Իբրահիմ Ռաիսի
| Իբրահիմ Ռաիսի պարս.՝ ابراهیم رئیسی | |
| |
| Կուսակցություն՝ | Combatant Clergy Association? և Association of Combatant Clerics? |
|---|---|
| Կրթություն՝ | Qom Seminary? |
| Մասնագիտություն՝ | կադի և ֆաքիհ |
| Դավանանք | տասներկուականներ[1] |
| Ծննդյան օր | դեկտեմբերի 14, 1960 (63 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Մաշհադ, Իրան |
| Քաղաքացիություն |  Իրան
|
| Ի ծնե անուն | անգլ.՝ Ebrahim Raisol-Sadati |
| Ամուսին | Jamileh Alamolhoda? |
| Կայք՝ | raisi.ir |
| Պարգևներ | |
Սեյիդ Իբրահիմ Ռաիսի (պարս.՝ سید ابراهیم رئیسی, դեկտեմբերի 14, 1960, Մաշհադ, Իրան), Իրանի քաղաքական, կրոնական և պետական գործիչ։ 2017 թվականին առաջադրել է իր թեկնածությունը Իրանի նախագահական ընտրություններին մասնակցելու համար, սակայն պարտվել է Հասան Ռոհանիին։ 2021 թվականին կրկին մասնակցել է նախագահական ընտրություններին և հաղթել[3], հավաքելով ընտրողների ձայների 61,95%-ը։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաղ տարիներ և երիտասարդություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իբրահիմ Ռաիսին ծնվել է Մաշհադում 1960 թվականի դեկտեմբերի 14-ին՝ պարսկական հոգևորականների ընտանիքում։ Նրա հայրը՝ Սաիդ Հաջին, մահացել է, երբ նա հինգ տարեկան էր ։ Նախնական ավանդական կրթությունը ստացել է Մեդրեսեներից մեկում Մեշհեդում, և 15 տարեկանում, 1975 թվականին Ռաիսին սկսել է սովորել Կում քաղաքի մեդրեսեում։ Դրանից հետո սովորել է նաև Թեհրանի Մահալի Նավվաբի դպրոցում, ինչպես նաև այաթոլլա Սայիդ Մուհամմադ Մուսավի-Նեջադի դպրոցում։ Կումայում սովորել են մի շարք հայտնի այաթոլլաներ, ինչպիսիք են մեծ այաթոլլա Սաիդ Հուսեյն Բորուջերդին, Մեծն այաթոլլա Հուսեյն Նուրի Համադանին, այաթոլլա Մուրթազ Մութահարին, այաթոլլա Աբուլկասեմ Հազալին, այաթոլլա Ալի Աքբար Մեշկինին, այաթոլլա Մուրթազ Պասանդիդեն և ուրիշներ։ Ունի մասնավոր իրավունքի դոկտորի աստիճան Մոտահարիի համալսարանում։
Ունի դոկտորի աստիճան, որպես երիտասարդ 19-ամյա մոլեռանդ ֆունդամենտալ հեղափոխական, աջակցել է տապալման միապետության գլխավորությամբ Փեհլեվիի դինաստիայի և ակտիվորեն մասնակցել Է 1978-1979 թվականների Իսլամական հեղափոխությանը։ Որոշ տվյալներով՝ մասնակցել կամ առնվազն աջակցել է ինչպես մյուս հեղափոխականները, այնպես էլ Թեհրանում ԱՄՆ դեսպանատան և նրա աշխատակիցների գրավումը հեղափոխությունից անմիջապես հետո։ Մասնակցել է երիտասարդ հեղափոխականների թվում «Մշակութային հեղափոխությանը»՝ երկրի ու հասարակության կենսակերպի համընդհանուր վերադարձին շիա իսլամի նորմերը։
Պետական ծառայության սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1981 թվականին Ռաիսին, լինելով երիտասարդ, նշանակվել է Քարաջ քաղաքի դատախազ՝ որպես օրինակելի և բարեպաշտ մուսուլման։ Ավելի ուշ միաժամանակ նշանակվել է Համադանա քաղաքի դատախազ և զուգահեռաբար զբաղեցրել Քարաջի և հարևան Համադանի դատախազների պաշտոնները։ Մասնակցել է հետհեղափոխական գործընթացներին, որոնք անց են կացվում Իսլամական հեղափոխության ֆունդամենտալիստական կոմիտեների կողմից։ Համադանա քաղաքի դատախազ նշանակվելուց չորս ամիս անց արդեն դարձել է ամբողջ Համադան նահանգի (օսթանա) դատախազ։
