Լեսյա Ուկրաինկա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Լեսյա Ուկրաինկա
ուկր.՝ Лариса Петрівна Косач-Квітка
Lesya Ukrainka portrait.jpg
Ծննդյան անունուկր.՝ Лариса Петрівна Косач
Ծնվել էփետրվարի 13 (25), 1871[1] կամ փետրվարի 25, 1871(1871-02-25)[2]
ԾննդավայրՆովոգրադ-Վոլինսկի, Ուկրաինա
Վախճանվել էհուլիսի 19 (օգոստոսի 1), 1913[3][1] (42 տարեկանում)
Վախճանի վայրՍուրամ, Խաշուրի մունիցիպալիտետ, Շիդա Քարթլիի մարզ, Վրաստան
Գրական անունЛеся Украинка
Մասնագիտությունբանաստեղծ, թարգմանիչ, գրող և դրամատուրգ
Լեզուռուսերեն, ֆրանսերեն և ուկրաիներեն[3]
Ազգությունուկրաինացի
ՔաղաքացիությունՌուսական կայսրություն
Ժանրերverse drama և բանաստեղծություն
Ուշագրավ աշխատանքներThe Forest Song
ԱմուսինԿլիմենտ Կվիտկա
Lesya Ukrainka Վիքիպահեստում

Լեսյա Ուկրաինկա (ուկր.՝ Леся Українка, իսկական անունը Լարիսա Պետրովնա Կոսաչ-Կվիտկա (ուկր.՝ Лариса Петрівна Косач-Квітка), փետրվարի 25 1871 - հունիսի 19 1913), ուկրաինացի բանաստեղծուհի, թարգմանչուհի, մշակութային գործիչ։ Ստեղծագործել է բազմապիսի ժանրերում։ Զբաղվել է նաև ժողովրդագրական ստեղծագործության հավաքչությամբ՝ 220 ժողովրդական երգ ձայնագրվել է նրա կատարումից։ Ուկրաինայի ազգային շարժման ակտիվ մասնակից էր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է ազնվականի ընտանիքում։ Վատառողջ լինելու պատճառով ստիպված է եղել շատ տարիներ ապրել Ղրիմում, Վրաստանում, Իտալիայում, Եգիպտոսում։ Կրթություն ստացել է տանը։ Տպագրվել է 13 տարեկանից։ 1902 թվականին ուկրաիներեն է թարգմանել «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը»։

Պոեզիայում և դրամատուրգիայում Ուկրաինկան շարունակել ու զարգացրել է Տարաս Շևչենկոյի ավանդույթները։ «Երգերի թևերով» (1893), «Խոհեր ու երազանքներ» (1899) և «Արձագանքներ» (1902) բանաստեղծությունների գրքերը տոգորված են պայքարի ոգով։ Ուկրաինկայի ստեղծագործությանը բնորոշ է հետևողական ինտերնացիոնալիզմը («Ռոբերտ Բրյուս, արքա շոտլանդական», 1894)։ «Գերության երգեր» (1895-1896) և «Ազատության երգեր» (1905) բանաստեղծական շարքերում զինված ապստամբության ուղղակի կոչ է արվում։

Ուկրաինկայի դրամաններն ու դրամատիկ պոեմները գրված են առավելապես պատմական ու դիցաբանական սյուժեներով, բայց արտահայտում են 20-րդ դարի համար արդիական գաղափարներ ու տրամադրություններ՝ «Դիվահարը» (1901), «Բաբելոնյան գերություն» (1903), «Ավերակների վրա» (1904), «Կատակոմբներում» (1905)։ 1905-1907 թվականների հեղափոխություններին համահունչ են «Աշնանային հեքիաթ» (1905, հրատարակվել է 1928 թվականին) «ֆանտաստիկ դրամայի» այլաբանությունները։ Ձևով առավել ազգային է «Անտառի երգը» (1912, բեմադրվել է 1918 թվականին) հեքիաթ-դրաման, որի մոտիվներով ստեղծված են բալետ, օպերա, կինոնկար։ Ուկրաինկային են պատկանում նաև «Կասանդրա» (1908), «Քարե տիրակալը» (1912) և այլ դրամաներ[4]։

Ուկրաինկան գրել է գրաքննադատական հոդվածներ, թարգմանել Հոմերոսի, Վիկտոր Հյուգոյի, Ջորջ Բայրոնի, Շիլլերի, Ադամ Միցկևիչի և այլոց գործերից։ Նրա լավագույն թարգմանությունը Հայնրիխ Հայնեի «Երգերի գիրքն» է (1892)։

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լեսյա Ուկրաինկայի անունով կոչվել են բազմաթիվ փողոցներ ԽՍՀՄ տարբեր քաղաքներում, հրապարակ Կիևում։
  • Մոսկվայում գործում է Լեսյա Ուկրաինկայի անվան գրադարան[5]։
  • Լուցկի ազգային համալսարանը կրում է Լեսյա Ուկրաինկայի անունը[6]։
  • Թատրոններ
    • Կիևի Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն[7]։
    • Դնեպրոպետրովսկի Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն[8]։
  • Ուկրաինայում Լեսյա Ուկրաինկայի չորս թանգարան կա՝ Կիևում, Յալտայում, Նովոգրադ-Վոլինսկում և Կոլոդյաժնիում[9]։
  • Մոսկվայում, Տորոնտոյում և Բալակլավում տեղադրված են Ուկրաինկայի հուշարձանները։

Փոստային նամականիշեր նվիրված Լեսյա Ուկրաինկային[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայերեն թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լեսյա Ուկրաինկա, Լիրիկա, Երևան, «Հայաստան», 1971, 119 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Find A Grave — 1995. — ed. size: 165000000
  2. ↑ Person Profile // Internet Movie Database — 1990.
  3. ↑ 3,0 3,1 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  4. ↑ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան, հատոր 12, էջ 238
  5. ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան № 268 գրադարանը (ռուս.)
  6. ↑ Волинський національний університет імені Лесі Українки (ուկր.)
  7. ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն (ռուս.)
  8. ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի անվան երաժշտական դրամատիկական թատրոն (ռուս.)
  9. ↑ Լեսյա Ուկրաինկայի տուն-թանգարանը
Դիտել այս կաղապարը
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ CC-BY-SA-icon-80x15.png
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լեսյա_Ուկրաինկա&oldid=6284985» էջից