Լեհաստանի I կորպուս
| Լեհաստանի I կորպուս | |
|---|---|
 | |
| Ընդհանուր տեղեկություն | |
| Տեսակ | կորպուս |
| Երկիր |  Ռուսաստան և .svg){kind=small} Լեհաստան |
| Մտնում է | Ռուսական կայսերական բանակ և Լեհաստանի զինված ուժեր |
| Տեղաբաշխում | Babruysk Fortress? |
| Ստեղծվեց | 1917 |
| Ճակատամարտեր | Առաջին համաշխարհային պատերազմ և Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ |
| Լուծարվեց | 1918 |
Լեհաստանի I կորպուս (1-й Польский корпус) — Արևելքում Լեհական բանակի բարձրագույն տակտիկական միավորում։ Կորպուսի թվակազմը 1918 թվականի հունվարի 15-ին 29 հազար մարդ էր, իսկ 1918 թվականի մայիսին՝ 23661.
Կորպուսի պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավստրո-հունգարական Լեհական լեգիոնի հակակշիռ ստեղծելու գաղափարը ծնվեց 1914 թ. Ռուսական իմպերիայում։ 1915 թվականին այդ գաղափարի իրականացման արդյունքում Արևմտյան ճակատ էր ուղարկվել Առաջին Լեհական լեգիոնը և լեհական ուլանի երկու հեծելավաշտ:1916 թվականի սեպտեմբերին Ռուսական բանակի լեհական ծագումով սպաները և զինվորները ձևավորվել են Լեհական հրաձգային բրիգադ, որը 1917 թվականի հունվար-փետրվարին վերածվեց Առաջին լեհական հրաձգային դիվիզիայի,ուլանի հեծելավաշտերը միավորվեց Լեհական ուլանական դիվիզիայի, 1917 թվականի մայիսին՝ Լեհական ուլանական գնդի ։
Լեհական հրաձգային դիվիզիայի հիման վրա, Լեհական ժողովրդական կոմիտեի նախաձեռնությամբ 1917 թվականի հուլիսի 24-ին ստեղծվել է կորպուսը[1]։ Համալրված է ռուսական բանակի լեհական ծագումով զինվորներով,ծառայելով Северном և Արևմտյան ճակատում (Բելառուսիա,Полесье, Լիտվա, Լատվիա)։ Начпола առաջարկով գեներալ Լ. Գ. Կոռնիլովը 1917 թվականի օգոստոսի 6-ին կորպուսի հրամանատար նշանակեց Յուզեֆ Դովբոր-Մուսնիցկուն։
Շտապողականության պայմաններում անցավ Կորպուսի կազմումը։ Լուրջ կորուստներ կրեց ռուսական բանակը:Բոլշևիկյան հեղափոխության նախօրյակին, թիկունքում եղել է լրիվ տարընթացություն։ Լեհական ձախ ուժերը անբարյացակամ վերաբերմունք արտահայտեցին Կորպուսի կազմավորմանը։ Կորպուսի կազմավորմանը եռանդով սկսեց գեներալ Յու. Դովբոր-Մուսնիցկին։ Առանձնապես ընտրողաբար վերաբերվեց նա սպաների ընտրությանը։ Լեհական հրաձգային դիվիզիան սկսեց հիմնական նոր կազմավորումներ։
Կորպուսը նախորոշված էր սկզբում ճակատ ուղարկելու համար, հենց որ ռազական պատրաստակամության հասնի:Բայց իրադրությունը ռազմաճակատում և հենց Ռուսաստանի ներսումբերեցին Կորպուսի խնդիրներ փոփոխություն:Կորպուսը ճակատ չի ուղարկվել և գեներալ Դովբոր- Մուսնիցկին ընդունեց որոշում,կանխատեսելով բոլշևիկների հետ հետագա ընդհարումները,զբաղվել ներռուսաստանյան բախումներում չմիջամտելու դիրքորոշմամբ։ Նա առաջարկեց բոլշևիկյան ղեկավարությանը ապախոշորացնել Կորպուսի ուժերը,որ կարողանա ծառայել հիմնականում բանակցությունների համար մինչև ճակատում իրադրության պարզելը։ Բայց այդ պայմանները բոլշևիկները չեն ընդունել, որը հանգեցրեց լեհերի և Կարմիր գվարդիայի ընդհարման։ 1918 թվականի փետրվարի սկզբին, այդ մարտում Կորպուսը մի քանի հաղթանակ տարավ, որոնցից ամենակարևորը 1918 թվականի հունվարի հունվարի 29-ի Բոբրույսկա բերդի գրավումն է,պաշարված՝ յոթ հազար բոլշևիկյան ջոկատներով։