1985 թվականին Ռաիսին վերջնականապես տեղափոխվեց Թեհրան, որտեղ արդեն նշանակվել էր Թեհրանի դատախազի տեղակալի պաշտոնում։ 1988 թվականի սկզբին Ռուհոլլահ Խոմեյնիի անձնական որոշմամբ օժտված էր հատուկ լիազորություններով (որոնք անկախ էին դատական իշխանությունից)՝ երեք օստաններում (այսինքն՝ նահանգներում) կոնկրետ կրոնական-իրավական հարցերի լուծման համար՝ Լուրեստան, Սեմնան և Քերմանշահ։
_(Cropped).jpg)
1989-1994 թվականներին զբաղեցրել Է Թեհրանի դատախազի պաշտոնը։ 1994 թվականին նրան բարձրացրել են Իրանի գլխավոր տեսչության պետի պաշտոնին[4]։
2004 թվականին Իբրահիմ Ռաիսին նշանակվել է Իրանի դատախազի տեղակալ։ 2005 թվականին նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադը Ռաիսին առաջարկել էր անվտանգության նախարարի պաշտոնը, սակայն նա հրաժարվել էր։ 2014 թվականի օգոստոսին Իբրահիմ Ռաիսին դարձավ Իրանի գլխավոր դատախազ։ 2016 թվականի մարտին նա պաշտոնաթող է եղել այդ պաշտոնից և գլխավորել է իսլամական աշխարհի ամենահարուստ հիմնադրամներից մեկը՝ Աստանան և Քուդս Ռազավին։ 2017 թվականի մայիսին դարձել Է Իրանի նախագահի թեկնածու[5], սակայն պարտվել է նախագահ Հասան Ռոհանիին։ Իրանում 2021 թվականի նախագահական ընտրությունների հաղթող է[6]։
Ազդեցիկ բարեգործական հիմնադրամի ղեկավար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2016 թվականի մարտի 7-ին Ռաիսին դարձավ Իրանի խոշորագույն և ազդեցիկ իսլամական բարեգործական և ուխտագնացության հիմնադրամի՝ «Աստան Քուդս Ռեզավի» նախագահը։ Հիմնադրամի ղեկավար է դարձել 1979 թվականից ի վեր նրա նախկին անփոփոխ ղեկավարի ՝ այաթոլլա Աբբաս Վաեզ Տաբասիի մահից հետո։ Հիմնադրամը լայնածավալ նյութական և դրամական օգնություն է իրականացնում աղքատներին, ինչպես նաև Իրանի և հարևան Իրաքի տարածքում շիա սրբավայրեր այցելող ուխտավորներին, կառուցում և արդիականացնում է սրբավայրերի ենթակառուցվածքը և դրանց շուրջ, օգնում է, այսպես կոչված, «շահիդների ընտանիքներին», կազմակերպում և համակարգում է կամավորների աշխատանքը։ 2019 թվականի մարտի 30-ին Ռաիսիի այլ աշխատանքի անցնելու կապակցությամբ հիմնադրամի նախագահի պաշտոնում նրան փոխարինել է Ահմադ Մարվին։
Անձնական կյանքը և հայացքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իբրահիմ Ռաիսին ամուսնացած է Ջամիլ Ալամոլհոդեի հետ, որը հայտնի իմամ Մեշհեդ Ահմադ Ալամոլոդա Հորասանիի դուստրն է։ Ջամիլ Ալլամոլոդան Թեհրանի Շահիդ Բեհեշթիի անվան համալսարանի դոցենտ է, ինչպես նաև գիտության և տեխնիկայի հիմնարար հետազոտությունների ինստիտուտի նախագահ։ Զույգն ունի երկու դուստր և երկու թոռ։ Աղջիկներից մեկը սովորել է Թեհրանի Մաջիդ Շարիֆի անվան տեխնոլոգիական համալսարանում, մյուսը՝ Թեհրանի համալսարանում ։
