Լեսյա Ուկրաինկա
Լեսյա Ուկրաինկա ուկրաիներեն՝ Лариса Петрівна Косач-Квітка | |
|---|---|
 | |
| Ծննդյան անուն | ուկրաիներեն՝ Лариса Петрівна Косач |
| Ծնվել է | փետրվարի 13 (25), 1871[1] |
| Ծննդավայր | Նովոգրադ-Վոլինսկի, Վոլինիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Վախճանվել է | օգոստոսի 1, 1913[2][3][4] (42 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Սուրամ, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Գերեզման | Բայկովո գերեզմանատուն |
| Գրական անուն | Леся Українка |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծուհի, թարգմանիչ, գրող և դրամատուրգ |
| Լեզու | ուկրաիներեն, ռուսերեն և ֆրանսերեն |
| Ազգություն | ուկրաինացի |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Ժանրեր | verse drama? և բանաստեղծություն |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | The Forest Song? |
| Ամուսին | Կլիմենտ Կվիտկա |
 | |
 Lesya Ukrainka Վիքիպահեստում | |
Լեսյա Ուկրաինկա (ուկրաիներեն՝ Леся Українка, իսկական անունը Լարիսա Պետրովնա Կոսաչ-Կվիտկա (ուկրաիներեն՝ Лариса Петрівна Косач-Квітка), փետրվարի 25 1871 - հունիսի 19 1913), ուկրաինացի բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, մշակութային գործիչ։ Ստեղծագործել է բազմապիսի ժանրերում։ Զբաղվել է նաև ժողովրդագրական ստեղծագործության հավաքչությամբ՝ 220 ժողովրդական երգ ձայնագրվել է նրա կատարումից։ Ուկրաինայի ազգային շարժման ակտիվ մասնակից էր։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է ազնվականի ընտանիքում։ Վատառողջ լինելու պատճառով ստիպված է եղել շատ տարիներ ապրել Ղրիմում, Վրաստանում, Իտալիայում, Եգիպտոսում։ Կրթություն ստացել է տանը։ Տպագրվել է 13 տարեկանից։ 1902 թվականին ուկրաիներեն է թարգմանել «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը»։
Պոեզիայում և դրամատուրգիայում Ուկրաինկան շարունակել ու զարգացրել է Տարաս Շևչենկոյի ավանդույթները։ «Երգերի թևերով» (1893), «Խոհեր ու երազանքներ» (1899) և «Արձագանքներ» (1902) բանաստեղծությունների գրքերը տոգորված են պայքարի ոգով։ Ուկրաինկայի ստեղծագործությանը բնորոշ է հետևողական ինտերնացիոնալիզմը («Ռոբերտ Բրյուս, արքա շոտլանդական», 1894)։ «Գերության երգեր» (1895-1896) և «Ազատության երգեր» (1905) բանաստեղծական շարքերում զինված ապստամբության ուղղակի կոչ է արվում։
Ուկրաինկայի դրամաններն ու դրամատիկ պոեմները գրված են առավելապես պատմական ու դիցաբանական սյուժեներով, բայց արտահայտում են 20-րդ դարի համար արդիական գաղափարներ ու տրամադրություններ՝ «Դիվահարը» (1901), «Բաբելոնյան գերություն» (1903), «Ավերակների վրա» (1904), «Կատակոմբներում» (1905)։ 1905-1907 թվականների հեղափոխություններին համահունչ են «Աշնանային հեքիաթ» (1905, հրատարակվել է 1928 թվականին) «ֆանտաստիկ դրամայի» այլաբանությունները։ Ձևով առավել ազգային է «Անտառի երգը» (1912, բեմադրվել է 1918 թվականին) հեքիաթ-դրաման, որի մոտիվներով ստեղծված են բալետ, օպերա, կինոնկար։ Ուկրաինկային են պատկանում նաև «Կասանդրա» (1908), «Քարե տիրակալը» (1912) և այլ դրամաներ[5]։
Ուկրաինկան գրել է գրաքննադատական հոդվածներ, թարգմանել Հոմերոսի, Վիկտոր Հյուգոյի, Ջորջ Բայրոնի, Շիլլերի, Ադամ Միցկևիչի և այլոց գործերից։ Նրա լավագույն թարգմանությունը Հայնրիխ Հայնեի «Երգերի գիրքն» է (1892)։
Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Լեսյա Ուկրաինկայի անունով կոչվել են բազմաթիվ փողոցներ ԽՍՀՄ տարբեր քաղաքներում, հրապարակ Կիևում։
- Մոսկվայում գործում է Լեսյա Ուկրաինկայի անվան գրադարան[6]։
- Լուցկի ազգային համալսարանը կրում է Լեսյա Ուկրաինկայի անունը[7]։
- Թատրոններ
- Կիևի Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն[8]։
- Դնեպրոպետրովսկի Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն[9]։
- Ուկրաինայում Լեսյա Ուկրաինկայի չորս թանգարան կա՝ Կիևում, Յալտայում, Նովոգրադ-Վոլինսկում և Կոլոդյաժնիում[10]։
- Մոսկվայում, Տորոնտոյում և Բալակլավում տեղադրված են Ուկրաինկայի հուշարձանները։
Փոստային նամականիշեր նվիրված Լեսյա Ուկրաինկային[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Փոստային նամականիշ ԽՍՀՄ,
1971 թվական։
,_Ukrainian_Writer).jpg)
Հայերեն թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Լեսյա Ուկրաինկա, Լիրիկա, Երևան, «Հայաստան», 1971, 119 էջ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Find A Grave — 1995.
- ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 12, էջ 238
- ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան № 268 գրադարանը Archived 2012-06-25 at the Wayback Machine. (ռուս.)
- ↑ Волинський національний університет імені Лесі Українки Archived 2013-01-08 at the Wayback Machine. (ուկր.)
- ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն (ռուս.)
- ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն (ռուս.)
- ↑ «Լեսյա Ուկրաինկայի տուն-թանգարանը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 13-ին։ Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 11
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|
- Փետրվարի 25 ծնունդներ
- 1871 ծնունդներ
- Ռուսական կայսրությունում ծնվածներ
- Օգոստոսի 1 մահեր
- 1913 մահեր
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- Ուկրաինացի բանաստեղծներ
- Ուկրաինացի արձակագիրներ
- Ուկրաինացի դրամատուրգներ
- Անձինք նամականիշերի վրա
- Անձինք թղթադրամների վրա
- Գրական կեղծանուններով հայտնի հեղինակներ
- Ուկրաինացի կին գրողներ
- 19-րդ դարի թարգմանիչներ
- 19-րդ դարի կին գրողներ
- 20-րդ դարի կին գրողներ
- Սոցիալիստ ֆեմինիստներ
- Կոմունիստ կին գրողներ
- Կին դրամատուրգներ
- Տուբերկուլոզից մահացածներ