Լարիսա Լատինինա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Լարիսա Լատինինա
Անձնական տեղեկություն
Սեռ՝իգական
Ամբողջական անուն՝ուկրաիներեն՝ Лариса Семенівна Дирій
Բնօրինակ անուն՝Лариса Семеновна Латынина
Ազգություն՝ռուս
Մասնագիտացում՝կանանց գեղարվեստական մարմնամարզություն
Երկիր՝ ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
Ծննդյան ամսաթիվ՝դեկտեմբերի 27, 1934 (89 տարեկան)
Ծննդավայր՝Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն Խերսոն, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Պարգևներ
Ներկայացնում էր՝ ԽՍՀՄ
Օլիմպիական խաղեր
Ոսկի 1956 Մելբուրն Թիմ. առ.
Ոսկի 1956 Մելբուրն Բաց. առ.
Ոսկի 1956 Մելբուրն Հենացատկ
Ոսկի 1956 Մելբուրն Ազատ վարժ.
Ոսկի 1960 Հռոմ Թիմ. առ.
Ոսկի 1960 Հռոմ Բաց. առ.
Ոսկի 1960 Հռոմ Ազատ վարժ.
Ոսկի 1964 Տոկիո Թիմ. առ.
Ոսկի 1964 Տոկիո Ազատ վարժ.
Արծաթ 1956 Մելբուրն Զուգափայտ
Արծաթ 1960 Հռոմ Զուգափայտ
Արծաթ 1960 Հռոմ Մարզ. գերան
Արծաթ 1964 Տոկիո Բաց. առ.
Արծաթ 1964 Տոկիո Հենացատկ
Բրոնզ 1956 Մելբուրն Թիմ. առարկաներով
Բրոնզ 1960 Հռոմ Հենացատկ
Բրոնզ 1964 Տոկիո Զուգափայտ
Բրոնզ 1964 Տոկիո Մարզ. գերան
Աշխարհի առաջնություն
Ոսկի 1954 Հռոմ Թիմ. առ.
Ոսկի 1958 Մոսկվա Թիմ. առ.
Ոսկի 1958 Մոսկվա Բաց. առ.
Ոսկի 1958 Մոսկվա Հենացատկ
Ոսկի 1958 Մոսկվա Զուգափայտ
Ոսկի 1958 Մոսկվա Մարզ. գերան
Ոսկի 1962 Պրահա Թիմ. առ.
Ոսկի 1962 Պրահա Բաց. առ.
Ոսկի 1962 Պրահա Ազատ վարժ.
Արծաթ 1958 Մոսկվա Ազատ վարժ.
Արծաթ 1962 Պրահա Հենացատկ
Արծաթ 1962 Պրահա Մարզ. գերան
Արծաթ 1966 Դորտմունդ Թիմ. առ.
Բրոնզ 1962 Պրահա Զուգափայտ
Եվրոպայի առաջնություն
Ոսկի 1957 Բուխարեստ Բաց. առ.
Ոսկի 1957 Բուխարեստ Հենացատկ
Ոսկի 1957 Բուխարեստ Զուգափայտ
Ոսկի 1957 Բուխարեստ Մարզ. գերան
Ոսկի 1957 Բուխարեստ Ազատ վարժ.
Ոսկի 1961 Լայպցիգ Բաց. առ.
Ոսկի 1961 Լայպցիգ Ազատ վարժ.
Արծաթ 1961 Լայպցիգ Զուգափայտ
Արծաթ 1961 Լայպցիգ Մարզ. գերան
Արծաթ 1965 Սոֆիա Բաց. առ.
Արծաթ 1965 Սոֆիա Զուգափայտ
Արծաթ 1965 Սոֆիա Մարզ. գերան
Արծաթ 1965 Սոֆիա Ազատ վարժ.
Բրոնզ 1965 Սոֆիա Հենացատկ

Լարիսա Սեմյոնովնա Լատինինա (ռուս.՝ Лариса Семеновна Латынина, ուկրաիներեն՝ Лариса Семенівна Латиніна, օրիորդական ազգանունը՝ Դիրիյ, դեկտեմբերի 27, 1934(1934-12-27)[1], Խերսոն, Օդեսայի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), խորհրդային մարմնամարզուհի, Օլիմպիական խաղերի իննակի չեմպիոն (1956, 1960, 1964), ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ (1956), Եվրոպայի ու աշխարհի բազմակի չեմպիոն (1957-1962), ԽՍՀՄ բազմակի չեմպիոն (1956-64) անհատարակն ու թիմային առաջնություններում, ԽՍՀՄ վաստակավոր մարզիչ (1972), Ռուսաստանի Դաշնության ֆիզիկական կուլտուրայի վաստակավոր աշխատող։

