Իվան Կնունյանց
 |
|
|---|---|
| Ծնվել է | մայիսի 22 (հունիսի 4), 1906 Շուշի, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 21, 1990[2] (84 տարեկանում) Մոսկվա, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[2] |
| Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | քիմիկոս և ճարտարագետ |
| Հաստատություն(ներ) | Military Academy of Radiation, Chemical and Biological Defense and Engineer Forces |
| Անդամակցություն | ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա |
| Ալմա մատեր | Մոսկվայի Ն. Բաումանի անվան պետական տեխնիկական համալսարան |
| Գիտական աստիճան | քիմիական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր (1939) և ակադեմիկոս |
| Պարգևներ | Ստալինյան մրցանակ Կարմիր դրոշի շքանշան Լենինի շքանշան Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Կարմիր Աստղի շքանշան Լենինյան մրցանակ «ԽՍՀՄ զինված ուժերի վետերան» մեդալ «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ և «Մարտական ծառայությունների» մեդալ |
| Կուսակցություն | ԽՄԿԿ |
| Ivan Knunyants Վիքիպահեստում | |
Իվան Լյուդվիգի Կնունյանց (մայիսի 22 (հունիսի 4), 1906, Շուշի, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] - դեկտեմբերի 21, 1990[2], Մոսկվա, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[2]), հայ քիմիկոս, քիմիական գիտությունների դոկտոր (1939 թ.), պրոֆեսոր (1939 թ.), ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1953), թղթակից անդամ (1946), Լենինյան (1972) և երեք Ստալինյան (1943, 1948, 1950) մրցանակների դափնեկիր, Գեներալ-մայոր (1949), «Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս» (1966), ստացել է Լենինի (1966), Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Կարմիր դրոշի, Աշխատանքային Կարմիր դրոշի, Կարմիր աստղ շքանշաններ։
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իվան Կնունյանցը Բոգդան և Լյուդվիգ Կնունյանց եղբայրների գերդաստանից է։ Ծնվել է 1906 թ. Շուշիում՝ Լյուդվիգ Կնունյանցի ընտանիքում։
1928 թ. ավարտել է Մոսկվայի Բաումանի անվան բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարանը, աշակերտել է Ալեքսեյ Չիչիբաբինին։ 1932 թ.-ից դասախոսական աշխատանքի է անցել Կ. Ե. Վորոշիլովի անվան քիմիական պաշտպանության զինվորական ակադեմիայում, իսկ 1938 թ.-ից արդեն ամբիոնի վարիչ էր։ Միաժամանակ ղեկավարում էր ԽՍՀՄ ԳԱ էլեմենտա-օրգանական միացությունների ինստիտուտի լաբորատորիան։ Դմիտրի Մենդելեևի անվան համամիութենական քիմիական ընկերության ամսագրի և Սովետական մեծ հանրագիտարանի «Քիմիա» բաժնի խմբագրության գլխավոր խմբագիրն էր։
1938-1954 թվականներին աշխատել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի օրգանական քիմիայի ինստիտուտում։ 1939 թ. Կնունյանցը պաշտպանում է քիմիական գիտությունների դոկտորի գիտական թեզը։ 1954 թվականից մինչև կյանքի վերջը՝ 1990 թ., ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի տարր-օրգանական միացությունների լաբորատորիայի վարիչն էր։ 1953 թ. ընտրվել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ։
Գիտական ձեռքբերումները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1949 թ. Իվան Կնունյանցը ստացել է գեներալ-մայորի՝ զինվորական, 1966 թվականին՝ սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչումներ։ Կնունյանցի մասնագիտական հետաքրքրությունները ներառել են օրգանական քիմիա, քիմիական արդյունաբերության տարաբնույթ խնդիրներ, քիմիական ռեակցիաների մեխանիզմներ, դեղանյութեր, սինթետիկ մանրաթելեր, ներկանյութեր, սպիտակուցի քիմիա, ժառանգականության քիմիական հիմունքներ։ Կնունյանցի ջանքերով իրականացվել է B1 վիտամինի ստացման ելանյութերից մեկի արտադրության եղանակը։ Իվան Կնունյանցը ֆտորօրգանական միացությունների քիմիայի հիմնադիրն է ԽՍՀՄ-ում, հայկական և արտասահմանյան մի շարք գիտական ընկերությունների անդամ, ԽՍՀՄ Պետական (1943, 1948, 1950) մրցանակների դափնեկիր։ Հեղինակ է շուրջ 300 գիտական ծանրակշիռ ուսումնասիրությունների։ Անգլերենով լույս տեսած «Ֆտորի քիմիա» ամսագրի գիտական խմբագիրն էր 1972 թ.։ Հիմնադրել է Դ. Ի. Մենդելեևի անվան համամիութենական քիմիական ընկերությունը։ Հետազոտությունների բնագավառը՝ ֆտոր-, ծծմբաօրգանական և հետերոցիկլիկ միացություններ։ Մշակել է նոր մոնոմերների, ջերմակայուն պոլիմերների և դեղագործական պրեպարատների արդյունաբերական սինթեզի եղանակներ։ Համարվում է ֆտորօրգանիկների գիտական դպրոցի հիմնադիրը։
Հետաքրքրությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իվան Կնունյանցը զբաղվել է նկարչությամբ, ինչպես նաև՝ XVI-XIX դարերում ստեղծագործած դասական նկարիչների գործերի վերականգնման աշխատանքներով։ 1963 թ., Լենինգրադի մերձակա անտառներից մեկում շրջագայելիս հյուրընկալվել է անտառապահի տնակում։ Անտառապահը թեյամանը դրել է խունացած, փոքր-ինչ անսովոր տեսքով տախտակ-դրոցի վրա, ինչը չի վրիպել քիմիկոսի աչքից։ Անսալով Կնունյանցի խնդրանքին, անտառապահն այդ «անպետք» տախտակը նվիրել է նրան։ Մի քանի ամիս անց Կնունյանցն իր իսկ պատրաստած լուծիչների խառնուրդով մաքրել է տախտակի մակերեսը Երբեմնի խունացած, առաջին հայացքից սովորական փայտի մի կտոր հիշեցնող այդ տախտակը XVII դարում ստեղծագործած հոլանդացի նկարիչ Իորիս Վան Սոնի գլուխգործոց նատյուրմորտն է։ Իվան Կնունյանցի երկարատև և հետևողական աշխատանքի շնորհիվ՝ վերականգնվեցին 16-րդ դարի իտալացի նկարիչներ Սանտի Դիտիտոյի «Տիրամայրը մանկան հետ», Ջովաննի Ֆրանչեսկո Գվերչինոյի (1591-1666) «Ծերուկը և պատանին», ֆրանսիացի նկարիչ Պիեռ Պոլ Պրյուդոնի (1758-1823) «Աղջկա փոքրիկ դիմանկար» նկարները։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Кнунянц Иван Людвигович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #134067665 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
|
- Հունիսի 4 ծնունդներ
- 1906 ծնունդներ
- Շուշի քաղաքում ծնվածներ
- Դեկտեմբերի 21 մահեր
- 1990 մահեր
- Մոսկվա քաղաքում մահացածներ
- Նովոդևիչյան գերեզմանատանը թաղվածներ
- Ստալինյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Լենինի շքանշանի ասպետներ
- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսներ
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանի ասպետներ
- Լենինյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Հայ քիմիկոսներ
- Ռուս քիմիկոսներ
- Քիմիական գիտությունների դոկտորներ
- Հայ պրոֆեսորներ
