Լիբերալ դեմոկրատներ (Մեծ Բրիտանիա)
| Լիբերալ դեմոկրատներ անգլ.՝ Liberal Democrats | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | կուսակցություն |
| Երկիր | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն |
| Առաջնորդ | Nick Clegg?[1], Tim Farron?, Sal Brinton?, Tim Farron?, Vince Cable?, Ջո Սուինսոն, Mark Pack? և Ed Davey? |
| Հիմնադրված | մարտի 3, 1988 |
| Գաղափարախոսություն | սոցիալական լիբերալիզմ, պրո-եվրոպեականություն և ազատականություն |
| Քաղաքական հայացք | ձախակենտրոն և ցենտրիզմ |
| Շտաբ | Լոնդոն, Վեստմինստեր |
| Միջազգային պատկանելություն | «Եվրոպայի ազատականների և ժողովրդավարների դաշինք» կուսակցություն և Ազատական ինտերնացիոնալ |
| Կայք | libdems.org.uk |
 Liberal Democrats (UK) Վիքիպահեստում | |
Լիբերալ դեմոկրատներ (անգլ.՝ Liberal Democrats), Մեծ Բրիտանիայի երրորդ ամենահայտնի կուսակցությունն է: Ստեղծվել է 1988 թվականին Լիբերալ կուսակցության և Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության միավորման միջոցով (1981 թվականին լեյբորիստներից աջակողմյան պառակտում):
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1981 թվականին Լեյբորիստական կուսակցությունում պառակտում տեղի ունեցավ, որի արդյունքում աջ թևի մի մասը ստեղծեց իր կուսակցությունը՝ անվանելով այն Սոցիալ-դեմոկրատական: Նոր կուսակցությունը լայն աջակցություն չուներ հասարակության մեջ և 1983 թվականի ընտրություններից առաջ կոալիցիա կազմեց Լիբերալ կուսակցության հետ, որը երկար ժամանակ երկրի երկու խոշորագույն քաղաքական ուժերից մեկն էր, սակայն 20-րդ դարի առաջին կեսին կորցրել էր իր ազդեցությունը: Դեյվիդ Սթիլի և Ռոյ Ջենկինսի գլխավորած լիբերալների և սոցիալ-դեմոկրատների դաշինքն իր առաջին ընտրություններում ստացավ 7,780,949 ձայն (25.4%), նվաճելով 23 տեղ համայնքների պալատում: Նախորդ ընտրություններում լիբերալները կարողացել էին խորհրդարան անցկացնել ընդամենը 11 պատգամավոր: Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության կազմավորման պահին այն միացան 29 պատգամավոր, այդ թվում՝ մեկ պահպանողական պատգամավոր: 1984 թվականին ԼԿ-ՍԴԿ դաշինքը մասնակցեց Եվրախորհրդարանի ընտրություններին, սակայն չկարողացավ ոչ մի տեղ ստանալ, չնայած կոալիցիան հավաքեց ձայների 19%-ը Անգլիայում, Ուելսում և Շոտլանդիայում: 1987 թվականի ընտրությունների արդյունքում Դ. Սթիլի և Դեյվիդ Օուենի գլխավորած սոցիալ-դեմոկրատների և լիբերալների դաշինքը ստացավ ավելի քիչ ձայներ (7,341,651 կամ 22.6%)՝ կորցնելով մեկ տեղ համայնքների պալատում (22 մանդատ): Նույն թվականին Լիբերալ կուսակցության նախագահ Դ. Սթիլն առաջարկեց միավորել երկու կուսակցությունները:
1988 թվականի մարտի 2-ին Լիբերալ և Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունները միավորվեցին Սոցիալական և լիբերալ դեմոկրատների կուսակցության մեջ. կուսակցության ժամանակավոր ղեկավար դարձավ Ռոբերտ Մակլեննանը: 1988 թվականի հուլիսին, փոստային քվեարկության միջոցով, Լիբերալ դեմոկրատների կուսակցության նախագահ ընտրվեց Փեդի Էշդաունը[2]։ 1989 թվականին կուսակցությունը վերանվանվել է Լիբերալ դեմոկրատների կուսակցություն[3]:
