Իրմա (փոթորիկ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իրմա
ՏեսակՀինգերորդ կատեգորիայի փոթորիկ
Վարչական միավորՊուերտո Ռիկո
Երկիր ԱՄՆ, Saint Martin,  Անտիգուա և Բարբուդա,  Կուբա,  Անգիլիա,  USVI,  Բրիտանական Վիրջինյան կղզիներ,  Թերքս և Քայքոս կղզիներ,  Բահամյան Կղզիներ և  Ֆրանսիա
Մասն էԱտլանտյան փոթորկային շրջան 2017
Ձևավորվածօգոստոսի 30, 2017
Քայքայվածսեպտեմբերի 12, 2017
Վնաս64 760 000 000 $
Զոհվածներ133 մարդ
 Hurricane Irma Վիքիպահեստում

«Իրմա (փոթորիկ)» (անգլ.՝ Hurricane Irma)- հզոր ատլանտյան արևադարձային ցիկլոն 5-րդ մակարդակի։ Ատլանտյան օվկիանոսի արևելյան հատվածում ձևավորված առաջին հզոր փոթորիկն է «Ջուլիա» 2010-ից հետո[1] և երկրորդ հզոր ատլանտյան փոթորիկը 2017 թվականի։ Ամենահզոր փոթորիկն է վերջին տասնամյակի և 5-րդ մակարդակի ամենաերկարատև փոթորիկն է դիտարկումների ողջ պատմության ընթացքում։

Իրման «Կաբո Վերդե» փոթորկի տեսակ է[2][3][4], որը ձևավորվել է 2017 թվականի օգոստոսի 30-ին Կաբո Վերդե կղզու մոտակայքում, Աֆրիկայի արևմտյան մասից ուժեղ արևադարձային ալիքի դուրս գալու ժամանակ։ Բարենպաստ պայմանների շնորհիվ, փոթորիկը ձևավորման պահից 24 ժամ անց հասել է 2-րդ մակարդակի։ Ըստ ԶԼՄ-ների ալիքների բարձրությունը հասել է 9 մետրի, իսկ փոթորիկը շարժվել է 250 կմ/ժամ արագությամբ[5]։

Սեպտեմբերի 5-ին Իրման հասավ 5-րդ մակարդակի՝ քամու արագությունը հասնելով 295 կմ/ժ-ի, իսկ ճնշման արագությունը` 360 կմ / ժ-ի)։

Շարժման հետագիծն ու հետևանքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոթորիկն առաջացրել է ավերածություններ Բարբուդա, Սուրբ Բարդուղիմեոս, Սեն-Մարտեն, Անգիլիա, Վիրջինյան, Թերքս և Քայքոս կղզիներում և Բահամյան Կղզիների հարավային մասում[6]։ Բարբուդա և Սեն-Մարտեն կղզիներում փոթորիկը քանդել և վնասել է շենքերի 90%-ը, բնակիչների կեսից ավելին մնացել են անօթևան։ Ավերվել է Սեն-Մարտեն կղզու նիդեռլանդական տարածքի Արքայադուստր Յուլիանայի անվան միջազգային օդանավակայանը[7]։ Սեպտեմբերի 8-ի լույս 9-ի գիշերը փոթորիկը հասել է Կուբայի ափերին[8], ինչի հետևանքով զոհվել են 21 մարդ[9]։ Ջրի տակ են անցել Հավանայի Մալեկոն առափնյակը և ափի երկայնքով բազմաթիվ փողոցներ։ Որոշ շրջաններում մարդիկ շարժվել են մինչև գոտկատեղերը կամ նույնիսկ մինչև կրծքները հասնող ջրի միջով։ Փոթորիկի ուժը նվազել է երրորդ մակարդակի, սակայն հետագայում այն կրկին բարձրացել է, հասնելով 4-րդ մակարդակի։

Ֆլորիդա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆլորիդայի նահանգապետ Ռիկ Սքոթի հայտարարությունը աղետի վերաբերյալ

Սեպտեմբերի 8-ին Ֆլորիդայի նահանագապետ Ռիք Սքոթը մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է 5,6 միլիոն մարդ էվակուացիայի մասին։ Սեպտեմբերի 10-ի առավոտյան փոթորիկը հասել է Ֆլորիդա։ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը «Իրմա» փոթորկին «հսկա հրեշ» է անվանել, իսկ Ֆլորիդա նահանգը հայտարարել է աղետի գոտի[10][11] Սեպտեմբերի 10-11-ը փոթորիկ է մոտեցել է Ֆլորիդայի արևմտյան ափին և ուժեղ հարևված հասցրել Ֆլորիդա Կիս կղզեխմբին և ջրհեղեղներ առաջացրել Մայամիում և այլ քաղաքներում։ Նրա ուժը 4-րդ մակարդակից իջել է և հասել 1-ին մակարդակի։

