Jump to content

Իվոն Շոկե-Բրյուա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իվոն Շոկե-Բրյուա
ֆր.՝ Yvonne Choquet-Bruhat
Ծնվել էդեկտեմբերի 29, 1923(1923-12-29)[1][2][3][…]
Լիլ[3][4]
Մահացել էփետրվարի 11, 2025(2025-02-11)[5][3][4] (101 տարեկան)
Մերինյակ (Ժիրոնդա), Ժիրոնդ[4]
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և հետազոտող
Հաստատություն(ներ)Էքս Մարսել համալսարան[1], Ռեյմսի համալսարան[1], Փարիզի գիտությունների ֆակուլտետ[1], Պիեր և Մարի Կյուրիի համալսարան[1] և Ընդլայնված հետազոտությունների ինստիտուտ[6]
Գործունեության ոլորտմաթեմատիկական ֆիզիկա, մաթեմատիկոս[7], ֆիզիկա[7] և մաթեմատիկա[7]
Պաշտոն(ներ)Chairman of the International Society on General Relativity and Gravitation?
ԱնդամակցությունՖրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և International Society on General Relativity and Gravitation?[8]
Ալմա մատերԲարձրագույն նորմալ դպրոց (1949)[1], Փարիզի գիտությունների ֆակուլտետ (1951), Գիտական հետազոտությունների ազգային կենտրոն (1951)[1] և École normale supérieure de jeunes filles (1946)[1]
Տիրապետում է լեզուներինֆրանսերեն[9][7][10] և անգլերեն[7][10]
Գիտական ղեկավարAndré Lichnerowicz?
Եղել է գիտական ղեկավարFrancis Cagnac?[11] և Richard Kerner?[11]
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Gustave Choquet? և Léonce Fourès?
Երեխա(ներ)Daniel Choquet?
ՀայրGeorges Bruhat?
ՄայրBerthe Hubert?[16]
 Yvonne Choquet-Bruhat Վիքիպահեստում

Իվոն Շոկե-Բրյուա (ֆր.՝ Yvonne Choquet-Bruhat; դեկտեմբերի 29, 1923(1923-12-29)[1][2][3][…], Լիլ[3][4] - փետրվարի 11, 2025(2025-02-11)[5][3][4], Մերինյակ (Ժիրոնդա), Ժիրոնդ[4]), ֆրանսիացի մաթեմատիկոս և ֆիզիկոս։ Նա հիմնարար ներդրում ունեցավ Էյնշտեյնի հարաբերականության ընդհանուր տեսության ուսումնասիրության մեջ՝ ցույց տալով, որ Էյնշտեյնի հավասարումները կարող են ներկայացվել որպես սկզբնական արժեքներով ճիշտ սահմանված խնդիր։ 2015 թվականին նրա բեկումնային հոդվածը Classical and Quantum Gravity ամսագրի կողմից ճանաչվեց որպես հարաբերականության ընդհանուր տեսության ուսումնասիրության տասներեք «ուղենիշային» արդյունքներից մեկը հարյուր տարվա ուսումնասիրության ընթացքում[17]։

Նա առաջին կինն էր, ով ընտրվեց Ֆրանսիայի գիտությունների ակադեմիայում և Պատվո լեգեոնի մեծ սպա է[18]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իվոն Բրյուան ծնվել է 1923 թվականին Լիլում[19]։ Նրա մայրը փիլիսոփայության պրոֆեսոր Բերտա Հուբերտն էր, իսկ հայրը՝ ֆիզիկոս Ժորժ Բրյուան, ով մահացել է 1945 թվականին Օրանիենբուրգ-Զաքսենհաուզեն համակենտրոնացման ճամբարում։ Նրա եղբայրը՝ Ֆրանսուա Բրյուան, նույնպես դարձավ մաթեմատիկոս՝ զգալի ներդրում ունենալով հանրահաշվական խմբերի ուսումնասիրության մեջ։

Բրյուան միջնակարգ կրթություն է ստացել Փարիզում։ 1941 թվականին նա մասնակցել է Concours Général հեղինակավոր ազգային մրցույթին՝ նվաճելով ֆիզիկայի արծաթե մեդալ։ 1943-1946 թվականներին սովորել է Փարիզի Բարձրագույն նորմալ դպրոցում, իսկ 1946 թվականից այնտեղ աշխատել է որպես ուսուցչի օգնական և ուսումնասիրություններ է անցկացրել Անդրե Լիխներովիչի ղեկավարությամբ։

