Jump to content

Իզաբելլա Անդրեինի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իզաբելլա Անդրեինի
իտալ.՝ Isabella Andreini
Ծնվել է1562[1][2][3][…]
ԾննդավայրՊադովա, Վենետիկի հանրապետություն[2]
Մահացել էհունիսի 11, 1604(1604-06-11)[4]
Մահվան վայրԼիոն, Lyonnais, Ֆրանսիայի թագավորություն[2]
Քաղաքացիություն Վենետիկի հանրապետություն
Մասնագիտությունդերասանուհի, բանաստեղծուհի, թատրոնի դերասանուհի և գրող
Ամուսին(ներ)Francesco Andreini?
Երեխա(ներ)Giambattista Andreini?

Իզաբելլա Անդրեինի (իտալ.՝ Isabella Andreini, ծննդյան անունը՝ Իզաբելլա Կանալի, հայտնի է նաև որպես Իզաբելլա դա Պադովա, 1562[1][2][3][…], Պադովա, Վենետիկի հանրապետություն[2] - հունիսի 11, 1604(1604-06-11)[4], Լիոն, Lyonnais, Ֆրանսիայի թագավորություն[2]), կոմեդիա դել'արտեի իտալացի դերասանուհի, որի պատվին կոչվել է Իզաբելլայի դիմակը[5], դրամատուրգ, բանաստեղծուհի։ Եղել է իր ժամանակի ամենահայտնի դերասաններից մեկը[6], 16-րդ դարի վերջին և 17-րդ դարի սկզբին հայտնի Վենետիկի իտալացի դերասանների ընտանիքի ներկայացուցիչ։

Ֆրանչեսկո Անդրեինիի կինը, Ջամբատիստա Անդրեինիի մայրը։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1562 թվականին Պադովայում։ Չնայած նրա ընտանիքը հարուստ չի եղել, Իզաբելլան ստացել է լիարժեք դասական կրթություն։ Հետաքրքրվել է գրականությամբ, մշակույթով, տիրապետել է մի քանի լեզուների[7], որոնք հետագայում օգտագործել է իր La Pazzia d'Isabella («Իզաբելլայի ազտվածային խենթությունը») թատերական ներկայացման մեջ[8]։

1576 թվականին Իզաբելլա Անդրեինին տասնչորս տարեկան հասակում ընդունվել է Ֆլամինիո Սկալայի թատերախումբ։ Նա հանդես է եկել որպես «Ջելոզի» (I Gelosi) իտալական դերասանական թատերախմբի կազմում, որը վայելել է Հյուսիսային Իտալիայի արիստոկրատների հովանավորությունը, ելույթ ունեցել Իտալիայի և Ֆրանսիայի բարձրագույն սոցիալական շրջանակների ներկայացուցիչների առաջ։ Ֆրանսիայի թագավոր Հենրի III-ը սիրում էր դիտել այս թատերախմբի ներկայացումները և դիտել է նրանց ներկայացումը Վենետիկում, որտեղ Իզաբելլան նույնպես ելույթ է ունենեցել։ 1589 թվականին նա խաղացել է Ֆլորենցիայում Ֆերդինանդո I Մեդիչիի և Քրիստինա Լոթարինգացու հարսանեկան արարողության ժամանակ։ Խմբի հետ Իզաբելլա Անդրեինին աշխատել է մինչև իր մահը[9]։

Իզաբելլա Անդրիենին եղել է դիմակների թատրոնի ամենահայտնի դերասանուհին, իր անունը կրող քնարական հերոսուհու հմայիչ կերպարի ստեղծողը։ Իզաբելլան ունեցել է իմպրովիզացիայի[10] յուրօրինակ շնորհ, աչքի է ընկել հազվագյուտ գեղեցկությամբ, խելքով և կրթությամբ, որոնք գովերգել են Տորկվատո Տասսոն, Ջամբատիստա Մարինոն և Գաբրիելլո Կյաբրերան։

Բեմում ելույթ ունենալուց բացի Իզաբելլա Անդրեինին շատ ժամանակ է նվիրե գրական գործունեությանը, գրել է պիեսներ և բանաստեղծություններ։ 1587 թվականից սկսած նրա սոնետները տպագրվել են իտալական զանազան գրքերում և ժողովածուներում։ «Միրտիլլա» («Mirtilla», 1588) պիեսի հրատարակումից հետո Իզաբելլա Անդրեինին սկսել է թղթակցել բազմաթիվ գրական գործիչների հետ, մասնակցել նրանց հանդիպումներին, ինչը արտառոց նվաճում էր այդ ժամանակի կնոջ համար։ 1601 թվականին դարձել է Accademia degli Intenti առընթեր գրական միության անդամ Պավիայում և վերցրել Accesa կեղծանունը։ Հռոմեական կարդինալ Ջորջիո Ցինտիո Ալդոբրանդինիի կողմից անցկացվող պոեզիայի մրցույթում Իզաբելլա Անդրեինին գրավել է երկրորդ տեղը՝ զիջելով բանաստեղծ Տորկվատո Տասսո։

Իր ստեղծագործությամբ Իզաբելլա Անդրեինին ոգեշնչել է ֆրանսիացի բազմաթիվ բանաստեղծների, մասնավորապես Իսահակ դյու Ռայերին (շուրջ 1631)։

