Ինչպես կցանկանաք
| Ինչպես կցանկանաք անգլ.՝ As You Like It | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | դրամատիկական ստեղծագործություն |
| Ժանր | Շեքսպիրի կատակերգություն |
| Ձև | պիես |
| Հեղինակ | Ուիլյամ Շեքսպիր |
| Երկիր |  Անգլիա |
| Բնագիր լեզու | անգլերեն |
| Գրվել է | 1599 |
| Կերպարներ | Rosalind?, Touchstone?, Jaques?, Orlando? և Celia? |
| Հրատարակվել է | 1623 |
| Թվային տարբերակ | projekt-gutenberg.org/shakespr/gefaellt/gefaellt.html |
 As You Like It | |
«Ինչպես կցանկանաք» (անգլ.՝ As You Like It), Ուիլյամ Շեքսպիրի կատակերգություններից մեկը։
Հավանաբար, այն ստեղծվել է 1599 կամ 1600 թվականին, սակայն այն հրատարակվել է այսպես կոչված «Առաջին ֆոլիոյում» միայն։ Պիեսի սյուժեի հիմքում ընկած է Թոմաս Լոջի «Ռոզալինդա» հովվերգական վեպը։ Հատկապես այդ ստեղծագործության մեջ է մտնում ամենահայտնի և առավել հաճախ մեջբերված շեքսպիրյան մենախոսություններից մեկը՝ «Ամբողջ աշխարհը բեմ է»։
Գործող անձինք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Ծեր դուքս՝ արտաքսյալ։
- Դուքս Ֆրեդերիկ[1]՝ նրա եղբայրը, ով խլել էր նրա հարստությունը։
- Ամյեն, Ժակ՝ մեծատոհմիկներ․ ունևոր են դարձել արտաքսյալ դուքսի օրոք։
- Լե Բո՝ Ֆրեդերիկի պալատական։
- Շառլ՝ Ֆրեդերիկի ըմբիշ։
- Օլիվեր, Ժակ, Օրլանդո՝ Ռոլանդ դե Բուի որդիներ։
- Ադամ, Դենիս՝ Օլիվերի սպասավորներ։
- Օսելոկ՝ խեղկատակ։
- Օլիվեր Պուտանիկ՝ քահանա։
- Կորին, Սիլվի՝ խաշնարածներ։
- Ուիլյամ՝ գեղջուկ տղա, ով սիրահարված է Օդրիին։
- Կերպար՝ պատկերված Հիմենևսի նման։
- Ռոզալինդա՝ արտաքսյալ դուքսի դուստր։
- Սելիյա՝ Ֆրեդերիկի դուստր։
- Ֆեբա՝ հովվուհի։
- Օդրի՝ գեղջկուհի։
- Մեծատոհմիկներ, մանկլավիկներ, սպասավորներ և այլք։
Սյուժե
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գործողությունները տեղի են ունենում ֆրանսիական անանուն դքսության մեջ, որի տիրակալը կործանվել է իր կրտսեր եղբոր՝ Ֆրեդերիկի կողմից և ստիպված է եղել թաքնվել Արդենների անտառում։
Նախկին դուքսի դուստրը՝ Ռոզալինդան, սակայն, մնում է պալատում՝ շնորհիվ Ֆրեդերիկի դստեր՝ Սելիյայի հետ ունեցած ընկերության։
Պալատում Ռոզալինդան հանդիպում է երիտասարդ ազնվական Օրլանդոյին։ Վերջինս առաջին հայացքից սիրահարվում է նրան։ Սակայն, շատ չանցած, ավագ եղբայր Օլիվերի խարդավանքները նրան ստիպում են փախչել հայրական տնից՝ իր հավատարիմ ծառա Ադամի հետ։
Այդ ընթացքում Ֆրեդերիկը պալատից վտարում է Ռոզալինդային, և նա, Սելիյայի և խեղկատակ Օսելոկի հետ ուղևորվում են փնտրելու Ծեր դուքսին։
Ռոզալինդան զգեստափոխվել էր որպես երիտասարդ՝ Գանիմեդես անվամբ, Սելիյան՝ Ալիենա անվամբ և խեղկատակը ոտք են դնում Արդենների անտառ, որտեղ հանդիպում են Կորին, Սիլվի խաշնարածներին։ Կորին բողոքում է ճամփորդներին, որ տիրոջ հեռանալուց հետո կալվածքը, ուր նա ոչխարներին է արածեցնում, անկում է ապրում։
Ռոզալինդան որոշում է կալվածք ձեռք բերել, իսկ Կորինը խոստանում է բարեխղճորեն վարել տնտեսությունը։