1949-1951 թվականներին եղել է Ֆրանսիայի Գիտական հետազոտությունների ազգային կենտրոնի գիտաշխատող, ստացել է դոկտորի աստիճան[20]։

1951 թվականին նա դարձավ ԱՄՆ-ի Նյու Ջերսի նահանգի Փրինսթոն քաղաքի առաջադեմ Հետազոտությունների ինստիտուտի հետդոկտորական գիտաշխատող։ Նրա գիտական ղեկավար Ժան Լերեն իվոննային առաջարկեց ուսումնասիրել Այնշտայնի դաշտի հավասարումների դինամիկան։ Նա նաև նրան ծանոթացրեց Ալբերտ Այնշտայնի հետ, ում հետ նա ևս մի քանի անգամ խորհրդակցեց ինստիտուտում գտնվելու ընթացքում։

1952 թվականին Բրյուան և նրա ամուսինը աշխատանք առաջարկեցին Մարսելում՝ արագացնելով նրա վաղ հեռացումը ինստիտուտից։ Նույն թվականին նա հրապարակեց տեղեկատվություն Է Այնշտայնի վակուումային հավասարումների լուծումների տեղական գոյության և եզակիության մասին, ինչը նրա ամենահայտնի նվաճումն էր։ Նրա աշխատանքը ապացուցում է Այնշտայնի հավասարումների ճիշտությունը և սկիզբ դրեց հարաբերականության ընդհանուր տեսության դինամիկայի ուսումնասիրությանը։

1947 թվականին նա ամուսնացավ մաթեմատիկոս գործընկեր Լեոնս Ֆուրեի հետ։ Նրանց դուստրը՝ Միշելը 2016 թվականի դրությամբ բնապահպան է։ 1960 թվականին Բրյուան և Ֆուրեն ամուսնալուծվեցին, իսկ ավելի ուշ նա ամուսնացավ մաթեմատիկոս Գուստավ Շոկեի հետ և փոխեց իր ազգանունը Շոկե-Բրյուա։ Նա և Շոկեն ունեցել են երկու երեխա, նրա որդին՝ Դանիել Շոկեն, նյարդաբան է, իսկ Ժենևիևի դուստրը՝ բժիշկ։

Մահացել է 2025 թվականի փետրվարի 11-ին 101 տարեկան հասակում[21]։

Կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2006 թվական

1958 թվականին արժանացել է գիտական հետազոտությունների ազգային կենտրոնի արծաթե մեդալի[22]։ 1958-1959 թվականներին դասավանդել է Ռեյմսի համալսարանում։ 1960 թվականին նա դարձավ Փարիզի Պիեռ և Մարի Կյուրիի համալսարանի (UPMC) պրոֆեսոր և մնաց պրոֆեսոր կամ պատվավոր պրոֆեսոր մինչև թոշակի անցնելը՝ 1992 թվականը։

Պիեռ և Մարի Կյուրիի համալսարանում Նա շարունակեց զգալի ներդրում ունենալ մաթեմատիկական ֆիզիկայի մեջ, հատկապես ընդհանուր հարաբերականության, գերգրավիտացիայի և ստանդարտ մոդելի ոչ ալելային տրամաչափման տեսություններում։ 1981 թվականին Դիմիտրիոս Խրիստոդուլուի հետ նրա աշխատանքը ցույց տվեց Յանգ-Միլսի, Հիգսի և սպինոր դաշտի հավասարումների գլոբալ լուծումների առկայությունը 3+1 չափումներում[23]։ Բացի այդ, 1984 թվականին նա իրականացրեց գերհավաքականության հնարավոր առաջին մաթեմատիկական ուսումնասիրությունը, որի արդյունքները կարող են տարածվել ներկայումս կարևոր մոդելի վրա D=11 չափումներում[24]։

1978 թվականին Իվոն Շոկե-Բրյուան ընտրվեց գիտությունների ակադեմիայի թղթակից, իսկ 1979 թվականի մայիսի 14-ին դարձավ առաջին կինը, ով ընտրվեց նրա լիիրավ անդամ։ 1980-1983 թվականներին եղել է հարաբերականության և ձգողականության ընդհանուր տեսության միջազգային կոմիտեի նախագահ։ 1985 թվականին ընտրվել է Ամերիկյան արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ։ 1986 թվականին կին մաթեմատիկոսների ասոցիացիան ընտրեց Շոկե-Բրյուային հեղինակավոր Նյոթերի դասախոսությունը կարդալու համար։