Միավորումից հետո Լիբերալ դեմոկրատական կուսակցությունը լուրջ ֆինանսական դժվարություններ էր ունենում, քանի որ և՛ Լիբերալ, և՛ Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունների անդամների մի մասը անցել էին այլ կուսակցություններ: Նոր կուսակցությունը ստիպված էր խիստ միջոցներ ձեռնարկել դրամական միջոցների խնայողության համար: 1989 թվականի Եվրոպական խորհրդարանի ընտրություններում կուսակցությունը ստացել է ձայների 6%-ը[3]: Դա նրա ամենավատ արդյունքն էր: Կուսակցության վարկանիշը շարունակաբար նվազում էր և 1989 թվականին հասավ իր նվազագույն կետին, երբ նրան աջակցում էր ընտրողների 1%-ը: Սակայն աստիճանաբար կուսակցության ժողովրդականության վերականգնման միջոցառումները, որոնք ձեռնարկվել էին նրա ղեկավարության կողմից՝ Փեդդի Էշդաունի գլխավորությամբ, սկսեցին արդյունք տալ: Արդեն 1990 թվականին լիբերալ դեմոկրատները հաղթեցին Իսթբորնի տեղական ընտրություններում: Լիբերալ դեմոկրատների կուսակցության ժողովրդականության աճը հաճախ կապում են 1992 թվականին Բլեքփուլում կայացած ամենամյա կուսակցական համաժողովի հաջող անցկացման հետ[4]: Պահպանողական կուսակցության ճգնաժամը նույնպես դեր խաղաց լիբդեմների հանրաճանաչության աճի գործում։
1992 թվականին իր առաջին ազգային ընտրություններում Ազատական դեմոկրատների կուսակցությունը հանդես եկավ մանիֆեստով, որը կոչվում էր «Փոխենք Բրիտանիան դեպի լավը»[5]: Այս ընտրություններում ազատական դեմոկրատների օգտին քվեարկել է ընտրողների 17,8%-ը, և նրանք ստացել են 20 տեղ խորհրդարանի ստորին պալատում[6]:
1997 թվականի ազգային ընտրություններում Ազատական դեմոկրատներ կուսակցությունը սերտորեն համագործակցում էր Լեյբորիստական կուսակցության հետ: Այս համագործակցությունը նաև հայտնի է որպես «լեյբորիստական-լիբերալ համաձայնագիր»[7]: Երկու կուսակցությունները նախընտրական ծրագրերում հանդես էին գալիս Մեծ Բրիտանիայում ընտրական համակարգի վերանայման, քաղաքական իշխանության ապակենտրոնացման և Լորդերի պալատի բարեփոխման օգտին: Աշխատավորական և Ազատական դեմոկրատական կուսակցությունների միջև կնքվել էր համաձայնագիր՝ փոխադարձ քննադատությունը թուլացնելու մասին: Բացի այդ, ընտրարշավի ընթացքում Ազատական դեմոկրատական կուսակցության նախագահն առաջարկել էր տակտիկական քվեարկության մեխանիզմ: Դրա էությունն այն էր, որ որոշ ընտրատարածքներում Աշխատավորական կուսակցության ընտրողները քվեարկեին Ազատական դեմոկրատների թեկնածուների օգտին, ինչը թույլ կտար կանխել պահպանողականների հաղթանակը[8]:
Պառլամենտական ընտրությունների նախաշեմին՝ 1997 թվականին, լիբերալ դեմոկրատները ներկայացրեցին մանիֆեստ, որը կոչվեց «Անենք այլ կերպ»[9]: Արդյունքում կուսակցությունը ստացավ ընտրողների 16,7%-ի ձայները և կրկնապատկեց իր ներկայացուցչությունը խորհրդարանում 1992 թվականի ընտրությունների համեմատ՝ զբաղեցնելով 46 տեղ[6]:
1999 թվականին Պեդի Էշդաունը հրաժարական տվեց[10]: Կուսակցության նոր նախագահ է դառնում Չարլզ Քենեդին: Այս ժամանակ լիբերալ դեմոկրատների և լեյբորիստների դիրքորոշումները տարբեր հարցերի շուրջ սկսում են էականորեն տարբերվել: 2001 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին լիբերալ դեմոկրատները ներկայացրին մանիֆեստ, որը կոչվեց «Ազատություն, արդարադատություն, ազնվություն»[11]: Այս ընտրություններում լիբերալ դեմոկրատների օգտին քվեարկել է ընտրողների 18,3%-ը, ինչը նրանց հնարավորություն է տվել խորհրդարանում զբաղեցնել 52 տեղ[6]:
