Իվան Խրուցկի

Իվան Խրուցկի
Ծնվել է	հունվարի 27 (փետրվարի 8), 1810 կամ փետրվարի 8, 1810
Ծննդավայր	Uła, Lepel County, Վիտեբսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն և Վարշավա, Վարշավայի դքսություն
Վախճանվել է	հունվարի 1 (13), 1885 (74 տարեկան) կամ հունվարի 13, 1885 (74 տարեկան)
Մահվան վայր	Zacharničy, Polotsky Uyezd, Վիտեբսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն և Վարշավա, Ռուսական կայսրություն
Ազգություն	Բելառուսներ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա
Մասնագիտություն	նկարիչ
Ոճ	ռեալիզմ
Ժանր	գեղանկարչություն
Ուշագրավ աշխատանքներ	Q16693590?
Մեկենասներ	Yosyf Semashko?
Աշակերտներ	Wacław Bębnowski?
Ամուսին	Q96185639?
Զավակներ	Q96185841?
	Ivan Khrutsky Վիքիպահեստում

Իվան (Յան) Ֆոմիչ (Տոմաշևիչ) Խրուցկի (բելառուս․՝ Іван Хруцкі, հունվարի 27 (փետրվարի 8), 1810^[1]^[2] կամ փետրվարի 8, 1810(1810-02-08)^[3], Uła, Lepel County, Վիտեբսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն և Վարշավա, Վարշավայի դքսություն - հունվարի 1 (13), 1885^[1] կամ հունվարի 13, 1885(1885-01-13)^[3], Zacharničy, Polotsky Uyezd, Վիտեբսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն և Վարշավա, Ռուսական կայսրություն)&nbsp, 19-րդ դարի բելառուս նկարիչ, որ գործել է ռուսական կայսրության տարածքում։ Աչքի է ընկել իր նատյուրմորտներով ու խմբային դիմանկարներով։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է կաթոլիկ քահանա, տոհմիկ մանր ազնվական Տոմաշ (Ֆոմա) Խրուցկու ընտանիքում^[4]։ Գեղարվեստական միջնակարգ կրթություն ստացել է Պոլոցկի պիարիստական օրդենի բարձրագույն ուսումնարանում։ 1827 թվականին մեկնել է Սանկտ Պետերբուրգ, որտեղ մինչև 1829 թվականը նկարչության դասեր է առել անգլիացի նկարիչ Ջորջ Դոուից, միաժամանակ հաճախել գեղարվեստի կայսերական ակադեմիայի պարապմունքներին։ Ընդօրինակել է Էրմիտաժում ցուցադրված գործեր^[5]։ 1830 թվականին ընդունվել է գեղարվեստի ակադեմիա, որտեղ աշակերտել է այնպիսի վարպետների, ինչպես՝ Կարլ Բրյուլովը, Ֆյոդոր Բրունին, Ալեքսանդր Վառնեկը, Մաքսիմ Վորոբյովը...

Խրուցկու աչքի ընկնող առաջին ստեղծագործությունը թվագրված է 1832։ Նրա՝ արդեն իսկ երիտասարդական շրջանի նկարները դրվատանքի են արժանացել թե՛ արվեստասեր հասարակության և թե՛ քննադատների կողմից։ 1836 թվականին Խրուցկու նատյուրմորտները նրան բերել են գեղարվեստի ակադեմիայի արծաթե մեծ մեդալ, իսկ հաջորդ տարում «Գուլպա գործող ծեր կինը» դիմանկարի համար նա պագևատրվել է ակադեմիայի փոքր ոսկե մեդալով։ 1839 թվականին Խրուցկուն շնորհվել է ակադեմիկոսի կոչում։

Հոր մահից հետո՝ 1840 թվականին, նկարիչը թողոլ է Սանկտ Պետերբուրգը, վերադարձել հայրենի բնօրրան, գնել է Զախարնիչի կալվածքը, սեփական նախագծով առանձնատուն կառուցել, որտեղ էլ ապրել է 1845 թվականից մինչև իր մահը։ Հիմնականում զբաղվել է եկեղեցական կառույցներ պատկերազարդելով (գլխավորապես Լիտվայում), ստեղծել է նաև նոր դիմանկարներ։

