Լեյցիտ

Լեյցիտ
Ընդհանուր
Կատեգորիա	միներալների տեսակ
Բանաձև (կրկնվող միավորը)	K(AlSi₂O₆)
Նիկել-Շտրունցի դասակարգում	9.GB.05
Դանա դասակարգում	76.2.2.1
Շերտի գույն	սպիտակ
Բյուրեղային համակարգ	տետրագոնային համակարգ
Ենթակատեգորիա	analcime framework (ANA)?

Լեյցիտը (հին հունական λευκός - լույս) մագմատիկ ծագում ունեցող ապար կազմող միներալ է, շրջանակային ալյումասիլիկատների ենթադաս, ֆելդսպաթոիդ։ Իր անվանումը ստացել է 1701 թվականին բյուրեղների գույնի համար, չնայած հայտնի էր ավելի վաղ։

Այն բյուրեղանում է խորանարդ համակարգում բարձր ջերմաստիճանում, իսկ հովացման արդյունքում վերափոխվում է տետրագոնալ փոփոխության։ Ձևավորում է բնորոշ բյուրեղներ՝ տետրագոնտրիոկտահեդրա կամ իկոզահեդրա տեսքով, երբեմն լինում է նաև հատիկավոր ագրեգատների և ներմուծումների տեսքով։

Քիմիական կազմը՝ $K(ALSi_{2}O_{6})$: Պարունակում է $K_{2}O$ - 21.58 %, $Al_{2}O_{3}$ 23.40 %, $SiO_{2}$ - 55.02 %.

Լեյցիտը տիպիկ բարձր ջերմաստիճանի հանքանյութ է, որը առաջացել է միայն էֆուզիվ և ենթալուսանային ապարներում, հարուստ կալիումով, խտանյութով աղքատ լավաների ամրացման ժամանակ։

Լեյցիտը կարելի է շփոթել նռնաքարերի հետ։

Ծննդավայր

Հայտնաբերվել է Իտալիայի հրաբխային ապարներում (Լացիո - Արիչյա շրջանում, Կամպանիայի շրջանում - Ռոկամոնֆինա, Վեզուվուս, որտեղ հիմնականում հայտնաբերվել են սպիտակ անթափանց բյուրեղներ մինչև մի քանի սանտիմետր տրամագծով), Գերմանիայում (Էյֆելի լեռնազանգվածի լավաներում), ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Ուգանդայում, Կոնգոյում, Ֆրանսիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Հայաստանում, Ղազախստանում, Ռուսաստանում (Արևելյան Սիբիր), Լեհաստանում (Սուդետներ)։

Դիմում

Հանքանյութն օգտագործվում է պոտաշ պարարտանյութերի արտադրության մեջ։ Կոլեկցիոներների կողմից բարձր գնահատական տրված (հատկապես թանկ են ալբանական լեռների բյուրեղները)։ Այն երբեմն օգտագործվում է ստոմատոլոգիայում որպես հավելանյութ կերամիկայի և ոսկերչական արտադրության մեջ։

Գրականություն

• Шуман В. Мир камня. Драгоценные и поделочные камни. — М.: Мир, 1986. С.196.

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 536)։