Լինելով Իրանում մեծ ժողովրդականություն վայելող քաղաքական գործիչ՝ ունի բազմաթիվ կողմնակիցներ, որոնց գերակշիռ մասը խիստ պահպանողական և չափավոր պահպանողական հայացքներ ունի։ Ակտիվ է իրանական և պարսկական լրատվամիջոցների և լրատվամիջոցների մեջ և ունի Instagram-ի, Twitter-ի և Facebook-ի իր պաշտոնական էջերը, որոնք, ի դեպ, արգելափակված են Իրանի տարածքում։
Վեճեր նրա կրթության և տիտղոսի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որոշ պարսկական ԶԼՄ-ներ պնդում են, որ ոչ մի հավաստի աղբյուր կամ ապացույց, որը հաստատում է, որ Ռաիսիի մոտ միջնակարգ կրթություն կա։ Լրագրողները ուշադրություն են դարձրել Ռաիսիի կենսագրությանը նրա նախընտրական քարոզարշավի կայքում, որտեղ հիշատակվում է միայն նրա տարրական կրթությունը, իսկ նրա միջնակարգ դպրոցի ավարտի մասին ևս ոչինչ չի ասվում։ Ռաիսին հերքել է իր մոտ միջնակարգ կրթության բացակայությունը և հայտարարել, որ ի դեպ, ունի մասնավոր իրավունքի դոկտորի աստիճան, որը ստացել է Մոտահարիի համալսարանում, սակայն նրա այդ հայտարարությունը ապացույցներ չգտավ և վիճարկվեց նրա ընդդիմախոսների և որոշ ընդդիմադիր լրատվամիջոցների կողմից[7][8]։
Նաև դեռ անհասկանալի է իր իսլամական կոչումը։ Որոշ ժամանակ առաջ նա իրեն այաթոլլա էր անվանում և լրատվամիջոցներին խնդրում էր նրան անվանել «Այաթոլլա Ռաիսի», բայց այն բանից հետո, երբ արտասահմանյան ընդդիմադիր և նույնիսկ Իրանի տարածքում պաշտոնապես գործող լրատվամիջոցներն ու լրագրողները հետաքննություն անցկացրեցին։ Պարզվել է, որ այս տիտղոսը ստանալու համար անհրաժեշտ է առնվազն ստանալ հավատարմագիր բարձրագույն ուլեմներից, իսկ Ռաիսին նման պատվոգիր չի ստացել, և ոչ ոք նրան չի շնորհել այաթոլլայի տիտղոսը։ Դրանից հետո Ռաիսին դադարել է հավակնել այդ կարգավիճակին նաև հետաքննությունից և քննադատությունից հետո սկսել է իրեն անվանել հուջաթ ուլ իսլամ, այդ տիտղոսը շիաների մոտ այաթոլլայի տիտղոսից ցածր մակարդակի վրա է։ 2017 թվականի նախագահական արշավը նա անցկացրել է հուջաթ ուլ-իսլամի տիտղոսով, բայց 2021 թվականի նախագահական ընտրարշավից ոչ շատ առաջ կրկին սկսել է իրեն այաթոլա կոչել, ինչով ծաղրել է իր ընդդիմախոսներին ու քննադատներին[9][10]։
Հայացքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իբրահիմ Ռաիսին բազմիցս իր աջակցությունն է հայտնել Իրանում կիրառվող Իսլամական գենդերային սեգրեգացիային։ Կողմ է բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների էլ ավելի իսլամացմանը, համացանցով և գրաքննությամբ պետության քաղաքականության վերանայմանը դեպի ավելի մեծ մեկուսացում։ Աջակցում է Արևմտյան մշակույթի տարրերի գրաքննությանը, համացանցի վերահսկողությանը, տարբեր, առաջին հերթին աշխարհիկ եւ միապետական իրանական ընդդիմության ճնշմանն ու հետապնդմանը։
Արևմուտքի երկրների կողմից տնտեսական պատժամիջոցները օգտակար են համարում Իրանի համար, և դրանք դիտարկում է որպես «Իրանի տնտեսության արդիականացման և ավելի մեծ զարգացման հիանալի հնարավորության համար»։ Մասնավորապես նա ասել է․ «Ես տեսնում եմ տնտեսական դիմադրության քաղաքականության ակտիվացումը՝ որպես ժողովրդի աղքատությանը և զրկանքներին վերջ տալու միակ միջոց։ Հատկապես աջակցում է գյուղատնտեսության զարգացմանը, այլ ոչ թե առևտրային մանրածախ ոլորտում։ համարելով, որ ի վերջո դա ձեռնտու է միայն խոշոր ընկերություններին և օտարերկրյա բրենդներին»։
