Լեսյա Ուկրաինկա
|
Լարիսա Պետրովնա Կոսաչ-Կվիտկա
Лариса Петрівна Косач-Квітка |
|
 բանաստեղծուհի թարգմանչուհի մշակութային գործիչ |
|
| Ծնվել է | փետրվարի 25, 1871 |
| Ծննդավայր | Նովոգրադ-Վոլինցկի |
| Մահացել է | հունիսի 19, 1913 |
| Մահվան վայր | Սուրամի |
Լեսյա Ուկրաինկա (ուկր.՝ Леся Українка, իսկական անունը Լարիսա Պետրովնա Կոսաչ-Կվիտկա (ուկր.՝ Лариса Петрівна Косач-Квітка), փետրվարի 25 1871 - հունիսի 19 1913), ուկրաինացի բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, մշակութային գործիչ։ Ստեղծագործել է բազմապիսի ժանրերում։ Զբաղվել է նաև ժողովրդագրական ստեղծագործության հավաքչությամբ՝ 220 ժողովրդական երգ ձայնագրվել է նրա կատարումից։ Ուկրաինայի ազգային շարժման ակտիվ մասնակից էր։
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել]
Ծնվել է ազնվականի ընտանիքում։ Վատառողջ լինելու պատճառով ստիպված է եղել շատ տարիներ ապրել Ղրիմում, Վրաստանում, Իտալիայում, Եգիպտոսում։ Կրթություն ստացել է տանը։ Տպագրվել է 13 տարեկանից։ 1902 թվականին ուկրաիներեն է թարգմանել «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը»։
Պոեզիայում և դրամատուրգիայում Ուկրաինկան շարունակել ու զարգացրել է Տարաս Շևչենկոյի ավանդույթները։ «Երգերի թևերով» (1893), «Խոհեր ու երազանքներ» (1899) և «Արձագանքներ» (1902) բանաստեղծությունների գրքերը տոգորված են պայքարի ոգով։ Ուկրաինկայի ստեղծագործությանը բնորոշ է հետևողական ինտերնացիոնալիզմը («Ռոբերտ Բրյուս, արքա շոտլանդական», 1894)։ «Գերության երգեր» (1895-96) և «Ազատության երգեր» (1905) բանաստեղծական շարքերում զինված ապստամբության ուղղակի կոչ է արվում։
Ուկրաինկայի դրամաններն ու դրամատիկ պոեմները գրված են առավելապես պատմական ու դիցաբանական սյուժեներով, բայց արտահայտում են 20-րդ դարի համար արդիական գաղափարներ ու տրամադրություններ՝ «Դիվահարը» (1901), «Բաբելոնյան գերություն» (1903), «Ավերակների վրա» (1904), «Կատակոմբներում» (1905)։ 1905-07-ի հեղափոխություններին համահունչ են «Աշնանային հեքիաթ» (1905, հրատարակվել է 1928-ին) «ֆանտաստիկ դրամայի» այլաբանությունները։ Ձևով առավել ազգային է «Անտառի երգը» (1912, բեմադրվել է 1918-ին) հեքիաթ-դրաման, որի մոտիվներով ստեղծված են բալետ, օպերա, կինոնկար։ Ուկրաինկային են պատկանում նաև «Կասանդրա» (1908), «Քարե տիրակալը» (1912) և այլ դրամաներ[1]։
Ուկրաինկան գրել է գրաքննադատական հոդվածներ, թարգմանել Հոմերոսի, Վիկտոր Հյուգոյի, Ջորջ Բայրոնի, Շիլլերի, Ադամ Միցկևիչի և այլոց գործերից։ Նրա լավագույն թարգմանությունը Հայնրիխ Հայնեի «Երգերի գիրքն» է (1892)։
Հիշատակ[խմբագրել]
- Լեսյա Ուկրաինկայի անունով անվանված են բազմաթիվ փողոցներ ԽՍՀՄ տարբեր քաղաքներում, հրապարակ Կիևում։
- Մոսկվայում գործում է Լեսյա Ուկրաինկայի անվան գրադարան[2]։
- Լուցկի ազգային համալսարանը կրում է Լեսյա Ուկրաինկայի անունը[3]։
- Թատրոններ
- Կիևի Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն[4]։
- Դնեպրոպետրովսկի Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն[5]։
- Ուկրաինայում Լեսյա Ուկրաինկայի չորս թանգարան կա՝ Կիևում, Յալտայում, Նովոգրադ-Վոլինսկում և Կոլոդյաժնիում[6]։
- Մոսկվայում , Տորոնտոյում և Բալակլավում տեղադրված են Ուկրաինկայի հուշարձանները։
Փոստային նամականիշեր նվիրված Լեսյա Ուկրաինկային[խմբագրել]
-
Փոստային նամականիշ ԽՍՀՄ,
1971 թվական։
,_Ukrainian_Writer).jpg)
Հայերեն թարգմանություններ[խմբագրել]
- Լեսյա Ուկրաինկա, Լիրիկա, Երևան, «Հայաստան», 1971, 119 էջ։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել]
- ↑ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 12, էջ 238
- ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան № 268 գրադարանը (ռուսերեն)
- ↑ Волинський національний університет імені Лесі Українки (ուկր.)
- ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն (ռուսերեն)
- ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն (ռուսերեն)
- ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի տուն-թանգարանը
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Հայկական սովետական հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  |
