Ինչպես կցանկանաք

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ինչպես կցանկանաք
անգլ.՝ As You Like It
Տեսակդրամատիկական ստեղծագործություն
Ժանրկատակերգություն և Շեքսպիրի կատակերգություն
Ձևպիես
ՀեղինակՈւիլյամ Շեքսպիր
Երկիր Անգլիա
Բնագիր լեզուանգլերեն
Գրվել է1599
Հրատարակվել է1623
Թվային տարբերակprojekt-gutenberg.org/shakespr/gefaellt/gefaellt.html
 As You Like It

«Ինչպես կցանկանաք» (անգլ.՝ As You Like It), Ուիլյամ Շեքսպիրի կատակերգություններից մեկը։

Հավանաբար, այն ստեղծվել է 1599 կամ 1600 թվականին, սակայն այն հրատարակվել է այսպես կոչված «Առաջին ֆոլիոյում» միայն։ Պիեսի սյուժեի հիմքում ընկած է Թոմաս Լոջի «Ռոզալինդա» հովվերգական վեպը։ Հատկապես այդ ստեղծագործության մեջ է մտնում ամենահայտնի և առավել հաճախ մեջբերված շեքսպիրյան մենախոսություններից մեկը՝ «Ամբողջ աշխարհը բեմ է»։

Գործող անձինք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ծեր դուքս՝ արտաքսյալ։
  • Դուքս Ֆրեդերիկ[1]՝ նրա եղբայրը, ով խլել էր նրա հարստությունը։
  • Ամյեն, Ժակ՝ մեծատոհմիկներ․ ունևոր են դարձել արտաքսյալ դուքսի օրոք։
  • Լե Բո՝ Ֆրեդերիկի պալատական։
  • Շառլ՝ Ֆրեդերիկի ըմբիշ։
  • Օլիվեր, Ժակ, Օրլանդո՝ Ռոլանդ դե Բուի որդիներ։
  • Ադամ, Դենիս՝ Օլիվերի սպասավորներ։
  • Օսելոկ՝ խեղկատակ։
  • Օլիվեր Պուտանիկ՝ քահանա։
  • Կորին, Սիլվի՝ խաշնարածներ։
  • Ուիլյամ՝ գեղջուկ տղա, ով սիրահարված է Օդրիին։
  • Կերպար՝ պատկերված Հիմենևսի նման։
  • Ռոզալինդա՝ արտաքսյալ դուքսի դուստր։
  • Սելիյա՝ Ֆրեդերիկի դուստր։
  • Ֆեբա՝ հովվուհի։
  • Օդրի՝ գեղջկուհի։
  • Մեծատոհմիկներ, մանկլավիկներ, սպասավորներ և այլք։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրենսիս Հեյման։ «Ինչպես կցանկանաք», մոտ 1750 թվական, Թեյթ պատկերասրահ
Ռոզալինդա և ՍելիյաРозалинда и Селия, Հյու Թոմսոն, 1909 թվական

Գործողությունները տեղի են ունենում ֆրանսիական անանուն դքսության մեջ, որի տիրակալը կործանվել է իր կրտսեր եղբոր՝ Ֆրեդերիկի կողմից և ստիպված է եղել թաքնվել Արդենների անտառում։

Նախկին դուքսի դուստրը՝ Ռոզալինդան, սակայն, մնում է պալատում՝ շնորհիվ Ֆրեդերիկի դստեր՝ Սելիյայի հետ ունեցած ընկերության։

Ռոզալինդան շղթան հանձնում է Օրլանդոյին (գործողություն I; տեսարան 2), Էմիլ Բայյար
Ռոբերտ Մակբեթ։ «Ռոզալինդա», 1888 թվական

Պալատում Ռոզալինդան հանդիպում է երիտասարդ ազնվական Օրլանդոյին։ Վերջինս առաջին հայացքից սիրահարվում է նրան։ Սակայն, շատ չանցած, ավագ եղբայր Օլիվերի խարդավանքները նրան ստիպում են փախչել հայրական տնից՝ իր հավատարիմ ծառա Ադամի հետ։

Այդ ընթացքում Ֆրեդերիկը պալատից վտարում է Ռոզալինդային, և նա, Սելիյայի և խեղկատակ Օսելոկի հետ ուղևորվում են փնտրելու Ծեր դուքսին։