1918 թվականի փետրվարի 19-ին լեհերը գրավեցին Լիտվական Մինսկը։ Մարտեր տեղի ունեցան նաև Տատարկի շրջանում, Օսիպովիչի տակ և մի շարք այլ տեղերում։ Բրեստի հաշտության պայմանագրի ստորագրումից հետո գերմանական իշխանությունը որոշեց կորպուսը ցրել։ Գեներալը փորձեց խուսանավել, հենվելով Լեհական Թագավորության Ռեգենտի խորհրդի հեղինակության վրա։ Չնայած Լեոպոլդ Լիս-Կուլոյի և Մելխիրոմ Բանկովիչի գաղտնի աջակցության, սկսվեց Կորպուսի լուծարումը։
Ռեգենտի խորհրդի սուվերենության ճանաչումից և Կորպուսի մասին կապիտուլացիայի գերմանացիների խնդրանքից հետո, 1918 թվականի մայիսի 21-ին գերմանացիները Բոբրույսկա բերդում (որին այն ժամանակ հսկում էին) զինաթափեցին Կորպուսը։ Կորպուսի զորքի վերջին տրանսպորտը թողեց Բոբրույսկ 1918 թվականի հուլիսի 8-ին:Զինաթափումից հետո Կորպուսի զինվորների մեծամասնությունը ժամանեցին Վարշավա, որտեղ անկախության ձեռք բերմանը կարևոր դեր խաղացին, հետագայում մտան Լեհական Բանակի կազմում։ довборцы Մարտիկները1918 թվականի աշնանը մասնակցություն ունեցան լեհական բանակի կազմավորմանը, լինելով մի քանի գնդերի կադրային կազմում:Ռուսաստանում մնացած զինվորները մասնակցություն ունեցան II Լեհական կորպուսի կազմավորմանը։
Բոբրույսկում զինվորական գերեզմանի փոխարեն գոյություն էր ունեցել մի մեծ դամբանաթումբ, որի տակ թաղված էին I Կորպուսի շուրջ երկու հազար զինվորներ։ Այժմ այդ դամբանաթումբից հետք չի մնացել։ Վարշաբայի Պովոզկիի զինվորական գերեզմանատանն է գտնվում փոքրացրած պատճեն, որտեղ միջզինվորական քսանամյակին թաղված թին կամավոր довборцев.
I Կորպուսի կազմակերպում և ղեկավարում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հրամանատարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կորպուսի հրամանատար՝ գեներալ պարուչիկ Յուզեֆ Դովբոր-Մուսնիցկի;
- Հրամանատարի տեղեկալ՝ գեներալ պարուչիկ Ալեքսանդր Ստանիսլավլովիչ Կարնիցկի;
- Շտաբի պետ՝ գեներալ-մայոր Վլադիմիր Պետրովիչ Ագապայեվ[2];
- Զորաբնակարապետ՝ — գնդապետ Զիգմունտ Ռմկեվիչ
- Համբարակէ գնդապետ Բլինով
- Գլխավոր ինժեներ՝ փոխ-գնդապետ Բոլեսլավ Յազվինսկի
- Գլխավոր վիրաբույժ և սանիտարական բաժնի ղեկավար՝ Ստանիսլավ Գուրբսկի
- Գլխավոր բժիշկ և սանիտարական հսկիչ՝ գեներալ Ալեքսանդր Բերնատովիչ (1917—1918) Բրոնիսլավ Մալեվսկի (1918);
Կորպուսի մասեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Առաջին լեհական հրաձգային դիվիզիա՝ գեներալ Գուստավ Օստապովիչ
- Երկրորդ լեհական հրաձգային դիվիզիա՝ գեներալ Յուզեֆ Շամոտա
- Երրորդ լեհական հրաձգային դիվիզիա՝ գեներալ Վացլավ Իվաշկեվիչ
- Առաջին լեհական հեծելազորի դիվիզիա՝ գնդապետ Զիգմունտ Լեմպիցկի
- Բրիգադի ռեզերվ՝ գեներալ Յոզեֆ Պավլովսկի
- Առաջին հրետանային բրիգադ՝ գնդապետ Կազիմիր Պլավսկի
- Երկրորդ հրետանային բրիգադ՝ գնդապետ Թադեուշ Յաստժեբսկի
- Ականանետային դիվիզիա՝ փոխգնդապետ Բոլեսլավ Բոգուշ-Սեստժենցիվիչ
- Ծանր հրետանու հեծելազորային դիվիզիա
- Դիվիզիայի շարժապահեստ
- Առաջին ինժեներական գունդ
- Օժանդակ մասերը
Կորպուսի ստորաբաժանումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին լեհական հրաձգային դիվիզիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կազմավորումը սկսվել է աշնանը 1917 թվականաին Գուսյատինում և ավելի ուշ Հին Բխովում:1917 թվականի դեկտեմբերին դիվիզիայի հաստիքակազմը եղել է.
