Լազար Բուդագով

Լազար Բուդագով;
Ծնվել է	ապրիլի 12 (24), 1812
Ծննդավայր	Աստրախան, Աստրախանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	դեկտեմբերի 30 1878 (հունվարի 11 1879) (66 տարեկան)
Մահվան վայր	Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Սմոլենկայի հայկական գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Կազանի Դաշնային համալսարան
Մասնագիտություն	թարգմանիչ և թուրքագետ
Աշխատավայր	Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան

Լազար Բուդագով (ապրիլի 12 (24), 1812^[1], Աստրախան, Աստրախանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 30 1878 (հունվարի 11 1879)^[1], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն), ռուս թուրքագետ, արևելագետ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծագումով հայ է^[2]։ Ավարտելով Աստրախանի վարժարանը՝ 1833 թվականից սովորել է Մոսկվայի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետի պատմա-բանասիրական բաժնում^[3]։ Երկուսուկես տարի դասավանդել է թվաբանություն արևելյան լեզուների Լազարյան ինստիտուտում^[4]։ 1840 թվականին ավարտել է Կազանի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետի արևելյան լեզուների բաժինը ՝ ոսկե մեդալով^[4]։

Թիֆլիսում դասավանդել է թվաբանություն, ադրբեջաներեն և պարսկերեն լեզուներ (տղամարդկանց վարժարանում և կանանց ինստիտուտում)։

1845 թվականին հաստատվել է թաթարական լեզվի (ադերբեջանի բարբառի) դասախոս Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի արևելյան լեզուների ֆակուլտետում, 1849 թվականից դարձել դոցենտ։ Թոշակի է անցել 1870 թվականի ապրիլի 4-ին։

1861 թվականից ծառայել է ԱԳ նախարարության Ասիական դեպարտամենտում դրագոմանի պաշտոնում^[4]։

Մահացել է Սանկտ Պետերբուրգում և թաղվել Սմոլենսկի հայկական գերեզմանատանը^[4]։

Գիտական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բուդագովի բառարանի՝ նրա գլխավոր աշխատության ծավալը և կազմը որոշվում է նախևառաջ նրանով, որ այն կառուցված է թյուրքական լեզուների այն երկու դասակարգային խմբերի բառապաշարի համեմատության վրա, որոնց վրա այդ վերջիններս այդ ժամանակ դեռ զուտ ինտուիտիվ էին, այն է՝ «թուրքական» (ըստ ժամանակակից տերմինաբանության՝ օգուզերեն կամ հարավ-արևմտյան) և «թաթարական» (ղփչաքերեն կամ արևելյան) խմբերի։ Բառարանի լայն արտացոլումն է գտել համաթուրքական և միջթուրքական բառապաշարը։

Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մագոմետի վարդապետության և դրա արագ տարածման պատճառի մասին (Թիֆլիս, 1841 թվական)։
Թաթարերենի համառոտ դասագիրք, (Թիֆլիս, 1844 թվական)։
Թուրք-թաթարական բարբառի գործնական ուղեցույց, (Մոսկվա, 1857 թվական)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Будагов, Лазарь Захарович (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1908. — Т. 3. — С. 429.
↑ «Будагов, Лазарь Захарович». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Отчет о состояниях и действиях Императорского Московского университета за 1835/6 академический и 1836 гражданский годы.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Кононов А. Н. Будагов, Лазарь Захарович // Биобиблиографический словарь отечественных тюркологов. Дооктябрьский период / ред. А. Н. Кононов. — М.: Главная редакция восточной литературы издательства «Наука», 1974. — С. 130—131.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Веселовский Н. И. Сведения об официальном преподавании восточных языков в России // Труды 3-го международного съезда ориенталистов в СПб. 1876, том I, стр. 201.
Григорьев В. В. Императорский Санкт-Петербургский университет в течение первых 50-ти лет его существования: историческая записка. СПб., 1870. С. 264.

[_3b2767cc9991137b-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Будагов, Лазарь Захарович (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1908. — Т. 3. — С. 429.

[Викитека_ЭСБЕ-2] «Будагов, Лазарь Захарович». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[3] Отчет о состояниях и действиях Императорского Московского университета за 1835/6 академический и 1836 гражданский годы.

[:1-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Кононов А. Н. Будагов, Лазарь Захарович // Биобиблиографический словарь отечественных тюркологов. Дооктябрьский период / ред. А. Н. Кононов. — М.: Главная редакция восточной литературы издательства «Наука», 1974. — С. 130—131.

[1]

[2]

[3]

[4]