Մահացել է 1885 թվականին, թաղվել Զախարնիչիի տոհմական դամբանում։

Ազգությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իվան Խրուցկին ազգությամբ ներկայացվում է մերթ որպես բելառուս, մերթ որպես լեհ, մերթ էլ՝ որպես ռուս^[6]^[7]։ Պատճառը պատմական, մշակութային, ազգային ու քաղաքական յուրահատկությունն է այն տարածքի, որտեղ ծնվել ու գործել է նկարիչը։ Աղբյուրներից մեկում նա ներկայացված է որպես «ազգությամբ լեհ, ծննդյան վայրով՝ բելառուս, ով վերջին հաշվով ձևավորվել է ռուսական ակադեմիական դպրոցում»^[8]։ Բելառուսի Հանրապետության գեղարվեստի ազգային թանգարանն իր հրապարակումներում Խրուցկուն ներկայացնում է որպես բելառուս նկարչի, միաժամանակ ընդգծելով, որ նրա ստեղծագործական ժառանգությունը՝ իբրև մշակութային արժեք, միայն Բելառուսին չի պատկանում^[9]։ Բելառուսական հանրագիտարանն էլ գրում է, որ Խրուցկին բելառուս նկարիչ է, իսկ նրա ստեղծագործությունը կապված է Բելառուսի ու Ռուսաստանի գեղարվեստական կյանքի հետ^[10]։ «Խորհրդային հանրագիտական բառարանը» Խրուցկուն ներկայացնում է որպես ռուս նկարչի՝ առանց որոշակիացնելու, թե նա իրնչ ծագում ուներ և որտեղ է ստեղծագործել^[11]։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Кузнецов С. {{{заглавие}}}.
Kuzniecow S. Malarz Jan Chrucki. Portret XIX-wiecznego 'artysty srednego'// Biuletyn historii sztuki. R. LX: 1998. nr.1-2. S.49-67.
Варіант статті на польській мові: Kuznecow. S. Malarz Jan Chrucki. Portret XIX-wiecznego 'artysty srednego'// Biuletyn historii sztuki. R. LX: 1998. nr.1-2. S.49-67.
{{{заглавие}}}. — 8000 экз. (білор. мовою)
Знамениті російські художники: Біографічний довідник. — СПб.: Азбука, 2000. — 400 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-7684-0518-6

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

'

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^2,0 ^2,1 RKDartists (նիդերլ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 LIMIS (լիտ.)
↑ Іван Хруцкі. 1810—1885: Альбом-каталог / склад. І. М. Паньшына. — Мн.: Беларусь, 1990. — 92 с, з іл. — 15000 экз.
↑ «Хруцкий Иван Фомич»։ Лингвокультурологический тезаурус "Гуманитарная Россия"։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-04-05-ին։ Վերցված է 2010-07-17
↑ Іван Хруцкі. 1810—1885: Альбом-каталог / склад. І. М. Паньшына. — Мн.: Беларусь, 1990. — 92 с, з іл. — 15000 экз.
↑ «Jan Chrucki (ang.). The premier site for Russian culture»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-09-24-ին։ Վերցված է 2020-05-29
↑ Biografija Iwana Fomicza Chruckogo (1810—1885) Je. Pietinowa: Biografija Iwana Fomicza Chruckogo (1810—1885) (ros.). Krossword-Kafie.
↑ «Год Івана Хруцкага»։ Արխիվացված է օրիգինալից 3 грудень 2013-ին։ Վերցված է 4 квітень 2015
↑ Беларуская энцыклапедыя. Т. 17. — Мн., 2003. — С. 64-65.
↑ Советский энциклопедический словарь. 4-е издание, Москва, «Советская энциклопедия», 1989, С. 1480

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Хруцкий Иван Фомич (Трофимович)»։ Русская живопись։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-04-05-ին։ Վերցված է 2010-10-06
«Хруцкий Иван Фомич»։ Музей «Жизнь и творчество династии Хруцких»։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-04-05-ին։ Վերցված է 2010-10-06
«Выставка И.Ф.Хруцкого в Штаб-квартире ЮНЕСКО»։ Национальный художественный музей Республики Беларусь։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-04-05-ին։ Վերցված է 2010-10-06
Самый знаменитый художник Беларуси был забыт на 100 лет // KP.RU — Беларусь
Светлана Усачева. «Малые жанры» Ивана Хруцкого // Журнал "Третьяковская галерея", #4 2010 (29)
Твори у Olga’s Gallery

[_34e19498621b4984-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_bae6ae994d4df362-2] 2,0 ^2,1 RKDartists (նիդերլ.)

[_0920552504c2ee40-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 LIMIS (լիտ.)

[4] Іван Хруцкі. 1810—1885: Альбом-каталог / склад. І. М. Паньшына. — Мн.: Беларусь, 1990. — 92 с, з іл. — 15000 экз.

[Гуманітарна_Росія-5] «Хруцкий Иван Фомич»։ Лингвокультурологический тезаурус "Гуманитарная Россия"։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-04-05-ին։ Վերցված է 2010-07-17

[6] Іван Хруцкі. 1810—1885: Альбом-каталог / склад. І. М. Паньшына. — Мн.: Беларусь, 1990. — 92 с, з іл. — 15000 экз.

[7] «Jan Chrucki (ang.). The premier site for Russian culture»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-09-24-ին։ Վերցված է 2020-05-29

[8] Biografija Iwana Fomicza Chruckogo (1810—1885) Je. Pietinowa: Biografija Iwana Fomicza Chruckogo (1810—1885) (ros.). Krossword-Kafie.

[9] «Год Івана Хруцкага»։ Արխիվացված է օրիգինալից 3 грудень 2013-ին։ Վերցված է 4 квітень 2015

[10] Беларуская энцыклапедыя. Т. 17. — Мн., 2003. — С. 64-65.

[11] Советский энциклопедический словарь. 4-е издание, Москва, «Советская энциклопедия», 1989, С. 1480

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]