- 371 սպա
- 36 բժիշկ
- 52 զորային ավագ
- 16927 շարքային զինվոր
- 2308 ոչ շարքային զինվոր
մոտ 4500 ձիեր։ Փաստական կազմը համապատասխանում է 397, 21, 35, 5049, 2002, около 2400.
Դիվիզիայի հրամանատար՝ գեներալ Գուստավ Օստապովիչ
Կաթոլիկ քահանա՝ Թադեուշ Յախիմովսկի;
Բրիգադայի հրամանատար։
- գեներալ-մայոր Վիկենտի Իվանովիչ Օդընեց,
- գնդապետ Դանիել Կոնարժեվսկի
Երկրորդ լեհական հրաձգային դիվիզիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կազմավորվել է 1917 թվականի աշնանը Զուբչյովում:1917 թվականի դեկտեմբերին դիվիզիայի հաստիքակազմը եղել է
- 371 սպա
- 36 բժիշկ
- 52 զորային ավագ
- 16927 շարքային զինվոր
- 2308 ոչ շարքային զինվոր
մոտ 4500 ձիեր։ Փաստական կազմը համապատասխանում է 372, 13, 17, 3494, 863, около 530. Դիվիզիայի հրամանատար՝ գեներալ Յուզեֆ Շամոտա
Երրորդ լեհական հրաձգային դիվիզիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կազմավորվել է 1917 թվականի աշնանը Ելնում։ 1917 թվականի դեկտեմբերին դիվիզիայի հաստիքակազմը եղել է.
- 320 սպա
- 29 բժիշկ
- 44 զորային ավագ
- 14771 շարքային զինվոր
- 2002 ոչ շարքային զինվոր
մոտ 2350 ձիեր։ Փաստական կազմը համապատասխանում է 329, 10, 22, 2264, 1151, մոտ՝ 1590.
Դիվիզիայի հրամանատար՝ գեներալ-մայոր Յոզեֆ Լեսնեվենսկի
Հետո՝ գեներալ-մայորՎացլավ Իվաշկեվիչ- Ռուդոշանսկի
Առաջին լեհական հեծելազորի դիվիզիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կազմավորվել է 1918 թվականի գարնանը Բոբրույսկի ամրոցում։
Դիվիզիայի հրամանատար՝գնդապետ Զիգմունտ Լեմպիցկի ;;
Շտաբի ղեկավար՝ Մարիան Պշեվոլոցկի ;
Գնդի հրամանատարներ։
- Հեծելազորի առաջին գունդ՝ գնդապետ Մուժինսկի, հետո վաշտի հրամանատար՝Դժեվսկի
- Հեծելազորի երկրորդ գունդ՝ վաշտի հրամանատար՝ Ադոլֆ Վարակսեվիչ
- Հեծելազորի երրորդ գունդ՝ վաշտի հրամանատար՝ Ստեֆան Ստժեմսկի
Ձիաքարշ հրետազորի դիվիզիա՝ գնդապետ՝ Վլադիսլավ Օբուխ-Վոշատինսկի
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Корпуса периода Первой мировой войны, Российский государственный военно-исторический архив (РГВИА)». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 17-ին.
- ↑ 1922 թվականին Լեհական Կորպուսի շտաբի պետը՝ ծառայության համար պարգևատրվել էԱրիության Խաչով .
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Корпуса периода Первой мировой войны, Российский государственный военно-исторический архив (РГВИА). Արխիվացված 2018-02-24 Wayback Machine
- (Լեհերեն) Henryk Bagiński: Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920, Warszawa 1921 (reprint, Warszawa 1990)
- (Լեհերեն) Kazimierz Krajewski: Nie tylko Dowborczycy Biuletyn IPN, nr.1-2, 2009
- (Լեհերեն) Wacław Lipiński: Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918, Wolumen, Warszawa 1990, ISBN 83-85218-00-9
- (Լեհերեն) Nie tylko korpusy… Inne polskie formacje zbrojne w Rosji 1918–1920 Արխիվացված 2016-03-03 Wayback Machine
- (Լեհերեն) Polskie formacje wojskowe podczas I wojny światowej Արխիվացված 2007-09-27 Wayback Machine
- (Լեհերեն) Korpusy Polskie Արխիվացված 2016-03-03 Wayback Machine в WIEM Encyklopedia
- (Լեհերեն) Andrzej Pomian, Niepodleglosc, Przeglad Polski (14 listopada 2003)