Jump to content

Ժորժ Դելերյու

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ժորժ Դելերյու
Բնօրինակ անունֆր.՝ Georges Delerue
Ծնվել էմարտի 12, 1925(1925-03-12)[1][2][3][…]
Ռուբե[4]
Երկիր Ֆրանսիա
Մահացել էմարտի 20, 1992(1992-03-20)[2][3][5][…] (67 տարեկան)
Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4]
ԳերեզմանՖորեսթ Լոուն հուշայգի և Grave of Delerue
Մասնագիտությունկոմպոզիտոր և ֆիլմերի երաժշտությունների հեղինակ
Գործիքներդաշնամուր
ԼեյբլBlack & Blue?
Պարգևներ
Կայքgeorges-delerue.com
 Georges Delerue Վիքիպահեստում

Ժորժ Դելերյու (մարտի 12, 1925(1925-03-12)[1][2][3][…], Ռուբե[4] - մարտի 20, 1992(1992-03-20)[2][3][5][…], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4]), ֆրանսիացի կոմպոզիտոր, որը ստեղծել է ավելի քան 350 պարտիտուր կինոյի և հեռուստատեսության համար։ Դելերյուն արժանացել է բազմաթիվ կարևոր կինոերաժշտական մրցանակների, այդ թվում՝ «Օսկար» մրցանակի՝ «Մի փոքր սիրավեպ» (1980) ստեղծագործության համար, երեք «Սեզար» մրցանակների (1979, 1980, 1981), երկու՝ Երգահանների, հեղինակների և հրատարակիչների ամերիկյան միություն մրցանակի (ԵՀՀԱՄ), (1988, 1990) և մեկ «Երկվորյակների» մրցանակի՝ «Գեդեոնի սուրը» (1987) ստեղծագործության համար։ Նա նաև առաջադրվել է չորս լրացուցիչ Օսկարի մրցանակների՝ «Հազար օրերի Աննան» (1969), «Դելֆինի օրը» (1973), «Ջուլիա» (1977) և «Աստծո Ագնեսը» (1985), ևս չորս «Սեզար» մրցանակ, երեք «Ոսկե գլոբուս» մրցանակներ և մեկ «Երկվորյակների» մրցանակ՝ «Սև թիկնոցը» ստեղծագործության համար (1991): Նա նաև արժանացել է չորս լրացուցիչ Օսկարի մրցանակների՝ «Հազար օրերի Աննան» (1969), «Դելֆինի օրը» (1973), «Ջուլիա» (1977) և «Աստծո Ագնեսը» (1985), «Սեզար» մրցանակների, երեք «Ոսկե գլոբուս» մրցանակներ և մեկ «Երկվորյակների» մրցանակ՝ «Սև թիկնոցավորը» ստեղծագործության համար (1991):

Ֆրանսիական «Le Figaro» թերթը նրան անվանել է «կինոյի Մոցարտ»[6]։ Դելերյուն առաջին կոմպոզիտորն էր, ով երեք անգամ անընդմեջ արժանացավ «Սեզար» կինոմրցանակի՝ «Դուրս հանիր թաշկինակդ» (1979), «Սերը փախուստի մեջ» (1980) և «Վերջին մետրոն» (1981) ֆիլմերի համար։ Ժորժ Դելերյուն համարվել է արվեստի և գրականության հրամանատար, որը Ֆրանսիայի բարձրագույն պարգևներից մեկն է[7]:

Վաղ կյանք ու կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դելերյուն ծնվել է 1925 թվականի մարտի 12-ին Ֆրանսիայի Ռուբե քաղաքում, Ժորժ Դելերյուի և Մարի Լոեստի ընտանիքում։ Նա մեծացել է երաժշտական ընտանիքում. պապը ղեկավարում էր սիրողական խմբերգային դասեր, իսկ մայրը երգում և դաշնամուր նվագում էր ընտանեկան հավաքույթների ժամանակ: Տասնչորս տարեկանում նա կլառնետ էր նվագում տեղի երաժշտական կոնսերվատորիայում։ 1940 թվականին ստիպված եղավ թողնել ուսումը Տուրգոտի համալսարանում, որպեսզի աշխատի գործարանում՝ իր ընտանիքին օգնելու համար: Նա շարունակեց կլառնետ նվագել տեղական նվագախմբերի հետ, ի վերջո անցում կատարելով դաշնամուրի՝ Մադամ Պիկավետ-Բակվարտի հրահանգով։ Ուսումնասիրել է Բախին, Մոցարտին, Բեթհովենին, Շոպենին և Գրիգին, և հատկապես ոգեշնչվել է Ռիխարդ Շտրաուսից։ Սկոլիոզ ախտորոշվելուց և երկար ապաքինվելուց հետո՝ Ժորժը որոշեց կոմպոզիտոր դառնալ[8]:

1945 թվականին, Ռուբեի կոնսերվատորիայում ուսումնառությունից հետո, Դելերյուն ընդունվում է Փարիզի կոնսերվատորիա, որտեղ սովորում է ֆուգա՝ Սիմոն Պլե-Կոսադի մոտ, իսկ կոմպոզիցիա՝ Անրի Բյուսեի մոտ։ Իր ապրուստը վաստակելու համար նա աշխատանքի անցավ Փարիզի օպերայի մոտ գտնվող դաշնամուրային բարերում՝ նվագելով պարերի, մկրտության, ամուսնության և թաղումների ժամանակ, նույնիսկ ջազ նվագելով։

1947 թվականին նա ստացել է Հռոմի մրցանակի պատվավոր կոչում։ Հաջորդ տարի նույնպես արժանացել է գլխավոր մրցանակի։ Այդ տարի Ավինյոնի թատերական փառատոնում Դելերյուն վարեց Շեհերազադեի ներկայացումը: 1949 թվականին Հռոմի մրցանակաբաշխության ընթացքում արժանացել է առաջին «Երկրորդական Գրան Պրի» մրցանակին և «Գլխավոր մրցանակին»՝ կոմպոզիցիայի համար[9]։ Սկսել է գրել բեմական երաժշտություն 1940-ական թվականների վերջին, այդ թվում՝ Ազգային ժողովրդական թատրոնի, Կոմեդի Ֆրանսեզի և Ժան-Լուի Բարոյի ընկերության համար[10]։ Նա մտերիմ էր Մորիս Ժարի և Պիեռ Բուլեզի հետ[10]։

Կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1950-ականների սկզբին Դելերյուն ստեղծում էր երաժշտություն՝ կարճամետրաժ ֆիլմերի համար, և գրում էր թատերական երաժշտություն՝ Բաբելոնի թատրոնի և Օպերա-Կոմիկեի համար։ Այս ընթացքում սկսեց համագործակցել Բորիս Վիանի հետ մի շարք նախագծերում, այդ թվում՝ «Ձյունե ասպետը» և «Կայսրության կառուցողները» թատերական ադապտացիաներում, «Ափսոսալի դեպք» օրատորիայում և «Բալետը» բեմականացման գործում: 1952 թվականին ղեկավարում էր «Դատավարական ակումբ» նվագախումբը՝ Ֆրանսիայի ազգային ռադիոյի և հեռուստատեսության համար և նկարահանում իր առաջին՝ «Արյան արքայազն» հեռուստատեսային դրաման: 1954 թվականին գրել է առաջին ստեղծագործությունները լույսի և ձայնի պատմական ցուցադրություններից՝ Լիզիեի և Փարիզի ապստամբության մասին։ 1955 թվականին նա ստեղծեց իր Համերգային սիմֆոնիան և նվագախումբ, իսկ 1957 թվականի հունվարի 31-ին կայացավ նրա՝ «Ձյունե ասպետը» օպերայի պրեմիերան Նենսիում և մեծ հաջողություն ունեցավ: 1959 թվականին ստեղծում է առաջին պարտիտուրը՝ «Գեղեցիկ տարիք» գեղարվեստական ֆիլմի համար[8]:

Նրա կարիերան բազմազան էր, և հաճախ ստեղծագործում էր խոշոր գեղարվեստական տների ռեժիսորների խնդրանքով, ամենից հաճախ ՝ Ֆրանսուա Տրյուֆոյի (ներառյալ Ժյուլը և Ջիմը ), Ժան-Լյուկ Գոդարի «Արհամարհանք» ֆիլմի և Ալեն Ռենեի, Լուի Մալի, և Բեռնարդո Բերտոլուչիի համար։ Բացի դա, հետագայում աշխատել է մի քանի հոլիվուդյան բեմադրությունների վրա, այդ թվում՝ Օլիվեր Սթոունի «Դասակը» և «Սալվադորը» ։ Մեկ այլ ռեժիսոր Դելերյուի համար ստեղծագործել է Քեն Ռասելը, ով ի պատասխան նկարահանել է Բի-Բի-Սի-ի վավերագրական ֆիլմ կոմպոզիտորի մասին «Մի կրակիր կոմպոզիտորին» վերնագրով (1966):