Այդ ժամանակ Օրլանդոն և Ադամը անտառում գտնում են դուքսին և մուտք գործում նրա շքախումբ։
Օրլանդոն սիրային բանաստեղծություններ է հորինում՝ նվիրված Ռոզալինդային, և թողնում դրանք ծառերի կեղևներին։ Շատ չանցած՝ նա հանդիպում է Գանիմեդեսի կերպարով Ռոզալինդային։ Գանիմեդեսը նրան իր օգնությունն է առաջարկում սիրային գործերում։ Նրանք միասին Օրլանդոյի և Ռոզալինդայի դերերն են խաղում։
Միևնույն ժամանակ խեղկատակը սիրահետում է գեղջկուհի Օդրիին և նույնիսկ փորձում ամուսնանալ նրա հետ։ Սակայն նրան խանգարում է Ժակը։ Հովվուհի Ֆեբան ևս մերժում է Սիլվիին և սիրահարվում Գանիմեդես–Ռոզալինդային, ում կշտամբանքները նա համարում է սիրալիր։
Անտառում հայտնվում է Օլիվերը, ում համար Ֆրեդերիկը հողատարածք էր առանձնացրել։ Օրլանդոն նրան փրկում է վայրի գազաններից, բայց ինքը վիրավորվում է։ Օլիվերը զղջում է իր՝ եղբոր նկատմամբ ունեցած հիմար վերաբերմունքի համար, և նրան ընդունում են Ծեր դուքսի շքախմբում։ Շատ չանցած՝ նա հանդիպում է Սելիյա–Ալիենին, և նրանց միջև սեր է բռնկվում։
Բոլոր կերպարները հավաքվում են դուքսի պալատի մոտ, Ռոզալինդը ներկայանում է նրանց իր իսկական կերպարանքով և վերամիավորվում է Օրլանդոյի հետ։ Ֆեբեն, խելքի գալով, մնում է Սիլվիի կողքին։ Եզրափակիչ տեսարանում հայտնվում է Հիմենևսը, ով պսակադրում է բոլոր սիրահարներին՝ Օրլանդոյին և Ռոզալինդային, Օլիվերին և Սելիյային, Սիլվիին և Ֆեբեին, Օսելոկին և Օդրիին։ Պարզվում է, որ Ֆրեդերիկը հրաժարվել է իր ոճրագործություններից և որոշել գահը վերադարձնել եղբորը, դառնալ կուսակրոն։ Դուքսի շքախումբը ցնծում է, և միայն մելանխոլիկ Ժակը գնում է Ֆրեդերիկի հետքերով՝ ճգնավորի կյանք վարելու։
Թարգմանություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ներկայումս, համենայն դեպս, լայնորեն հայտնի են պիեսի ռուսերեն վեց թարգմանություններ․ Պ․ Ի․ Վեյնբերգ (1867 թվական), Տ․ Լ․ Շչեպկինա-Կուպերնիկ (1937 թվական), Վ․ Վ․ Լևիկ, Յուրի Լիֆշից (1991 թվական), Օ․ Պ․ Սորոկա և Ա․ Վ․ Ֆլորա։ Առավել հայտնի են Վեյնբերգի և Շչեպկինա-Կուպերնիկի դասական տարբերակները, որոնք մտել են Շեքսպիրի ռուսերեն ստեղծագործությունների ժողովածուի կազմի մեջ։
Հարմարեցումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թատրոն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1949 թվական՝ Կոբլենց թատրոնում (Theater Koblenz), Գերմանիա։ Ռոզալինդա՝ Տատյանա Իվանովնա։
Ֆիլմ, հեռուստատեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1908 թվական՝ ֆիլմ՝ Ինչպես կցանկանաք[it], ԱՄՆ, ռեժիսոր՝ Քենիան Բյուել[it], դերերում՝ Ջին Գոնտյե[it]։
- 1912 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք[en], ԱՄՆ, ռեժիսորներ՝ Չարլզ Քենթ, Ջեյմս Ստյուարտ Բլեքթոն, Ջեյմս Յանգ[en]։
- 1914 թվական՝ Մարդու յոթ տարիքը / The Seven Ages of Man, Մեծ Բրիտանիա, ռեժիսոր՝ Չարլզ Վերնոն։ Ֆիլմը հիմքում ընկած է պիեսի երկրորդ արարվածի՝ Ժակի մենախոսությունը։ Մենախոսությունը կատարել է Ուիլյամ Բրենսբի[en]։
