Իմրե Մադիչ

Իմրե Մադիչ; հունգ.՝ Madách Imre
Ծնվել է	հունվարի 20, 1823, հունվարի 21, 1823 կամ հունվարի 20, 1820
Ծննդավայր	Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն
Մահացել է	հոկտեմբերի 5, 1864
Մահվան վայր	Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն
Քաղաքացիություն	Հունգարիա
Մայրենի լեզու	հունգարերեն
Կրթություն	Բուդապեշտի համալսարան (1840)
Մասնագիտություն	դրամատուրգ, գրող, քաղաքական գործիչ և բանաստեղծ
Ամուսին	Էլիզաբեթ Ֆրաթեր
Ծնողներ	մայր՝ Anna Majthényi?
Զբաղեցրած պաշտոններ	Հունգարիայի Ազգային ժողովի անդամ
Կուսակցություն	Resolution Party?
Անդամություն	Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա
Երեխաներ	Aladár Madách?
	Imre Madách Վիքիպահեստում

Իմրե Մադիչ (հունգ.՝ Madách Imre, հունվարի 20, 1823(1823-01-20), հունվարի 21, 1823(1823-01-21)^[1]^[2] կամ հունվարի 20, 1820(1820-01-20)^[3], Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն - հոկտեմբերի 5, 1864(1864-10-05)^[4]^[5], Դոլնա Ստրեհովա, Թագավորական Հունգարիա, Ավստրիական կայսրություն^[7]), հունգարացի պոետ, փիլիսոփա և դրամատուրգ։ «Մարդու ողբերգությունը» փիլիսոփայական չափածո դրամայի հեղինակը։ Հեղինակը խրախուսվել և խորհրդատվություն է ստացել Յանոշ Արանիի կողմից, ով 19-րդ դարի հունգարացի ամենահայտնի պոետներից էր։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Հունգարիայի Թագավորության Ալշոստրեգովա քաղաքում 1823 թվականին ազնվականների ընտանիքում։ 1837 թվականին սկսել է սովորել Պեշտայի համալսարանում^[8]։ 1842 թվականին պաշտոնապես դարձել է իրավաբան։ 1850-ական թվականներին բանտարկվել է քաղաքական գործի համար, 1860 թվականին ընտրվել է հունգարական Սեյմի պատգամավոր։ 1840 թվականին ստեղծել է «Lantvirágok» քնարական ժողովածուն, ինչին հաջորդել են քնարական ստեղծագործությունների և քննադատական էտյուդների մի ամբողջ շարք, որոնցից նշանավոր են «A civilizátor» կատակերգությունը (1859) և «Jo nev es ereny», «Commodus», «Mária királynő» (1840—1855), «Csák végnapjai» (1843—1861), «Férfi és nő» (1843) դրամաները։ 1860 թվականին ավարտել է «Մարդկային ողբերգությունը» ստեղծագործության վրա աշխատանքները, որը հանդիսանում է իր լավագույն աշխատանքը։

«Մարդկային ողբերգություն»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Մարդկային ողբերգությունը» նվիրված է մարդկության ճակատագրերի պատկերին, որ խորհրդանշվում է նախամարդկանցով՝ Ադամով և Եվայով։ Լյուցիֆերը, դժգոհ լինելով աշխարհի ստեղծումից և ցանկանալով Ադամի սրտի մեջ կյանքի հանդեպ վատատեսական անտարբերություն մտցնել, Ադամին մի երազ է ուղարկում, որից նա պետք է հասկանար, որ մարդկության ողջ պատմությունը ընդամենը դատարկություն է և հոգու տանջանք։ Բարձրանալով Լյուցիֆերի հետ աստղային տիրույթ և վախենալով անվերջությունից՝ Ադամը ընդունում է բարձրագույն իդեալիզմի դատարկությունը և տեսնելով սառչող երկրագնդի վրա մնացած վերջին մարդուն՝ էսկիմոսին, նա հասկանում է չոր մատերիալիզմի դատարկությունը։ Մա պատրաստվում է արթնանալ և սպանել ինքն իրեն, սակայն այն լուրը, որ Եվան պետք է մայրանա, նրա սիրտը լցնում է կենսախնդությամբ և հույսով, և նա դադարում է ապրել և կատարում է աստծո պատվերը։ Ողբերգությունն ավարտվում է Ադամի հետևյա բառերով՝ «կռվի՛ր և հավատա»։

Ստեղծագործության մեջ շատ են թևավոր խոսքերը և խորիմաստ մտքերը։ Այն համեմատվում է Գյոթեի «Ֆաուստի» հետ։

1883 թվականին առաջին անգամ ստեղծագործության հիման վրա թատրոն է բեմադրվել։ Այն դարձել է Հունգարիայի ամենահայտնի ներկայացումներից մեկը։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
↑ ^3,0 ^3,1 Wurzbach D. C. v. Madách, Emerich (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 16. — S. 227.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Encyclopædia Britannica
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ Dániel B., József P., Judit P. Képviselők és főrendek a dualizmus kori Magyarországon (հունգ.) — Líceum Kiadó, 2020. — P. 233. — 639 p. — ISBN 978-963-496-144-4
↑ «A rossz születési dátum [The wrong birth date]». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.. Temesvári Pelbárt Ferences Gimnázium.
↑ «His biography». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Մարդկային ողբերգություն» (թարգմանիչ՝ Ջորջ Սիրտես)
«Մարդկային ողբերգություն» (թարգմանիչ՝ Ջ. Հորն)
«Մարդկային ողբերգություն» (թարգմանիչ՝ Լայն Մակլոյդ)
«Մարդկային ողբերգություն» (թարգմանիչ՝ Օտտո Թոմչի)
«Մարդկային ողբերգություն» ստեղծագործության նկարազարդումները
Իմրե Մադիչի աշխատանքները

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իմրե Մադիչ» հոդվածին։

[_f40a35b0cf602e8c-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_8c1f544014a6fdfb-2] 2,0 ^2,1 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7

[_776a308c508cad7f-3] 3,0 ^3,1 Wurzbach D. C. v. Madách, Emerich (գերմ.) // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Vol. 16. — S. 227.

[_6ce0331ca429cb6e-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Encyclopædia Britannica

[_7f8a1c1ae6b57e78-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_a4533e79bdd38b45-6] Dániel B., József P., Judit P. Képviselők és főrendek a dualizmus kori Magyarországon (հունգ.) — Líceum Kiadó, 2020. — P. 233. — 639 p. — ISBN 978-963-496-144-4

[7] «A rossz születési dátum [The wrong birth date]». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.. Temesvári Pelbárt Ferences Gimnázium.

[8] «His biography». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 21-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]