Ռոզալինդան զգեստափոխվել էր որպես երիտասարդ՝ Գանիմեդես անվամբ, Սելիյան՝ Ալիենա անվամբ և խեղկատակը ոտք են դնում Արդենների անտառ, որտեղ հանդիպում են Կորին, Սիլվի խաշնարածներին։ Կորին բողոքում է ճամփորդներին, որ տիրոջ հեռանալուց հետո կալվածքը, ուր նա ոչխարներին է արածեցնում, անկում է ապրում։

Ռոզալինդան որոշում է կալվածք ձեռք բերել, իսկ Կորինը խոստանում է բարեխղճորեն վարել տնտեսությունը։
Այդ ժամանակ Օրլանդոն և Ադամը անտառում գտնում են դուքսին և մուտք գործում նրա շքախումբ։

Օրլանդոն սիրային բանաստեղծություններ է հորինում՝ նվիրված Ռոզալինդային, և թողնում դրանք ծառերի կեղևներին։ Շատ չանցած՝ նա հանդիպում է Գանիմեդեսի կերպարով Ռոզալինդային։ Գանիմեդեսը նրան իր օգնությունն է առաջարկում սիրային գործերում։ Նրանք միասին Օրլանդոյի և Ռոզալինդայի դերերն են խաղում։

Միևնույն ժամանակ խեղկատակը սիրահետում է գեղջկուհի Օդրիին և նույնիսկ փորձում ամուսնանալ նրա հետ։ Սակայն նրան խանգարում է Ժակը։ Հովվուհի Ֆեբան ևս մերժում է Սիլվիին և սիրահարվում Գանիմեդես–Ռոզալինդային, ում կշտամբանքները նա համարում է սիրալիր։

Ֆ․ Ռ․ Մորիս «Օդրի», 1888 թվական

Անտառում հայտնվում է Օլիվերը, ում համար Ֆրեդերիկը հողատարածք էր առանձնացրել։ Օրլանդոն նրան փրկում է վայրի գազաններից, բայց ինքը վիրավորվում է։ Օլիվերը զղջում է իր՝ եղբոր նկատմամբ ունեցած հիմար վերաբերմունքի համար, և նրան ընդունում են Ծեր դուքսի շքախմբում։ Շատ չանցած՝ նա հանդիպում է Սելիյա–Ալիենին, և նրանց միջև սեր է բռնկվում։

Բոլոր կերպարները հավաքվում են դուքսի պալատի մոտ, Ռոզալինդը ներկայանում է նրանց իր իսկական կերպարանքով և վերամիավորվում է Օրլանդոյի հետ։ Ֆեբեն, խելքի գալով, մնում է Սիլվիի կողքին։ Եզրափակիչ տեսարանում հայտնվում է Հիմենևսը, ով պսակադրում է բոլոր սիրահարներին՝ Օրլանդոյին և Ռոզալինդային, Օլիվերին և Սելիյային, Սիլվիին և Ֆեբեին, Օսելոկին և Օդրիին։ Պարզվում է, որ Ֆրեդերիկը հրաժարվել է իր ոճրագործություններից և որոշել գահը վերադարձնել եղբորը, դառնալ կուսակրոն։ Դուքսի շքախումբը ցնծում է, և միայն մելանխոլիկ Ժակը գնում է Ֆրեդերիկի հետքերով՝ ճգնավորի կյանք վարելու։

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայումս, համենայն դեպս, լայնորեն հայտնի են պիեսի ռուսերեն վեց թարգմանություններ․ Պ․ Ի․ Վեյնբերգ (1867 թվական), Տ․ Լ․ Շչեպկինա-Կուպերնիկ (1937 թվական), Վ․ Վ․ Լևիկ, Յուրի Լիֆշից (1991 թվական), Օ․ Պ․ Սորոկա և Ա․ Վ․ Ֆլորա։ Առավել հայտնի են Վեյնբերգի և Շչեպկինա-Կուպերնիկի դասական տարբերակները, որոնք մտել են Շեքսպիրի ռուսերեն ստեղծագործությունների ժողովածուի կազմի մեջ։

Հարմարեցումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թատրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլմ, հեռուստատեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Имена персонажей даны по переводу Т. Л. Щепкиной-Куперник

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]