- 1915 թվական՝ Սեր՝ անտառում[en], Մեծ Բրիտանիա, ռեժիսոր՝ Մորիս Էլվի։
- 1936 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / As You Like It, Մեծ Բրիտանիա (հեռուստատեսություն), ռեժիսոր՝ Պոլ Ցիներ։
- 1946 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / As You Like It, Մեծ Բրիտանիա (հեռուստատեսություն), ռեժիսոր՝ Յան Ատկինս։
- 1953 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / As You Like It, Մեծ Բրիտանիա (Театр Թատրոնը՝ կիրակի երեկոյան[en]) հեռուստասերիալի էպիզոդ, ռեժիսոր՝ Փիթեր Էբերտ[en]։
- 1963 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / As You Like It, Մեծ Բրիտանիա (հեռուստատեսություն), ռեժիսորներ՝ Մայքլ Էլիոթ, Ռոնալդ Այր, դերերում՝ Վանեսա Ռեդգրեյվ՝Ռոզալինդա։
- 1963 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / Wie es Euch gefällt, Ավստրիա (հեռուստատեսություն), ռեժիսոր՝ Դիտրիխ Հաուգկ[de], դերերում՝ Յոհանա ֆոն Կոչիան[de]՝ Ռոզալինդա։
- 1963 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / Wie es Euch gefällt, ԳՖՀ (հեռուստատեսություն), ռեժիսոր՝ Walter Czaschke։
- 1964 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / Miten haluatte, Ֆինլանդիա (հեռուստատեսություն), ռեժիսոր՝ Սեփլո Վալին[fi]։
- 1968 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / Wie es Euch gefällt, ԳՖՀ (հեռուստատեսություն), ռեժիսոր՝ Հանս Լիեթզաու[de]։
- 1969 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք․ նախերգանք / As You Like It: An Introduction, Մեծ Բրիտանիա։
- 1970 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / Wie es euch gefällt, Ավստրիա (հեռուստատեսություն), ռեժիսոր՝ Օտտո Շենկ[de]։
- 1972 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք / Comme il vous plaira, Ֆրանսիա (հեռուստատեսություն), ռեժիսոր՝ Անյես Դելյարիվ[fr]՝ դերերում՝ Ժան Պյեր Օմոն։
- 1978 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք ներկայացում՝ BBC, ռեժիսոր՝ Բեյզիլ Կոուլմեն, Հելեն Միրեն՝ Ռոզալինդա, Ջոն Մոլդեր Բրաուն՝ Հիմենևս՝ նկարահանումները՝ մայիսի 30—հունիսի 16 {Գլազմ դղյակ{Замок Гламз|Glamis Castle}} դղյակում, Շոտլանդիա)։ BBC Television Shakespeare հեռուստասերիալի էպիզոդ։
- 1992 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք (Մեծ Բրիտանիա), ռեժիսոր՝ Քրիստին Էդզարդ։
- 2006 թվական՝ Ինչպես կցանկանաք (Մեծ Բրիտանիա, ԱՄՆ), ռեժիսոր՝ Քենեթ Բրանա։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Имена персонажей даны по переводу Т. Л. Щепкиной-Куперник
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Как вам это понравится» «Ռուսական Շեքսպիր» տվյալների բազայում
- видео — Shakespeare’s «As You Like It», end of play — գործողություն V, արարված 4 (108 տողեր, վերջաբան), Ջոն Մոլդեր Բրաուն՝ Հիմենևս, Հելեն Միրեն՝ Ռոզալինդա// YouTube
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ինչպես կցանկանաք» հոդվածին։ |
| ||||||||||