Սեպտեմբերի 20-ի դրությամբ փոթորկից զոհվել են 102 մարդ[6][12][13][14][15][16][17]։

Սեպտեմբերի 5-ին հյուսիսային Լիվարդի կղզիներ մոտ Իրմա փոթորիկի ինֆրակարմիր հանգույցը, 5-րդ մակարդակի փոթորիկի վերափոխման պահին

Փոթորիկների սանդղակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մակարդակ Քամու արագություն, մ/վ (կմ/ժամ) Ալիքի բարձրությունը Քամու ուժգնացում, մ
5 > 70 (250) > 5,5
4 58-70 (210—250) 4—5,5
3 50-58 (180—210) 2,5—4
2 42-50 (150—180) 2—2,5
1 33-42 (120—150) 1—2
Լրացուցիչ մակարդակներ
Արևադարձային փոթորիկ 17-33 (60—120) 0—1
Արևադարձային դեպրեսիա < 17 (60) 0

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. philklotzbach (31 August 2017)։ «#Irma is the first major hurricane this far east in the tropical Atlantic since Julia (2010).» (Թվիթ)։ Վերցված է 5 September 2017 
  2. Angela Chen (սեպտեմբերի 1, 2017)։ «Harvey’s not over, but Hurricane Irma is now headed toward the East Coast»։ The Verge։ Վերցված է սեպտեմբերի 4, 2017 
  3. Brandon Miller (սեպտեմբերի 2, 2017)։ «Powerful Hurricane Irma could be next weather disaster»։ CNN։ Վերցված է սեպտեմբերի 2, 2017 
  4. Rob Gutro (օգոստոսի 30, 2017)։ «GPM satellite sees Tropical Storm Irma forming near Cape Verde Islands»։ Phys.org։ Վերցված է սեպտեմբերի 4, 2017 
  5. «Разрушительный ураган «Ирма» приближается к Флориде»։ Русская служба Би-би-си։ Վերցված է 2017-09-10 
  6. 6,0 6,1 «Hurricane Irma batters Bahamas and Haiti as Florida evacuates – latest updates»։ The Guardian։ Վերցված է 2017-09-08 
  7. Ураган «Ирма» разрушил нидерландский аэропорт на острове Сен-Мартен, 07.09.2017
  8. «Ураган «Ирма» бушует у севера Кубы и движется к Флориде»։ Русская служба Би-би-си։ Վերցված է 2017-09-09 
  9. Կարիբյան ավազանում ավերածությունների հանգեցրած «Իրմա» փոթորիկը հասել է Բահամյան կղզիներ և Կուբա (տեսանյութ)(չաշխատող հղում)
  10. Трамп назвал «огромным монстром» бушующий во Флориде ураган «Ирма»
  11. Трамп объявил режим крупного стихийного бедствия во Флориде
  12. Innerarity Andrew, Ortiz Ricardo։ «Florida governor vows aggressive probe of Irma nursing home deaths»։ Yahoo News։ Վերցված է սեպտեմբերի 13, 2017 
  13. Shapiro Emily, Allen Karma, Jacobo Julia։ «Irma leaves 9 dead in US, 'devastation' in Florida Keys»։ ABC News։ Վերցված է սեպտեմբերի 11, 2017 
  14. (now) Alastair Lawson, Jackson Patrick, (earlier) Courtney Subramanian (սեպտեմբերի 11, 2017)։ «Irma weakens but still wreaks chaos» (en-GB)։ BBC։ Վերցված է սեպտեմբերի 11, 2017 
  15. Millar Joey (2017-09-06)։ «Hurricane Irma: Three dead as Caribbean islands battered in 'hard and cruel' conditions»։ Express.co.uk (անգլերեն)։ Վերցված է 2017-09-06 
  16. «Young surfer’s death comes as a shock»։ Barbados Today։ սեպտեմբերի 5, 2017։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-06-ին։ Վերցված է սեպտեմբերի 5, 2017 
  17. «Hurricane Irma»։ The Guardian։ Վերցված է 2017-09-09