1602 թվականին Իզաբելլա Անդրեինին «Ջելոզի» խմբի հետ շրջագայել է Իտալիայի հյուսիսում, իսկ 1603 թվականին՝ ելույթ է ունեցել Հենրի 4-ի և Մարիա Մեդիչիի պալատում Ֆոնտենբլոյում և Փարիզում։ Այս շրջագայությունը եղել է վերջինը նրա կյանքում. Իտալիա վերադառնալից Իզաբելլա Անդրեինին Լիոնի մերձակայքում մահացել է վիժումի հետևանքներից։ Այնտեղ էլ թաղվել է Սուրբ Խաչ եկեղեցում[11][12]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 autori vari Enciclopedia Treccani (իտալ.) — Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1929.
  3. ↑ 3,0 3,1 British Museum person-institution thesaurus
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ Bosi, Kathryn (2003). «Accolades for an actress: on some literary and musical tributes for Isabella Andreini». Recercare. 15: 73–117. ISSN 1120-5741. JSTOR 41701403.
  6. ↑ Richmond, Hugh Macrae (2016). Columbia Electronic Encyclopedia, 6th Edition. Columbia Electronic Encyclopedia.
  7. ↑ Moose, Christina (2005). Great Lives from History: Renaissance & Early Modern Era, 1454–1600. Salem Press Incorporated. ISBN 978-1-58765-211-0.
  8. ↑ Sorrenti, Anne-Marie (2015 թ․ օգոստոսի 1). «Mad-Hot Madrigals: Selections from the Rime (1601) of Late Sixteenth-Century Diva Isabella Andreini (1562–1604)». Italian Studies. 70 (3): 298–310. doi:10.1179/0075163415Z.000000000103. ISSN 0075-1634.
  9. ↑ «Isabella Andreini | Italian actress and author». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 17-ին.
  10. ↑ McGill, Kathleen (1991). «Women and Performance: The Development of Improvisation by the Sixteenth-Century Commedia dell'Arte». Theatre Journal. 43 (1): 59–69. doi:10.2307/3207950. JSTOR 3207950.
  11. ↑ М. М. Молодцова, 1990, էջ 45
  12. ↑ Kerr, Rosalind The Fame Monster: Diva Worship from Isabella Andreini to Lady Gaga(անգլ.) // Italian Studies : journal. — 2015. — Т. 70. — С. 402—415.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • М. М. Молодцова. Комедия дель арте : (История и современная судьба). — Л. : ЛГИТМИК, 1990. — 218, [1] с.
  • Aliverti, Maria Ines (2008). "An Icon for a New Woman: A Previously Unidentified Portrait of Isabella Andreini by Paolo Veronese", Early Theatre, Vol. 11, No. 2, pp. 159–180. doi:10.12745/et.11.2.789.
  • Bosi Monteath, Kathryn, “Accolades for an actress: on some literary and musical tributes for Isabella Andreini”, Recercare, XV (2003), pp. 73–117.
  • Biography Italian Women Writers, at the site of the University of Chicago.
  • Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Andreini, Francesco» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 1 (11th ed.). Cambridge University Press.
  • Delplano, Roberto (1998). About the Innamorati characters and Isabella Andreini
  • Kerr, Rosalind. The Fame Monster: Diva Worship from Isabella Andreini to Lady Gaga. Italian Studies. 70, 3, 402–415, Aug. 2015. ISSN 0075-1634
  • Kerr, Rosalind. The Rise of the Diva on the Sixteenth-Century Commedia dell'Arte Stage. Toronto, CANADA: University of Toronto Press, 2015. ProQuest ebrary. Web. 4 December 2016.
  • MacNeil, Anne. "The Divine Madness of Isabella Andreini." Journal of the Royal Musical Association, vol. 120, no. 2, 1995, pp. 195–215. JSTOR 766509.
  • McGill, Kathleen. "Women and Performance: The Development of Improvisation by the Sixteenth-Century Commedia Dell'Arte." Theatre Journal, vol. 43, no. 1, 1991, pp. 59–69. JSTOR 3207950.
  • Myers, Alice. "Isabella Andreini." Great Lives from History: Renaissance & Early Modern Era, 1454–1600. Ed. Christina J. Moose. Hackensack: Salem, 2005. n. pag. Salem Online. Web. 4 December 2016. http://online.salempress.com/
  • Richmond, Hugh Macrae. "Isabella Canali Andreini." Columbia Electronic Encyclopedia, 6th Edition. 1, Apr. 2016.
  • Robin, Diana Maury; Larsen, Anne R.; Levin, Carole (2007). Encyclopedia of women in the Renaissance: Italy, France, and England. ABC-CLIO, Inc.
  • Romana de' Angelis, Francesca (1991). La divina Isabella: vita straordinaria di una donna del Cinquecento. Florence: Sansoni. 9788838312489.
  • Savoia, Francesca (2008). "Isabella Andreini (1562? – 10 June 1604)", pp. 28–40, in Dictionary of Literary Biography, Volume 239: Seventeenth-Century Italian Poets and Dramatists, edited by Albert N. Mancini and Glenn Palen Pierce. Farmington Hills, Michigan: Gale. 9780787681579.
  • Sorrenti, Anne-Marie. "Mad-Hot Madrigals: Selections From The Rime (1601) Of Late Sixteenth-Century Diva Isabella Andreini (1562–1604)." Italian Studies 70.3 (2015): 298–310. Humanities International Complete. Web. 4 December 2016.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իզաբելլա Անդրեինի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Իզաբելլա_Անդրեինի&oldid=9489899» էջից