոն | Լիբերեց | ||||
Ամենաբարձր կետ | Kotel? | ||||
ԲԾՄ | 555 մետր | ||||
Բնակչություն | ▲450 728 մարդ (հունվարի 1, 2024)[1] | ||||
Տարածք | 3163,4 կմ² (հունվարի 1, 2020)[2] | ||||
Հիմնադրված է | դեկտեմբերի 19, 2000[3] թ. | ||||
Սահմանակցում է | Ուստեցկի տարածաշրջան, Կենտրոնաչեխական շրջան, Կրալովեգրադեցկի երկրամաս, Սաքսոնիա և Ներքինսիլեզյան վոյեվոդություն | ||||
Ժամային գոտի | UTC+1 | ||||
ISO 3166-2 կոդ | CZ-51 | ||||
Ավտոմոբիլային կոդ | L | ||||
kraj-lbc.cz(չեխ.) | |||||
Լիբերեցի երկրամաս, (չեխ.՝ Liberecký kraj, գերմ.՝ Reichenberger Region, լեհ.՝ Kraj liberecki), վարչական միավոր Չեխիայում (չեխ.՝ kraj), որը գտնվում է Բոհեմիայի պատմական շրջանի ամենահյուսիսային մասում։ Անվանումը ստացել է ի պատիվ իր մայրաքաղաք Լիբերեցի։ Երկրամասը միջազգային սահմաններ ունի Գերմանիայի և Լեհաստանի հետ։ Երկրի ներսում երկրամասը արևմուտքում սահմանակից է Ուստեցկի երկրամասին, հարավում՝ Միջինչեխական երկրամասին և արևելքում՝ Կրալովեգրադեցկի երկրամասին։
Վարչական բաժանումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լիբերեցի երկրամասը բաժանված է 4 շրջանի.
Ավելի ցածր մակարդակում երկրամասն ունի 215 մունիցիպալիտետ, որից 65-ը՝ Սեմիլիի շրջանում, 59-ը՝ Յաբլոնեց նադ Նիսու շրջանում, 57-ը՝ Չեսկա Լիպայի շրջանում և 34-ը` Լիբերեցի շրջանում[4]։
Քաղաքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ստորև բերված աղյուսակը ներկայացնում է երկրամասի այն քաղաքները, որոնք ունեն առնվազն 7000 բնակիչ (2019 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ)[5]։
Անվանում | Բնակչություն | Տարածք (կմ²) | Շրջան |
---|---|---|---|
Լիբերեց | 104,445 | 106 | Լիբերեցի շրջան |
Յաբլոնեց նադ Նիսու | 45,802 | 31 | Յաբլոնեց նադ Նիսուի շրջան |
Չեսկա Լիպա | 37,444 | 66 | Չեսկա Լիպայի շրջան |
Տուրնով | 14,334 | 23 | Սեմիլիի շրջան |
Նովի Բոր | 11,678 | 20 | Չեսկա Լիպայի շրջան |
Սեմիլի | 8,367 | 16 | Սեմիլիի շրջան |
Հրադեկ նադ Նիսու | 7,722 | 49 | Լիբերեցի շրջան |
Ֆրիդլանտ | 7,531 | 32 | Լիբերեցի շրջան |
Ֆիզիկական աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երկրամասի լանդշաֆտը ներառում է Ջիզերա լեռները, Կրկոնոշե լեռների մի մասը և Լուսատյան լեռների մի մասը[6]։
Երկրամասը տուժել է 2010 թվականի օգոստոսին տեղի ունեցած հեղեղումների հետևանքով, որտեղ Սմեդա գետի արտահոսքը եղել է երկրամասի տարհանմանը խթանող գործոններից մեկը[7]։
Ժողովրդագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2019 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ Լիբերեցի երկրամասի բնակչությունը կազմում էր 442,356 մարդ՝ 217,791 տղամարդ և 224,565 կին, որոնք կազմում էին բնակչության համապատասխանաբար 49,2 %-ը և 50,8 %-ը։
Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լիբերեցի երկրամասը, ի թիվս այլոց, ունի արտադրական, ապակեգործության, մեքենաշինության և ոսկերչության արտադրության արդյունաբերություններ[6]։ Երկրամասը, Լեհաստանի, Գերմանիայի և Չեխիայի եռակողմ սահմանի՝ ծանր արդյունաբերականացման և շրջակա միջավայրի աղտոտվածության տարածքի, այսպես կոչված, «Սև եռանկյունու» մի մասն է[8]։
Մշակույթ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լիբերեցի երկրամասում են գտնվում 11 ազգային մշակութային հուշարձաններ, այդ թվում՝ Բեզդեզ ամրոցը, Դլասկիվ Ստատեկ մշակութային ժառանգության թանգարանը և Յեստեդ աշտարակը Տուրնովայում, որը փոխանցում է հեռուստատեսային ազդանշանները, նաև հյուրանոց է[9]։ 2013 թվականին առաջարկվեց ցուցակին ընդգրկել ևս երկու տեղամասեր, որոնցից են 1895 թվականից թվագրվող Հարախովում ապակու հղկման գործարանը և Բուրանիում գտնվող «Janatův Mlýn» ջրաղացը, որի մի մասը մնացել է 1767 թվականից[9]։
2007 թվականին Փրիշովիցե գյուղի մոտ հայտնաբերվել է նեոլիթյան հնավայր, որը թվագրվում է մ.թ.ա. մոտ 4500 թվականով[10]։