Արտաքին քաղաքականության մեջ Ռաիսիի հայացքներն ավելի չափավոր են, քան մյուս իրանցի քաղաքական գործիչները, և պատասխանելով լրագրողի հարցին իր արտաքին քաղաքականության մասին, նա հայտարարել է, որ «առաջնահերթությունը բոլոր երկրների հետ փոխշահավետ կապերի հաստատումն է, բայց բացի Իսրայելից», որն իրանական իսթեբլիշմենթում ընդունված է անվանել «Սիոնիստական ռեժիմ»։
Պատժամիջոցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2019 թվականի նոյեմբերին Իբրահիմ Ռաիսին որոշ իրանցի քաղաքական գործիչների հետ միասին ընդգրկվել էր ԱՄՆ պետդեպարտամենտի պատժամիջոցների ցուցակում ՝ մարդու իրավունքների ենթադրյալ խախտումների մեղադրանքներով։ Ավելի ուշ նմանատիպ մեղադրանքներով պատժամիջոցներ են կիրառվել նաև Եվրոպական միության կողմից ։
Կապիտալի շուկայի ակտիվիստները բողոքել են Իրանի նախագահի դեմ
Էբրահիմ Ռաիսիի պաշտոնավարումից 6 ամիս անց կապիտալի շուկայի վիճակը դեռ հիասթափեցնող էր։ Թեհրանի ֆոնդային բորսայի ընդհանուր ինդեքսն այսօրվա գործարքներում նվազել է ավելի քան 30 հազար միավորով եւ հասել 1 միլիոն 275 հազար միավորի։
Այս դեպքում, մինչ շուկայի բաժնետոմսերի մեծ մասը վերադարձավ բացասական, բաժնետերերը «first_priority_borsa» պիտակը դարձրին միտում վիրտուալ տարածքում։
Այս հեշթեգը ստեղծվել է մայրաքաղաքի իրավիճակի վերաբերյալ նախագահի և տնտեսական թիմի պասիվ պահվածքի դեմ բողոքելու համար և նշում է, որ ընտրություններից առաջ արժեթղթերի շուկայի առաջնահերթությունը լինելու է Էբրահիմ Ռաիսին [1]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ https://raisi.ir/page/biography
- ↑ https://web.archive.org/web/20220131121232/https://time.com/collection/100-most-influential-people-2021/
- ↑ «Раиси победил на выборах президента Ирана». ТАСС. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 20-ին.
- ↑ فرارو | ابراهیم رئیسی کیست؟
- ↑ «Iran's conservatives scramble to find a presidential candidate | Gareth Smyth | AW». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 28-ին.
- ↑ Станислав Хамдохов (19.06.2021). «Ибрахим Раиси стал новым президентом Ирана». RG.RU (русский).
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «شرح زندگی سید ابراهیم رئیسی». raisi.ir (պարսկերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 9-ին.
- ↑ «مدرک تحصیلی ابراهیم رئیسی؛ 'شش کلاس' یا 'دکترا'؟». BBC News فارسی (պարսկերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.
- ↑ «Biography of the President-elect, Ayatollah Dr. Seyed Ibrahim Raisi». Seyed Ebrahim Raisi Information Center. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 19-ին.
- ↑ «Records and biography of Ebrahim Raisi». Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 19-ին.