Մինչ 2012 թվականը Լարիսա Լատինինային է պատկանել Օլիմպիական խաղերում վաստակած մեդալների ամենամեծ հավաքածուն՝ 9 ոսկե, 5 արծաթե ու 4 բրոնզե մեդալներ։ Լարիսա Լատինինան հայտնի է նաև նրանով, որ 1957 թվականի Եվրոպայի առաջնությունում հաղթել է բոլոր ոսկե մեդալները։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լարիսա Դիրիյը ծնվել է 1934 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Ուկրաինայի Խերսոն քաղաքում։ Հայրը՝ Սեմյոն Անդրեևիչ Դիրիյը (1906-1943), զոհվել է Հում՝ Ստալինգրադի ճակատամարտում։ Մայրը՝ Պելագեա Անիսիմովնա Բարաբանյուկը (1902-1975), եղել է հավաքարար։ Մանուկ հասակից Լարիսա Դիրիյը երազել է զբաղվել բալետով։ Երբ նրա հայրենի քաղաքի Ժողովրդական արվեստի տանը բացվում է պարարվեստի ստուդիա, մայրն իր վերջին փողերով դստերն ուղարկում է այնտեղ։ Ստուդիայի փակումից հետո Լարիսա Դիրիյն սկսում է զբաղվել մարմնամարզությամբ։ 1950 թվականին նա ստանում է առաջին կարգ և ուկրաինացի դպրոցականների թիմի կազմում մասնակցում Կազանում անցկացվող համամիութենական առաջնությանը։ Իններորդ դասարանում նա կատարում է սպորտի վարպետի կոչման համար անհրաժեշտ նորմաները։ 1953 թվականին ոսկե մեդալով ավարտում է Խերսոնի № 14 դպրոցն ու ընդունվում Կիևի ճարտարագիտական ինստիտուտ։ Բրատցևոյում անցկացվող համամիութենական հավաքում հաջողությամբ հաղթահարում է նախընտրական փուլը և մասնակցում Բուխարեստում անցկացվող Երիտասարդների ու ուսանողների համաշխարհային փառատոնին, որտեղ վաստակում է առաջին ոսկե մեդալները։ Հանդես է եկել Կիևի «Բուրեվեստնիկ» ակումբում։ Տեղափոխվել է սովորելու Ֆիզկուլտուրայի ինստիտուտում։

Լարիսա Լատինինան 1964 թվականի Օլիմպիական խաղերի գեղարվեստական մարմնամարզություն մարզաձևի հաղթողների պարգևատրման արարողության ժամանակ

Նվաճումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1954 թվականի աշխարհի առաջնությունում ԽՍՀՄ թիմը վաստակել է առաջին տեղը, իսկ Լարիսա Լատինինան (Դիրիյ) նրա կազմում ստացել է իր առաջին ոսկե մեդալը աշխարհի առաջնությունում։

1956, 1960 թվականներին դարձել է բացարձակ օլիմպիական չեմպիոն, 1956, 1960, 1964 թվականներին հաղթել է թիմային առաջնություններում, 1956, 1960, 1964 թվականներին՝ ազատ վարժություններում, 1956 թվականին՝ հենացատկում։ Արծաթե մեդալների է արժանացել 1964 թվականի Օլիմպական խաղերի բացարձակ առաջնությանում (զիջել է Վերա Չասլավսկայային), 1956, 1960 թվականների զուգափայտերի, 1960 թվականին՝ գերանի վրա կատարած վարժություններում, 1964 թվականին՝ հենացատկում։ Օլիմպիական խաղերի բրոնզե մեդալակիր է դարձել առարկաներով թիմային առաջնությունում (1956 թվական), հենացատկում (1960 թվական), գերանի (1964 թվական) ու զուգափայտերի (1964) վրա կատարած վարժություններում։

Աշխարհի բացարձակ չեմպիոն է դարձել 1958 ու 1962 թվականներին։ Աշխարհի թիմային առաջնությունում ոսկե մեդալ է նվաճել 1954, 1958, 1962 թվականներին, հենացատկում՝ 1958 թվականին, զուգափայտերի վրա վարժություններում՝ 1958 թվականին, ազատ վարժություններում՝ 1962 թվականին։