2003 թվականին լիբերալ դեմոկրատները սուր քննադատության ենթարկեցին Իրաքում ռազմական գործողությունները։
2005 թվականի ընտրություններին ընդառաջ՝ լիբերալ դեմոկրատները ներկայացրին մանիֆեստ, որը կոչվեց «Իրական այլընտրանք»[12]: Այս ընտրություններում լիբերալ դեմոկրատներին ընտրողների 22%-ը քվեարկել է, և նրանք զբաղեցրել են խորհրդարանում 62 տեղ[6]:
2006 թվականին ալկոհոլի հետ կապված խնդիրների պատճառով Չարլզ Քենեդին ստիպված էր հրաժարական տալ[13]: Ազատական դեմոկրատների կուսակցության նոր նախագահ է դարձել Մենզիս Քեմփբելը, ով հեռացավ պաշտոնից արդեն 2007 թվականի հոկտեմբերի 15-ին: Հրաժարականի պատճառ դարձան կուսակցության առաջնորդի նվազող հեղինակությունը և մամուլում հայտնված բացասական հրապարակումները՝ կապված նրա տարիքի և կուսակցության ղեկավարման հետ[14]: 2007 թվականի դեկտեմբերի 18-ին Լիբերալ դեմոկրատների կուսակցության նախագահ է ընտրվել Նիք Քլեգը[15]: Նոր առաջնորդը հայտարարել է, որ լիբերալ դեմոկրատների հիմնական առաջնահերթություններն են՝ քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանությունը, քաղաքական իշխանության ապակենտրոնացումը, առողջապահության և կրթության համակարգերի ֆինանսավորման ավելացումը, ինչպես նաև շրջակա միջավայրի պաշտպանությունը[16]:
2010 թվականի խորհրդարանական ընտրություններից առաջ Մեծ Բրիտանիայի պատմության մեջ առաջին անգամ տեղի ունեցան հեռուստաբանավեճեր: Առաջին հեռուստաբանավեճում, ըստ հասարակական կարծիքի հարցումների արդյունքների, հաղթեց Նիք Քլեգը[17]: Ապրիլի 20-ին կայացած երկրորդ հեռուստաբանավեճի ժամանակ Նիք Քլեգը 1 տոկոսով զիջել է իր գլխավոր մրցակցին՝ պահպանողականների առաջնորդ Դեյվիդ Քեմերոնին[18]: Լիբդեմների համար ընտրությունների արդյունքները հակասական էին։ Կուսակցությանը հաջողվեց ստանալ ընտրողների ձայների 23,0%-ը, ինչը ավելին էր, քան 2005 թվականին, սակայն Համայնքների պալատում նա զբաղեցրեց ընդամենը 57 տեղ, 5-ով պակաս, քան նախկինում։ Սակայն, քանի որ ընտրությունների արդյունքներով ոչ մի կուսակցություն չի հավաքել բացարձակ մեծամասնություն (կեսից ավելին) Համայնքների պալատում, լիբդեմները իրենց պատմության մեջ առաջին անգամ հնարավորություն ստացան մտնել կառավարության կազմի մեջ[19]:
2010 թվականի մայիսի 8-ին, Լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցության խորհրդարանական անդամների հանդիպումից հետո, հայտարարվեց, որ Նիք Քլեգգի՝ պահպանողականների հետ կոալիցիոն բանակցությունների ռազմավարությունը ստացել է խմբակցության «լիակատար աջակցությունը»[20]: 2010 թվականի մայիսի 12-ին, Բրիտանիայի հետպատերազմյան պատմության մեջ առաջին անգամ, ձևավորվեց կոալիցիոն կառավարություն; Լիբերալ դեմոկրատների առաջնորդ Նիք Քլեգը զբաղեցրեց փոխվարչապետի պաշտոնը[21][22]: Ընդհանուր առմամբ լիբդեմներն զբաղեցրել են 29 տեղից 5-ը Դեյվիդ Քեմերոնի Նախարարների կաբինետում[23]:
2012թ. սեպտեմբերի 4-ին Դ. Քեմերոնը փոփոխություններ կատարեց կառավարության կազմում, որի արդյունքում լիբդեմները ստացան 32-ից 6 տեղ[24]:
Պահպանողականների հետ կոալիցիոն կառավարությանը մասնակցությունը և նախընտրական խոստումների խախտումը (մասնավորապես՝ բարձրագույն կրթության վճարները չբարձրացնելը) բացասաբար անդրադարձան լիբերալ դեմոկրատների աջակցության վրա։ 2015 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներով կուսակցությունը կորցրեց Համայնքների պալատում իր տեղերի մեծ մասը, և կուսակցության առաջնորդ Նիկ Քլեգը հրաժարական տվեց[25]:
2017 թվականի հունիսի ընտրություններում կուսակցությունն ավելացրեց իր ներկայացուցչությունը խորհրդարանում մինչև 12 տեղ[26], սակայն չնայած դրան, կուսակցության առաջնորդ Թիմ Ֆարոնը հայտարարեց հրաժարականի մասին: Նրա խոսքերով, միաժամանակ հավատացյալ քրիստոնյա և կուսակցության առաջնորդ լինելը դարձել էր անհնար իր համար[27]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ http://www.bbc.com/news/election-2015-32633462
- ↑ Громыко А. А. Модернизация партийной системы Великобритании. — М., 2007. C. 67
- ↑ 3,0 3,1 Liberal Democrat History Group Արխիվացված 2014-08-29 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Фролов В. П. «Либеральные демократы Великобритании на выборах в 1988—1991 гг.: Надежда на возрождение?» Магадан, 2000
- ↑ LibdemManifesto.com: 1992 Liberal/SDP/Libdem Party Manifesto Արխիվացված է Ապրիլ 17, 2010 Wayback Machine-ի միջոցով:(անգլ.)
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Electoral Reform Society Արխիվացված 2007-10-05 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Holmes A. Devolution, Coalitions and the Liberal Democrats: Necessary Evil or Progressive Politics? Արխիվացված է Օգոստոս 30, 2008 Wayback Machine-ի միջոցով:. Parliamentary Affairs(անգլ.)
- ↑ Фролов В. П. «Либерал-демократы на парламентских выборах: программные установки, стратегии, избиратели». Магадан, 2003
- ↑ LibdemManifesto.com: 1997 Liberal/SDP/Libdem Party Manifesto Արխիվացված է Հունիս 13, 2011 Wayback Machine-ի միջոցով:(անգլ.)
- ↑ BBC news: Paddy Ashdown’s letter of resignation Արխիվացված է Մարտ 25, 2012 Wayback Machine-ի միջոցով:. 22.06.1999(անգլ.)
- ↑ LibdemManifesto.com: 2001 Liberal/SDP/Libdem Party Manifesto Արխիվացված է Օգոստոս 9, 2012 Wayback Machine-ի միջոցով:(անգլ.)
- ↑ BBC news: Liberal Democrats: The REAL alternative Արխիվացված է Օգոստոս 4, 2011 Wayback Machine-ի միջոցով:(անգլ.)
- ↑ Nick Robinson: Westminster’s worst kept secret?. BBC Newslog, 6.01.2006(անգլ.)
- ↑ BBC news: Campbell quits as Lib Dem leader Արխիվացված է Հոկտեմբեր 16, 2007 Wayback Machine-ի միջոցով:. 15.10.2007(անգլ.)
- ↑ BBC news: The Nick Clegg story Արխիվացված է Սեպտեմբեր 12, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:. 19.12.2007(անգլ.)
- ↑ BBC news: Nick Clegg’s speech in full Արխիվացված է Սեպտեմբեր 26, 2009 Wayback Machine-ի միջոցով:. 18.12.2007(անգլ.)
- ↑ ComRes: ITV News Instant Poll Results Արխիվացված 2010-04-21 Wayback Machine. 15.04.2010(անգլ.)
- ↑ Пятый канал: «В Великобритании прошел второй тур теледебатов»(չաշխատող հղում). 23.04.2010
- ↑ NEWSru: «В Британии объявлены итоги парламентских выборов, партии ведут переговоры о коалиции» Արխիվացված է Մայիս 10, 2010 Wayback Machine-ի միջոցով:. 7.05.2010.