Դոքսի քաղաքի մոտ գտնվող Մաչա լիճը հանգստի կարևոր երկրամասային կենտրոն է, որը տարեկան գրավում է մոտ 30,000 այցելու[11]։ Լճի շրջակայքում կա քարավանների պարկ, որտեղ տեղի է ունենում «Mácháč» ամենամյա երաժշտական փառատոնը, որին 2013 թվականին մասնակցել է մոտավորապես 8000 մարդ[11][12]։
Քանի որ երկրամասը երկար ժամանակ եղել է Սրբազան Հռոմեական կայսրության մաս, իսկ ավելի ուշ (1938–1945 թվականներին) երկրամասի մեծ մասը եղել է Գերմանիայի Սուդետյան մարզի մասը։ Տեղի շենքերում և ընդհանուր առմամբ մշակույթում նկատելի է գերմանացիների ազդեցությունը՝ հաշվի առնելով նաև այն փաստը, որ երկրամասի որոշ հատվածներ բնակեցված էին սուդետյան գերմանացիների մեծամասնությամբ՝ նախքան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո նրանց վտարումը։
Տրանսպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երկրամասը Պրահայի հետ կապված է «D10» մայրուղով, որը վերջանում է Տուրնով քաղաքում։ Երկրամասում շահագործվող երկաթուղային գծերի երկարությունը կազմում է 551 կմ (342 մղոն)[13] : Երկրամասում կան երեք օդանավակայան։ Դրանցից ամենաառանցքային նշանակությունն ունի Ռալսկո քաղաքի մոտ չգործող ռազմական Հրադչանի օդանավակայանը։ Այլ փոքր օդանավակայաններ կան Չեսկա Լիպայում և Հոդկովիցա նադ Մոհելկուում։
Կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երկրամասում է գտնվում Լիբերեցի հանրային տեխնիկական համալսարանը, որը հիմնադրվել է 1953 թվականին։ Այն ի սկզբանե մասնագիտացած էր մեքենաշինության և տեքստիլ ճարտարագիտության մեջ, սակայն 1990-ական թվականներին ավելացրել է ևս չորս ֆակուլտետ, մասնավորապես՝ կրթության, տնտեսության, ճարտարապետության և մեխատրոնիկայի ոլորտներում[14]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích – k 1. 1. 2024 (չեխերեն) — Praha: ČSÚ, 2024.
- ↑ 2,0 2,1 https://www.czso.cz/documents/11260/26890765/CZ0510_1.xlsx
- ↑ https://www.cdcp.cz/wp-content/uploads/LEI/last_published_LEI_full.xml — Centrální depozitář cenných papírů, 2024.
- ↑ «Liberecký kraj Základní charakteristika v roce 2011» (PDF) (չեխերեն). Czech Statistical Office. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-03-09-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ «Population of municipalities of the Czech republic». Czech Statistical Office. Արխիվացված է օրիգինալից 2019-04-30-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 30-ին.
- ↑ 6,0 6,1 «The Liberec Region». czech.cz. 2011 թ․ մարտի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ «Flood-hit area in another close call». Prague Post. 2010 թ․ հոկտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 16-ին.
{{cite web}}
: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) page 9 - ↑ 9,0 9,1 «Liberecký kraj zřejmě získá dvě nové národní kulturní památky». Czech Radio (չեխերեն). 2013 թ․ դեկտեմբերի 28. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ «Neolithic settlement found». Prague Post. 2007 թ․ ապրիլի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ 11,0 11,1 «Odemčeno. U Máchova jezera začíná letní sezóna. Voda bude asi čistší». Deník. 2013 թ․ մայիսի 20. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ «Na festivalu Mácháč řádili lupiči. U vstupu přepadli a okradli mladíky». Mladá fronta DNES. 2013 թ․ օգոստոսի 24. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ «Doprava» [Transport]. Czech Statistical Office. Արխիվացված է օրիգինալից (XLS) 2023-08-19-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
- ↑ «Technická univerzita v Liberci otevřela speciální vývojové centrum» (չեխերեն). Czech Television. 2012 թ․ հոկտեմբերի 10. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 22-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լիբերեցի երկրամաս» հոդվածին։ |
|