Իվան Կնունյանց
 |
|
|---|---|
| Ծնվել է | մայիսի 22 (հունիսի 4), 1906 Շուշի, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 21, 1990[2] (84 տարեկանում) Մոսկվա, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[3] |
| Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտություն | քիմիկոս[3] և ճարտարագետ |
| Հաստատություն(ներ) | Military Academy of Radiation, Chemical and Biological Defense and Engineer Forces |
| Անդամակցություն | ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա |
| Ալմա մատեր | Բաումանի անվան Մոսկվայի պետական տեխնիկական համալսարան |
| Գիտական աստիճան | քիմիական գիտությունների դոկտոր |
| Պարգևներ | Ստալինյան մրցանակ, Կարմիր դրոշի շքանշան, Լենինի շքանշան, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան, Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան, Կարմիր Աստղի շքանշան, Լենինյան մրցանակ, «ԽՍՀՄ զինված ուժերի վետերան» մեդալ և «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ |
| Կուսակցություն | ԽՄԿԿ |
| Ivan Knunyants Վիքիպահեստում | |
Իվան Լյուդվիգի Կնունյանց (մայիսի 22 (հունիսի 4), 1906, Շուշի[1] - դեկտեմբերի 21, 1990[2], Մոսկվա[3]), հայ քիմիկոս, քիմիական գիտությունների դոկտորներ (1939 թ.), պրոֆեսոր (1939 թ.), ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1953), թղթակից անդամ (1946), Լենինյան (1972) և երեք Ստալինյան (1943, 1948, 1950) մրցանակների դափնեկիր, Գեներալ-մայոր (1949), «Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս» (1966), ստացել է Լենինի (1966), Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Կարմիր դրոշի, Աշխատանքային Կարմիր դրոշի, Կարմիր աստղ շքանշաններ։
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իվան Կնունյանցը Բոգդան և Լյուդվիգ Կնունյանց եղբայրների գերդաստանից է։ Ծնվել է 1906 թ. Շուշիում՝ Լյուդվիգ Կնունյանցի ընտանիքում։
1928 թ. ավարտել է Մոսկվայի Բաումանի անվան բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարանը, աշակերտել է Ալեքսեյ Չիչիբաբինին։ 1932 թ.-ից դասախոսական աշխատանքի է անցել Կ. Ե. Վորոշիլովի անվան քիմիական պաշտպանության զինվորական ակադեմիայում, իսկ 1938 թ.-ից արդեն ամբիոնի վարիչ էր։ Միաժամանակ ղեկավարում էր ԽՍՀՄ ԳԱ էլեմենտա-օրգանական միացությունների ինստիտուտի լաբորատորիան։ Դմիտրի Մենդելեևի անվան համամիութենական քիմիական ընկերության ամսագրի և Սովետական մեծ հանրագիտարանի «Քիմիա» բաժնի խմբագրության գլխավոր խմբագիրն էր։
1938-1954 թվականներին աշխատել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի օրգանական քիմիայի ինստիտուտում։ 1939 թ. Կնունյանցը պաշտպանում է քիմիական գիտությունների դոկտորի գիտական թեզը։ 1954 թվականից մինչև կյանքի վերջը՝ 1990 թ., ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի տարր-օրգանական միացությունների լաբորատորիայի վարիչն էր։ 1953 թ. ընտրվել է ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ։