- ↑ BBC: Lib Dem MPs and peers 'endorse' Clegg’s Tory talks Արխիվացված է Դեկտեմբեր 9, 2019 Wayback Machine-ի միջոցով:. 8.05.2010(անգլ.)
- ↑ BBC: David Cameron and Nick Clegg pledge 'united' coalition Արխիվացված է Հուլիս 8, 2017 Wayback Machine-ի միջոցով:. 12.05.2010(անգլ.)
- ↑ NEWSru: «В Лондоне объявлено о первых назначениях в коалиционном правительстве» Արխիվացված է Մայիս 14, 2010 Wayback Machine-ի միջոցով:. 12.05.2010.
- ↑ Current Cabinet Արխիվացված է Մայիս 14, 2010 Wayback Machine-ի միջոցով: from the Parliament of the United Kingdom(անգլ.)
- ↑ «Her Majesty’s Government» Արխիվացված 13 հունիսի 2017 թվականին.. House of Commons Information Office(անգլ.)
- ↑ Election results: Nick Clegg resigns after Lib Dem losses Արխիվացված է Մայիս 8, 2015 Wayback Machine-ի միջոցով:, BBC (8 мая 2015)(անգլ.)
- ↑ "Results of the 2017 General Election Արխիվացված է Փետրվար 22, 2018 Wayback Machine-ի միջոցով:(անգլ.)
- ↑ «Лидер британских либерал-демократов уходит из-за религиозных убеждений». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 15-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Официальный сайт(անգլ.)
- История Партии либеральных демократов(անգլ.)
- Либеральные демократы / Степанова Н. М. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Անգլերեն
- Holmes A. Devolution. Coalitions and the Liberal Democrats: Necessary Evil or Progressive Politics? // Parliamentary Affairs 12.05.2007(անգլ.)
- Cook, Chris A Short History of the Liberal Party: The Road Back to Power. — 7th. — Houndmills and New York: Palgrave Macmillan, 2010. — 363 с. — ISBN 978-0-230-21043-1
- Grayson, Richard S. (2007). «Introduction: Analysing the Liberal Democrats». The Political Quarterly. 78 (1): 5–10. doi:10.1111/j.1467-923X.2007.00825.x.
- Griffiths, Simon; Hickson, Kevin, eds. (2010). British Party Politics and Ideology after New Labour (անգլերեն). Palgrave Macmillan UK. էջեր 173–188. doi:10.1057/9780230248557_21. ISBN 978-0-2302-4855-7.
- Meadowcroft, John (2000). «Is There a Liberal Alternative? Charles Kennedy and the Liberal Democrats' Strategy». The Political Quarterly. 71 (4): 436–442. doi:10.1111/1467-923X.00331.
- Meadowcroft, John (2008). «Are the Liberal Democrats the Party of Liberty?». Economic Affairs. 28 (2): 93. doi:10.1111/j.1468-0270.2008.00835.x.
- Roberts, Graham (1997). «The Liberal Democrats». Historical Journal of Film, Radio and Television. 16 (4): 463–467. doi:10.1080/01439689700260871.
- Taylor, Matthew (2007). «The Birth and Rebirth of the Liberal Democrats». The Political Quarterly. 78 (1): 21–31. doi:10.1111/j.1467-923X.2007.00827.x.
- Whiteley, Paul; Seyd, Patrick; Billinghurst, Antony Third Force Politics: Liberal Democrats at the Grassroots. — Oxf.: Oxford University Press, 2006. — 248 с. — ISBN 978-0-19-924282-5
- Ռուսերեն
- Громыко, Алексей Анатольевич Глава II. Модернизация партийных организаций. 3. Партия либеральных демократов // Модернизация партийной системы Великобритании / Ред.: Чеканова Е. Л.. — М.: Издательство «Весь Мир», 2007. — С. 67–74. — 344 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-7777-0382-8
- Фролов В. П. Либеральные демократы Великобритании на выборах в 1988—1991 гг.: Надежда на возрождение?. — Магадан: Изд-во СМУ, 2000. — 24 с.
- Фролов В. П. Либерал-демократы на парламентских выборах: программные установки, стратегии, избиратели (середина 70-х гг. ХХ в.-нач. XXI в.). — Магадан: Изд-во СМУ, 2003. — 355 с.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լիբերալ դեմոկրատներ (Մեծ Բրիտանիա)» հոդվածին։ |
| ||||||||||
