Ժան-Էտիեն Գետար

Ժան-Էտիեն Գետար; ֆր.՝ Jean-Étienne Guettard
Ծնվել է	սեպտեմբերի 19, 1715
Ծննդավայր	Étampes
Մահացել է	հունվարի 7, 1786 (70 տարեկան)
Մահվան վայր	Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն
Քաղաքացիություն	Ֆրանսիա
Ազդվել է	René Antoine Ferchault de Réaumur?
Մասնագիտություն	ֆոնդապահ, բուսաբան, երկրաբան, հնէաբան և բնագետ
Անդամություն	Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա և Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա
	Jean Étienne Guettard Վիքիպահեստում

Ժան-Էտիեն Գետար(ֆր.՝ Jean-Étienne Guettard, սեպտեմբերի 19, 1715(1715-09-19), Étampes - հունվարի 7, 1786(1786-01-07), Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն), ֆրանսիացի բնագետ և հանքաբան, ծնվել է Փարիզի մերձակայքում գտնվող Էթամպս քաղաքում։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժան-Էտիեն Գետարը ծնվել է 1715 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Էտամպ համայնքում։ Մանկության տարիներին բույսերի մասին գիտելիքներ ստացել է պապիկից՝ բուսաբան և դեղագետ Ֆրանսուա Դեկուրենից։ Սովորել է Էտամպում, ապա ընդունվել է Փարիզի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ։ Իսկ ավելի ուշ ստացել է բժշկական գիտությունների դոկտորի աստիճան։

Մահացել է Փարիզում՝ 1786 թվականի հունվարի 7-ին։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1741 թվականին նա ստացել է գիտությունների թեկնածուի կոչում իր Frequentior hodie quam olim febris maligna աշխատանքի համար։ Հետամուտ լինելով բուսաբանության ուսումնասիրությանը Ֆրանսիայի և այլ երկրների տարբեր մասերում՝ նա մեծ ուշադրության է արժանացել։ Նրա ուշադրությունն ուղղված էր հանքանյութերին և ապարներին։ 1746 թվականին նա Փարիզի Գիտությունների ակադեմիային փոխանցել է հուշագրեր օգտակար հանածոների և ապարների բաշխման մասին, և դրանք միաժամանակ ուղեկցվում էին տեղանքի քարտեզով, որի վրա նա արձանագրել էր իր դիտարկումները։ Ուստի, ինչպես նշում է Քոնբիրը, նա այդպիսով «առաջինն է կատարել իրագործումը Մարտին Լիստերի կողմից տարիներ առաջ առաջարկված երկրաբանական քարտեզների գաղափարը»^[1]^[2]։ 1747 թվականից Գուեթթարդը աշխատել է Օռլեանի դուքս Լուիի աջակցությամբ՝ որպես անձնական բժիշկ և բուսաբան։ 1752 թվականին նրա մահից հետո շարունակել է աշխատել Օռլեանում ՝ նրա որդի՝ Լուի-Ֆիլիպ I-ի աջակցությամբ^[3]։ Ճանապարհորդությունների ընթացքում նա հավաքել էր բրածոների մեծ հավաքածու, բայց հստակ գաղափարներ չուներ շերտերի հաջորդականության մասին։ Նաև հայտնաբերել էր կաոլինի մի քանի հանքավայրեր Նորմանդիա ուղևորության ընթացքում։ Բացի այդ, Ժան-Էթյեն Գուեթթարդը ուսումնասիրել է բուսաբանությունը^[4]^[5]

Նա աջակցել է Կառլ Լիննեյի առաջարկած բույսերի դասակարգման համակարգին։ Դրանից հետո Կառլ Լիննեյը Rubiaceae ընտանիքի բույսերի ցեղն անվանել է Գուեթթարդի անունով։ Բացի այդ, նրա պատվին անվանակոչվել է Dorsum Guettard-ը Լուսնի վրա^[6]։ 1759 թվականին Գուեթթարդը ընտրվել է Շվեդիայի Գիտությունների թագավորական ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ։ Նա դիտարկումներ է անցկացրել նաև անձրևի, գետերի և ծովի կողմից լեռների քայքայման վերաբերյալ։ Նա առաջինն էր, ով պարզել էր նախկին հրաբուխների գոյությունը Օվերնի շրջանում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Atlas minéralogique de la France». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.
↑ Atlas et description minéralogiques de la France
↑ fuente : Philippe Buache & Jean-Étienne Guettard - Carte minéralogique (...) 1752.
↑ Species Plantarum 2 1753 (APNI)
↑ Sp. Pl. 2: 991. 1753 [1 de mayo de 1753] (IK)
↑ Gazetteer of Planetary Nomenclature

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժան-Էտիեն Գետար» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժան-Էտիեն Գետար» հոդվածին։

[1] «Atlas minéralogique de la France». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին.

[2] Atlas et description minéralogiques de la France

[3] uente : Philippe Buache & Jean-Étienne Guettard - Carte minéralogique (...) 1752.

[4] Species Plantarum 2 1753 (APNI)

[5] Sp. Pl. 2: 991. 1753 [1 de mayo de 1753] (IK)

[6] Gazetteer of Planetary Nomenclature

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]