Գլխավոր հրապարակումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոդվածներ

  • Fourès-Bruhat, Y. Théorème d’existence pour certains systèmes d'équations aux dérivées partielles non linéaires. Acta Math. 88 (1952), 141-225. doi:10.1007/bf02392131 Bibcode: 1952AcM....88..141F
  • Choquet-Bruhat, Yvonne; Geroch, Robert. Global aspects of the Cauchy problem in general relativity. Comm. Math. Phys. 14 (1969), 329-335. doi:10.1007/BF01645389

Գրախոսական հոդվածներ

  • Bruhat, Yvonne. The Cauchy problem. Gravitation: An introduction to current research, pp. 130-168, Wiley, New York, 1962.
  • Choquet-Bruhat, Yvonne; York, James W., Jr. The Cauchy problem. General relativity and gravitation, Vol. 1, pp. 99-172, Plenum, New York-London, 1980.
  • Choquet-Bruhat, Yvonne. Positive-energy theorems. Relativity, groups and topology, II (Les Houches, 1983), 739-785, North-Holland, Amsterdam, 1984.
  • Choquet-Bruhat, Yvonne. Results and open problems in mathematical general relativity. Milan J. Math. 75 (2007), 273-289.
  • Choquet-Bruhat, Yvonne. Beginnings of the Cauchy problem for Einstein’s field equations. Surveys in differential geometry 2015. One hundred years of general relativity, 1-16, Surv. Differ. Geom., 20, Int. Press, Boston, MA, 2015.

Գիտատեխնիկական գրքեր

  • Choquet-Bruhat, Yvonne; DeWitt-Morette, Cécile; Dillard-Bleick, Margaret. Analysis, manifolds and physics. Second edition. North-Holland Publishing Co., Amsterdam-New York, 1982. xx+630 pp. 0-444-86017-7
  • Choquet-Bruhat, Yvonne; DeWitt-Morette, Cécile. Analysis, manifolds and physics. Part II. North-Holland Publishing Co., Amsterdam, 1989. xii+449 pp. 0-444-87071-7
  • Choquet-Bruhat, Y. Distributions. (French) Théorie et problèmes. Masson et Cie, Éditeurs, Paris, 1973. x+232 pp.
  • Choquet-Bruhat, Yvonne. General relativity and the Einstein equations. Oxford Mathematical Monographs. Oxford University Press, Oxford, 2009. xxvi+785 pp. 978-0-19-923072-3
  • Choquet-Bruhat, Y. Géométrie différentielle et systèmes extérieurs. Préface de A. Lichnerowicz. Monographies Universitaires de Mathématiques, No. 28 Dunod, Paris 1968 xvii+328 pp.
  • Choquet-Bruhat, Yvonne. Graded bundles and supermanifolds. Monographs and Textbooks in Physical Science. Lecture Notes, 12. Bibliopolis, Naples, 1989. xii+94 pp. 88-7088-223-3
  • Choquet-Bruhat, Yvonne. Introduction to general relativity, black holes, and cosmology. With a foreword by Thibault Damour. Oxford University Press, Oxford, 2015. xx+279 pp. 978-0-19-966645-4
  • Choquet-Bruhat, Y. Problems and solutions in mathematical physics. Translated from the French by C. Peltzer. Translation editor, J.J. Brandstatter Holden-Day, Inc., San Francisco, Calif.-London-Amsterdam 1967 x+315 pp.

Ոչ գեղարվեստական գրքեր

  • Choquet-Bruhat, Yvonne. A lady mathematician in this strange universe: memoirs. Translated from the 2016 French original. World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd., Hackensack, NJ, 2018. x+351 pp. 978-981-3231-62-7

Պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ֆրանսիայի Գիտական հետազոտությունների ազգային կենտրոնի արծաթե մեդալ, 1958 թվական,
  • Գիտությունների ակադեմիայի Անրի դը Պարվիլի մրցանակ, 1963 թվական,
  • Հարաբերականության և ձգողականության ընդհանուր տեսության միջազգային կոմիտեի անդամ (1965 թվականից) (նախագահ 1980-1983 թվականներին)[25],
  • Գիտությունների ակադեմիայի անդամ, Փարիզ (ընտրվել է 1979 թվականին),
  • Ընտրվել է Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայում 1985 թվականին,
  • Նյոթերի դասախոսություն, Կին մաթեմատիկոսների ասոցիացիա, 1986 թվական,
  • Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ, 1997 թվական,
  • Դենի Հայնեմանի մրցանակ մաթեմատիկական ֆիզիկայի բնագավառում, 2003 թվական,
  • 2008 թվականին նա արժանացել է Պատվո լեգեոնի շքանշանի «Grand Officier» և «Grand Croix» կոչումներին[26]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  2. ↑ 2,0 2,1 Who's Who in France (ֆր.) — Paris: 1953. — ISSN 0083-9531; 2275-0908
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 La mort d’Yvonne Choquet-Bruhat, pionnière des études sur les ondes gravitationnelles (ֆր.) — 2025.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Fichier des personnes décédées
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Yvonne Choquet-Bruhat (1923-2025) — Institut des Hautes Études Scientifiques.
  6. ↑ Yvonne Bruhat Choquet — Institute for Advanced Study.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  8. ↑ http://www.isgrg.org/history.php
  9. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  10. ↑ 10,0 10,1 CONOR.Sl
  11. ↑ 11,0 11,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. ↑ Yvonne Choquet-Bruhat
  13. ↑ 13,0 13,1 Ajouter une pièce au puzzle : visite aux archives du CNRS — Hypothèses.org.
  14. ↑ Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics — APS.
  15. ↑ https://books.google.fr/books?id=3-0BCwAAQBAJ&pg=PT4996&lpg=PT4996&dq=PRIX+HENRI+DE+PARVILLE&source=bl&ots=fi3JndftKo&sig=ACfU3U25hzTfUnfgIjh42g80rAqWQyTR6Q&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwjvp_z_y4L2AhUPQBoKHeQmACY4KBDoAXoECB0QAw#v=onepage&q=PRIX%20HENRI%20DE%20PARVILLE&f=false
  16. ↑ https://books.google.se/books?id=CQeKFG01s-oC&pg=PA339&lpg=PA339&dq=Berthe+Hubert+Yvonne+Choquet-Bruhat&source=bl&ots=yGAFW3CNn4&sig=ACfU3U3K9cmM6D8QME6ab-aFMygGuPanlA&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiYm_ORotnnAhWCyaQKHZzgA1cQ6AEwDXoECAoQAQ#v=onepage&q=Berthe%20Hubert%20Yvonne%20Choquet-Bruhat&f=false
  17. ↑ Focus issue: Milestones of general relativity. Արխիվացված է Նոյեմբեր 8, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով: Classical and Quantum Gravity (2015).
  18. ↑ (fr) Décret Արխիվացված է Դեկտեմբեր 12, 2018 Wayback Machine-ի միջոցով: of 11 July 2008, published in the JO of 13 July 2008
  19. ↑ (fr)Notice biographique sur le site de l’Institut des hautes études scientifiques
  20. ↑ Իվոն Շոկե-Բրյուա Mathematics Genealogy Project կայքում
  21. ↑ «Yvonne Choquet-Bruhat (1923—2025)». ihes.fr (ֆրանսերեն). Վերցված է 2025 թ․ փետրվարի 12-ին.
  22. ↑ Yvonne Choquet-Bruhat page Արխիվացված 2012-02-19 Wayback Machine на Contribution of 20th Century Women to Physics pages Արխիվացված 2014-10-29 Wayback Machine of UCLA
  23. ↑ Existence of Global Solutions of the Yang-Mills, Higgs, and Spinor Field Equations in 3+1 Dimensions, " (with D. Christodoulou) {{{2}}} Մավրիտանիա doi:10.24033/asens.1417
  24. ↑ Causalite des Theories de Supergravite, " Societe Mathematique de France, Asterisque 79-93
  25. ↑ Presentation on the site for the Association for Women in Mathematics
  26. ↑ O’Connor, John J.; Edmund F. Robertson, «Yvonne Suzanne Marie-Louise Choquet-Bruhat» Արխիվացված է Մայիս 6, 2020 Wayback Machine-ի միջոցով:, Архив истории математики Мактьютор, Сент-Эндрюсский университет

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իվոն Շոկե-Բրյուա» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իվոն Շոկե-Բրյուա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իվոն_Շոկե-Բրյուա&oldid=10275590» էջից