Լեսյա Ուկրաինկա

Լեսյա Ուկրաինկա; ուկրաիներեն՝ Лариса Петрівна Косач-Квітка
Ծննդյան անուն	ուկրաիներեն՝ Лариса Петрівна Косач
Ծնվել է	փետրվարի 13 (25), 1871
Ծննդավայր	Նովոգրադ-Վոլինսկի, Վոլինիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	օգոստոսի 1, 1913 (42 տարեկան)
Վախճանի վայր	Սուրամ, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Բայկովո գերեզմանատուն
Գրական անուն	Леся Українка
Մասնագիտություն	բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, գրող և դրամատուրգ
Լեզու	ուկրաիներեն, ռուսերեն և ֆրանսերեն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Ժանրեր	verse drama?
Ուշագրավ աշխատանքներ	The Forest Song?
Ամուսին	Կլիմենտ Կվիտկա
	Lesya Ukrainka Վիքիպահեստում

Լեսյա Ուկրաինկա (ուկրաիներեն՝ Леся Українка, իսկական անունը Լարիսա Պետրովնա Կոսաչ-Կվիտկա (ուկրաիներեն՝ Лариса Петрівна Косач-Квітка), փետրվարի 25 1871 - հունիսի 19 1913), ուկրաինացի բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, մշակութային գործիչ։ Ստեղծագործել է բազմապիսի ժանրերում։ Զբաղվել է նաև ժողովրդագրական ստեղծագործության հավաքչությամբ՝ 220 ժողովրդական երգ ձայնագրվել է նրա կատարումից։ Ուկրաինայի ազգային շարժման ակտիվ մասնակից էր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է ազնվականի ընտանիքում։ Վատառողջ լինելու պատճառով ստիպված է եղել շատ տարիներ ապրել Ղրիմում, Վրաստանում, Իտալիայում, Եգիպտոսում։ Կրթություն ստացել է տանը։ Տպագրվել է 13 տարեկանից։ 1902 թվականին ուկրաիներեն է թարգմանել «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը»։

Պոեզիայում և դրամատուրգիայում Ուկրաինկան շարունակել ու զարգացրել է Տարաս Շևչենկոյի ավանդույթները։ «Երգերի թևերով» (1893), «Խոհեր ու երազանքներ» (1899) և «Արձագանքներ» (1902) բանաստեղծությունների գրքերը տոգորված են պայքարի ոգով։ Ուկրաինկայի ստեղծագործությանը բնորոշ է հետևողական ինտերնացիոնալիզմը («Ռոբերտ Բրյուս, արքա շոտլանդական», 1894)։ «Գերության երգեր» (1895-1896) և «Ազատության երգեր» (1905) բանաստեղծական շարքերում զինված ապստամբության ուղղակի կոչ է արվում։

Ուկրաինկայի դրամաններն ու դրամատիկ պոեմները գրված են առավելապես պատմական ու դիցաբանական սյուժեներով, բայց արտահայտում են 20-րդ դարի համար արդիական գաղափարներ ու տրամադրություններ՝ «Դիվահարը» (1901), «Բաբելոնյան գերություն» (1903), «Ավերակների վրա» (1904), «Կատակոմբներում» (1905)։ 1905-1907 թվականների հեղափոխություններին համահունչ են «Աշնանային հեքիաթ» (1905, հրատարակվել է 1928 թվականին) «ֆանտաստիկ դրամայի» այլաբանությունները։ Ձևով առավել ազգային է «Անտառի երգը» (1912, բեմադրվել է 1918 թվականին) հեքիաթ-դրաման, որի մոտիվներով ստեղծված են բալետ, օպերա, կինոնկար։ Ուկրաինկային են պատկանում նաև «Կասանդրա» (1908), «Քարե տիրակալը» (1912) և այլ դրամաներ^[5]։

Ուկրաինկան գրել է գրաքննադատական հոդվածներ, թարգմանել Հոմերոսի, Վիկտոր Հյուգոյի, Ջորջ Բայրոնի, Շիլլերի, Ադամ Միցկևիչի և այլոց գործերից։ Նրա լավագույն թարգմանությունը Հայնրիխ Հայնեի «Երգերի գիրքն» է (1892)։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լեսյա Ուկրաինկայի անունով կոչվել են բազմաթիվ փողոցներ ԽՍՀՄ տարբեր քաղաքներում, հրապարակ Կիևում։
Մոսկվայում գործում է Լեսյա Ուկրաինկայի անվան գրադարան^[6]։
Լուցկի ազգային համալսարանը կրում է Լեսյա Ուկրաինկայի անունը^[7]։
Թատրոններ
- Կիևի Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն^[8]։
- Դնեպրոպետրովսկի Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն^[9]։
Ուկրաինայում Լեսյա Ուկրաինկայի չորս թանգարան կա՝ Կիևում, Յալտայում, Նովոգրադ-Վոլինսկում և Կոլոդյաժնիում^[10]։
Մոսկվայում, Տորոնտոյում և Բալակլավում տեղադրված են Ուկրաինկայի հուշարձանները։

Փոստային նամականիշեր նվիրված Լեսյա Ուկրաինկային[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոստային նամականիշ ԽՍՀՄ,
1956 թվական։
Փոստային նամականիշ ԽՍՀՄ,
1971 թվական։
Փոստային նամականիշ Ուկրաինա,
1994 թվական։

Հայերեն թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լեսյա Ուկրաինկա, Լիրիկա, Երևան, «Հայաստան», 1971, 119 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Find A Grave — 1996.
↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 12, էջ 238
↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան № 268 գրադարանը Archived 2012-06-25 at the Wayback Machine. (ռուս.)
↑ Волинський національний університет імені Лесі Українки Archived 2013-01-08 at the Wayback Machine. (ուկր.)
↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն (ռուս.)
↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն (ռուս.)
↑ «Լեսյա Ուկրաինկայի տուն-թանգարանը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 13-ին։ Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 11

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[_dccf91f7918be0be-1] Find A Grave — 1996.

[_721d62e6d946f960-2] Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_5f5e2aedf5180380-3] Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480

[_53786e684d5160fd-4] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[5] Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 12, էջ 238

[6] Լեսյա Ուկրաինկայի անվան № 268 գրադարանը Archived 2012-06-25 at the Wayback Machine. (ռուս.)

[7] Волинський національний університет імені Лесі Українки Archived 2013-01-08 at the Wayback Machine. (ուկր.)

[8] Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն (ռուս.)

[9] Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն (ռուս.)

[10] «Լեսյա Ուկրաինկայի տուն-թանգարանը»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 13-ին։ Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 11

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]