Լարիսա Լատինինան Եվրոպայի բացարձակ չեմպիոն է դարձել 1957, 1961 թվականներին։ 1957 թվականին դարձել է Եվրոպայի չեմպիոն ազատ վարժություններում, հենացատկում, գերանի ու զուգափայտերի վրա կատարած վարժություններում, 1961 թվականին՝ ազատ վարժություններում։

1968, 1972, 1976 թվականներին Լարիսա Լատինինան մարզել է ԽՍՀՄ մարմնամարզության օլիմպիական հավաքականը։ Եղել է 1980 թվականին Մոսկվայում անցկացված Ամառային օլիմպիական խաղերի կազմկոմիտեի անդամ։ Հեղինակել «Հավասարակշռություն» (ռուս.՝ «Равновесие», 1975) և «Մարմնամարզությունը տարիների միջով» (ռուս.՝ «Гимнастика сквозь годы», 1977)։

2012 թվականի Ամառային օլիմպիական խաղերից հետո Մայքլ Ֆելպսի հետ մասնակցել է Louis Vuitton ընկերության գովազդային ֆոտոսեսիային որպես բոլոր ժամանակների ամենաշատ տիտղոսներն ունեցող մարզիկներ։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լարիսա Լատինինան արժանացել է ԽՍՀՄ Լենինի շքանշանի (1957), Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանի (1980), «Պատվո նշան» երեք շքանշանով (1960, 1965, 1972), Ռուսաստանի Դաշնության «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար»]] II (2015)[2], III (2010)[3] և IV աստիճանի շքանշանների (2004)[4], Պատվո շքանշանի (1999)[5], Ուկրաինայի իշխանուհի Օլգայի III աստիճանի շքանշանի (2002)[6], Օլիմպիական ոսկե մեդալի[7]։

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանի բանկի թողարկած հուշադրամ (2014)
  • Առաջին ամուսին՝ Իվան Լատինին
    • Դուստր՝ Տատյանա Իվանովնա Լատինինա (ծնվել է 1958 թվականին), պարել է «Берёзка» անսամբլում
    • Փեսան՝ Ռոստիսլավ Վադիմովիչ Օրդովսկի-Տանաևսկի Բլանկո (ծնվել է 1958 թվականին), գործարար
      • Թոռներ՝ Կոնստանտին (ծնվել է 1981 թվականին), Վադիմ (ծնվել է 1994 թվականին)
    • Որդին՝ Անդրեյ
  • Երրորդ ամուսին՝ Յուրի Իզրաիլևիչ Ֆելդման (ծնվել է 1938 թվականին), տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Ռուսաստանի ու Միջազգային էլեկտրատեխնիկական գիտությունների ակադեմիաների ակադեմիկոս

Օլիմպիական խաղերում վաստակած մեդալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օլիմպիական
խաղեր 		Բացարձակ
առաջնություն 		Ազատ
վարժ. 		Հենացատկ Զուգափայտերով
վարժություններ 		Գերան Թիմային
առաջնություն 		Թիմ. առ.
առարկաներով
1956 Մելբուրն 4
1960 Հռոմ -
1964 Տոկիո -

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ Указ Президента Российской Федерации № 115 от 8 марта 2015 года «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
  3. ↑ «Указ Президента Российской Федерации № 87 от 21 января 2010 года «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством" III степени Латыниной Л. С.»». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 27-ին.
  4. ↑ «Указ Президента Российской Федерации № 1604 от 27 декабря 2004 года «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством" IV степени Латыниной Л. С.»». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 27-ին.
  5. ↑ «Указ Президента Российской Федерации № 1741 от 30 декабря 1999 года «О награждении государственными наградами Российской Федерации работников учреждений и организаций физической культуры и спорта»». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 27-ին.
  6. ↑ Указ Президента України № 1078/2002 від 29 листопада 2002 року «Про відзначення державними нагородами України чемпіонів та призёрів Олімпійських ігор, тренерів та організаторів спортивного руху»(ուկր.)
  7. ↑ «Олимпийская идея в знаках, символах, наградах». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 27-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լարիսա Լատինինա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
ISNI: 0000000395964357 · VIAF: 290787360 · WorldCat VIAF: 290787360
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լարիսա_Լատինինա&oldid=9419759» էջից