Հեղինակել է Ֆլեմինգ Ֆլինտի «Դասը» (Enetime) բալետի երաժշտությունը՝ հիմնված Իոնեսկոյի պիեսի վրա։ Դելերյուն իր քառասուներկուամյա կարիերայի ընթացքում կազմել է պարտիտուրաներ 200 ֆիլմերի, 125 կարճամետրաժ ֆիլմերի, 70 հեռուստաֆիլմերի և 35 հեռուստասերիալների համար։ Նրա վերջին նշանավոր գործերից էր Պիեռ Շյոնդոերֆերի պատերազմի վավերագրական դրամայի սաունդթրեքը՝ «Դենբենֆու» (1992):

Դելերյուն ներդրում է ունեցել նաև «Ամերիկյան գիշեր» և «Մայրցամաքն ու երկու անգլիացիները» ֆիլմերի ստեղծմանը[10]։

Ջեք Քլեյթոնի հետ համագործակցություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դելերյուն հեղինակել է բրիտանացի հայտնի ռեժիսոր Ջեք Քլեյթոնի նկարահանած ֆիլմերից հինգի երաժշտությունը: Նրանց առաջին աշխատանքը «Դդում ուտողը» ստեղծագործությունն էր (1964), որին հաջորդեց «Մեր մայրական տունը» (1967): 1982 թվականին նրանք վերամիավորվեցին Ռեյ Բրեդբերիի «Դժբախտությունը մոտենում է» Դիսնեյի կինոտարբերակի համար, սակայն աշխատանքը բախվեց խնդիրների: Դժգոհ լինելով Քլայթոնի բնագիր ֆիլմի բացասական ֆոնից՝ կինոստուդիան վերահսկում է այժմ ֆիլմը և պահում ավելի քան մեկ տարի՝ բասական թողարկումից հետո։ Հաղորդում են, որ նրանք լրացուցիչ 5 միլիոն դոլար են ծախսել ֆիլմը վերամոնտաժելու, որոշ տեսարաններ կտրելու և դրանք նոր նկարահանված կադրերով փոխարինելու վրա՝ նպատակ ունենալով ֆիլմը դարձնել ավելի կոմերցիոն և «ընտանեկան ու բարեկամական»: Ի խոր հիասթափություն Դելերյուի, Դիսնեյը նաև պնդեց, որ հեռացվի նրա օրիգինալ երաժշտությունը (որը համարվում էր «չափազանց մռայլ երանգով») և այն փոխարինեց ամերիկացի կոմպոզիտոր Ջեյմս Հորների նոր՝ «ավելի թեթև» պարտիտուրով։ Ավելի ուշ խոսելով իր պարտիրուրան մերժելու մասին՝ Դելերյուն ասել է․ «Չափազանց ցավալի էր․․․ Դա, հավանաբար, ամենահավակնոտ աշխատանքն էր, որ ես գրել եմ Միացյալ Նահանգներում»[11]: Դելերյուի երաժշտությունը հասանելի էր միայն կոլեկցիոներներին ցածրորակ կրկնօրինակներով մինչև 2011 թվականը, երբ Դիսնեյը թույլ տվեց թողարկել մոտավորապես 30 րոպե երաժշտություն, որը ստացվել էր Դելերյուի անձնական ձայնագրության պատճենից (որն ի սկզբանե ավելի քան մեկ ժամ) ։ Սա թողարկվել է Համընդհանուր Ֆրանսիայի կողմից (1991 թվականին Դելերյուի «Հենրիի մասին» ֆիլմի երաժշտության հետ մեկտեղ) 3000 ձայնասկավառակի սահմանափակ թողարկումով, որպես իր սաունդթրեքների շարք «Լսեք կինո»-ի առաջին թողարկումը: Չնայած այս հիասթափությանը, Դելերյուն ևս երկու անգամ աշխատեց Քլեյթոնի հետ՝ նրա վերջին գեղարվեստական ​​ֆիլմի վրա՝ «Ջուդիթ Հերնի միայնակ կիրքը» (1987), և Քլեյթոնի վերջին էկրանային նախագծի վրա՝ Մյուրիել Սպարքի «Memento Mori» (1992) Բի-Բի-Սի հեռուստատեսային ադապտացիան, որը հեռարձակվել է Դելերյուի մահից ընդամենը մեկ ամիս անց:

Մահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժորժ Դելերյուն մահացել է 1992 թվականի մարտի 20-ին Լոս Անջելեսում՝ սրտի կաթվածից` 67-րդ տարեդարձից ութ օր անց, «Սիրահարված հարուստը» երգի սաունդթրեքի վերջին վայրկյանները ձայնագրելուց անմիջապես հետո: Նա թաղված է Կալիֆորնիայի Գլենդել քաղաքի «Ֆորեստ Լոու հիշատակի այգու գերեզմանատանը» [8]։

Դելերյուի վերջին ամուսնությունը եղել է 1984 թվականին․ նա նախորդ ամուսնությունից ուներ դուստր[12]:

Ֆիլմագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժորժ Դելերյուն ստեղծել է 351 գեղարվեստական ֆիլմերի, հեռուստատեսային ֆիլմերի, հեռուստասերիալների, վավերագրական և կարճամետրաժ ֆիլմերի երաժշտական պարտիտուրներ։ Ստորև ներկայացված է այն գեղարվեստական ֆիլմերի ցանկը, որոնց համար նա ստեղծել է երաժշտություններ:

  • Memento Mori1 (1992) (A BBC drama)

Սկավառակագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորև ներկայացված է Ժորժ Դելերյուի երաժշտական ալբոմների ընտրված ցանկը[13]:

  • Jules et Jim (1961)
  • Cent Mille Dollars Au Soleil (1963)
  • Il Conformista (1970)
  • Paul Gauguin (1974)
  • A Little Romance (1979)
  • The Borgias (1981)
  • Vivement Dimanche! (1981)
  • La Femma d'A Cote (1983)
  • Agnes of God (1984)
  • The London Sessions (1990)
  • Delerue: Suite Cinématographique, Tirée des films (1990)
  • Les Deux Anglaises et le Continent (1991)
  • Black Robe (1992)
  • Diên Biên Phú (1992)
  • Man Trouble (1992)
  • Rich in Love (1992)
  • Like a Boomerang (1993)
  • Georges Delerue: Music from the Films of François Truffaut (1997)
  • Comme un Boomerang (2000)
  • Joe Versus the Volcano (2002)
  • True Confessions (2005)
  • An Almost Perfect Affair (2006)
  • The Pick-Up Artist (2006)
  • The Cinema of François Truffaut (2007)
  • Promise at Dawn (2008)
  • Georges Delerue: Jules et Jim; Les Deux Anglaises (2008)
  • Partitions Inedites (2011)

Այլ կոմպոզիցիաներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Operas: Ariane; Le chevalier de neige; Une regrettable histoire; Médis et Alyssio
  • Ballets: L'emprise; Conte cruel; La leçon; Les trois mousquetaires
  • Diptyque for flute
  • Duos pour flûte et guitare
  • Concerto pour Trombone
  • Visages (for guitar)
  • Mosaique (for guitar)
  • Graphic (for guitar)
  • Antienne 1 for violin and piano
  • Concerto de l'Adieu
  • Aria et Final
  • Mouvements pour instruments à percussion et piano
  • Stances for cello and piano
  • Violin Sonata
  • Récit et choral for trumpet and organ
  • Madrigal, for solo trombone and five trombones (published 1999)
  • Fanfares Pour Tous Les Temps for brass
  • Cérémonial (for brass ensemble)
  • Four Pieces for Clarinet and Piano
  • Prélude & danse for oboe and piano
  • String Quartet No. 1
  • String Quartet No. 2

Պարգևներ և անվանակարգեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Internet Broadway Database — 2000.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 filmportal.de — 2005.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #123381665 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  6. ↑ «Georges Delerue». The Criterion Collection. Արխիվացված է օրիգինալից 18 May 2013-ին. Վերցված է 4 March 2012-ին.
  7. ↑ «Georges Delerue Biography». BBC. Վերցված է 4 March 2012-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 «Georges Delerue Biography». Official Web Site. Արխիվացված է օրիգինալից 25 January 2012-ին. Վերցված է 5 March 2012-ին.
  9. ↑ «Georges Delerue Biography». Official Web Site. Արխիվացված է օրիգինալից 25 January 2012-ին. Վերցված է 5 March 2012-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Brill, Mark. Georges Delerue. In: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2nd Edition. Macmillan, London, 2001.
  11. ↑ Stephanie Lerouge, CD liner notes for Georges Delerue Unused Scores (Universal France, 2011)
  12. ↑ «Georges Delerue, 67, a Composer On Truffaut and Stone Films, Dies». The New York Times. 23 March 1992. Վերցված է 6 March 2012-ին.
  13. ↑ «Georges Delerue». Allmusic. Վերցված է 4 March 2012-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժորժ Դելերյու» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժորժ_Դելերյու&oldid=10208959» էջից