Լատվիայի Գերագույն դատարան
| Լատվիայի Հանրապետության Գերագույն դատարան | |
|---|---|
| Latvijas Republikas Augstākā tiesa | |
| Հիմնադրված է | 1918 թվական[1] |
| Լուծարված է | լուծարված չէ |
| Երկիր |  Լատվիայի Հանրապետություն |
| Տեղագրություն | Ռիգա, Լատվիա |
| Իրավասության աստիճան | բարձրագույն իրավասության դատարան |
| Իրավազորության աղբյուր | Լատվիայի Սահմանադրություն |
| Հաստիքների թիվ | 35 դատավոր (ըստ 2019-ի տվյալների)[2] |
| Լատվիայի Հանրապետության դատարանի նախագահող դատավոր | |
| Սկսած | 2008 թվականից |
| ժամկետի ավարտ | մինչ օրս |
Լատվիայի Հանրապետության Գերագույն դատարան, ըստ աստիճանակարգության՝ Լատվիայի դատական համակարգի բարձրագույն օղակը, որը ունի գերագույն իրավասության արդարադատական ատյանի կարգավիճակ։ Բաղկացած է երեք առանձին ստորաբաժանումներից, որոնց տարանջատված են ըստ կարգավորվող իրավահարաբերության բնույթի։ Այդ սկզբունքով գործում են Գերագույն դատարանի քաղաքացիական, քրեական և վարչական պալատները։
1995 թվականից ի վեր Լատվիայում գործում են դատարանների եռաստիճան համակարգ։ Եռաստիճան բուրգի առաջին սանդղակում շրջանային (քաղաքային) դատարաններն են, այնուհետև՝ մարզային դատարանները։ Այսպիսով, Գերագույն դատարանը Հանրապետության բարձրագույն արդարադատական ատյանն է։ Լատվիայի Գերագույն դատարանը իրավասու է վերանայել վերաքննիչ բողոքները և իրականացնել վճռաբեկ գործառնություններ։
Գերագույն դատարանի կազակերպումը, իրավասությունները, կառուցվածքը և սահմանադրական վերահսկողությունը իրականացվում է Լատվիայի Սահմանադրության և «Դատական իշխանության մասին» օրենքի համաձայն։ Գերագույն դատարանի դատավորներին և նախագահին նշանակում է օրենսդիր մարմինը՝ Լատվիայի խորհրդարանը։ 2008 թվականից ի վեր Գերագույն դատարանի նախագահի պաշտոնը զբաղեցնում է Իվարս Բիչկովիչսը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախապատերազմական շրջանի Լատվիայի հանրապետությունում վճռաբեկ դատարանի իրավասություններն ընդհատյա էին օրենսդիր մարմին՝ Սեյմին։ Այն բաղկացած էր երեք գերատեսչություններից՝ պայմանավորված հասարակական հարաբերությունների բնույթով։ Դրանք էին վճռաբեկ վարչական պալատ, վճռաբեկ քաղաքացիական պալատ և վճռաբեկ քրեական պալատ։ Խորհրդային կարմիր բանակի կողմից Մերձբալթյան տարածաշրջանի բռնազավթումից հետո՝ 1940 թվականի նոյեմբերին, Լատվիայի խորհրդարանը լուծարվում է։ Արդյունքում՝ վերաքննիչ և վճռաբեկ դատարանների իրավասությունները անցնում է նոր ձևավորված ԼԽՍՀ Գերագույն դատարանին[3]։ ԼԽՍՀ Գերագույն դատարանը քննում էր ինչպես քաղաքացիական, այնպես էլ քրեական գործեր[4]։ Գերագույն դատարանի կայացրած որոշումները ունեին նախադեպային նորմատիվություն։ Միևնույն ժամանակ, Գերագույն դատարանի պլենումի որոշումները պարտադիր էին օրենքի նորմերը մեկնաբանելիս։ Անկախությունից հետո՝ 1995 թվականին, Լատվիայի Գերագույն դատարանը բաժանվում է վերաքննիչ և վճռաբեկ պալատների[5]։ 2004 թվականին ստեղծվում է վարչական գործերի վարչությունը։ 2015 թվականին ձևավորվում է Լատվիայի եռաստիճան դատական համակարգը։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Senāta dibināšana (լատիշերեն)
- ↑ Список судей (не включает председателя ВС)(լատիշերեն)
- ↑ Указ ПВС ЛССР О преобразовании судебной системы Латвийской ССР Ведомости Президиума Верховного Совета Латвийской ССР, 27.11.1940
- ↑ Juridiskās fakultātes dekāni no universitātes dibināšanas līdz mūsdienām Արխիվացված 2014-08-30 Wayback Machine(լատիշերեն)
- ↑ Закон о судебной власти, ст. 49 — редакции закона до декабря 2002 г. и после поправок, вступивших в силу в декабре 2002 г.(լատիշերեն)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Լատվիայի Գերագույն դատարանի պաշտոնական էջը
- Լատվիայի դատական համակարգի կազմակերպություն Եվրահանձնաժողով, 2007(անգլ.)