Գիտական ձեռքբերումները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1949 թ. Իվան Կնունյանցը ստացել է գեներալ-մայորի՝ զինվորական, 1966-ին՝ սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչումներ։ Կնունյանցի մասնագիտական հետաքրքրությունները ներառել են օրգանական քիմիա, քիմիական արդյունաբերության տարաբնույթ խնդիրներ, քիմիական ռեակցիաների մեխանիզմներ, դեղանյութեր, սինթետիկ մանրաթելեր, ներկանյութեր, սպիտակուցի քիմիա, ժառանգականության քիմիական հիմունքներ։ Կնունյանցի ջանքերով իրականացվել է B1 վիտամինի ստացման ելանյութերից մեկի արտադրության եղանակը։ Իվան Կնունյանցը ֆտորօրգանական միացությունների քիմիայի հիմնադիրն է ԽՍՀՄ-ում, հայկական և արտասահմանյան մի շարք գիտական ընկերությունների անդամ, ԽՍՀՄ Պետական (1943, 1948, 1950) մրցանակների դափնեկիր։ Հեղինակ է շուրջ 300 գիտական ծանրակշիռ ուսումնասիրությունների։ Անգլերենով լույս տեսած «Ֆտորի քիմիա» ամսագրի գիտական խմբագիրն էր 1972 թ.։ Հիմնադրել է Դ.Ի. Մենդելեևի անվան համամիութենական քիմիական ընկերությունը։ Հետազոտությունների բնագավառը՝ ֆտոր-, ծծմբաօրգանական և հետերոցիկլիկ միացություններ։ Մշակել է նոր մոնոմերների, ջերմակայուն պոլիմերների և դեղագործական պրեպարատների արդյունաբերական սինթեզի եղանակներ։ Համարվում է ֆտորօրգանիկների գիտական դպրոցի հիմնադիրը։
Հետաքրքրությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իվան Կնունյանցը զբաղվել է նկարչությամբ, ինչպես նաև՝ XVI-XIX դարերում ստեղծագործած դասական նկարիչների գործերի վերականգնման աշխատանքներով։ 1963 թ., Լենինգրադի մերձակա անտառներից մեկում շրջագայելիս հյուրընկալվել է անտառապահի տնակում։ Անտառապահը թեյամանը դրել է խունացած, փոքր-ինչ անսովոր տեսքով տախտակ-դրոցի վրա, ինչը չի վրիպել քիմիկոսի աչքից։ Անսալով Կնունյանցի խնդրանքին, անտառապահն այդ «անպետք» տախտակը նվիրել է նրան։ Մի քանի ամիս անց Կնունյանցն իր իսկ պատրաստած լուծիչների խառնուրդով մաքրել է տախտակի մակերեսը Երբեմնի խունացած, առաջին հայացքից սովորական փայտի մի կտոր հիշեցնող այդ տախտակը XVII դարում ստեղծագործած հոլանդացի նկարիչ Իորիս Վան Սոնի գլուխգործոց նատյուրմորտն է։ Իվան Կնունյանցի երկարատև և հետևողական աշխատանքի շնորհիվ՝ վերականգնվեցին 16-րդ դարի իտալացի նկարիչներ Սանտի Դիտիտոյի «Տիրամայրը մանկան հետ», Ջովաննի Ֆրանչեսկո Գվերչինոյի (1591-1666) «Ծերուկը և պատանին», ֆրանսիացի նկարիչ Պիեռ Պոլ Պրյուդոնի (1758-1823) «Աղջկա փոքրիկ դիմանկար» նկարները։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Кнунянц Иван Людвигович, Кнунянц Иван Людвигович // Սովետական մեծ հանրագիտարան (1969—1978) Ստուգված է սեպտեմբերի 28-ին 2015:
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Record #134067665 // Gemeinsame Normdatei Ստուգված է հոկտեմբերի 17-ին 2015:
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Record #134067665 // Gemeinsame Normdatei Ստուգված է հունիսի 24-ին 2015:
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
|
- Հունիսի 4 ծնունդներ
- 1906 ծնունդներ
- Շուշի քաղաքում ծնվածներ
- Դեկտեմբերի 21 մահեր
- 1990 մահեր
- Մոսկվա քաղաքում մահացածներ
- Ստալինյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Լենինի շքանշանի ասպետներ
- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսներ
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանի ասպետներ
- Լենինյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Հայ քիմիկոսներ
- Ռուս քիմիկոսներ
