Jump to content

Ժայռամագլցող (ֆիլմ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ժայռամագլցող
անգլ.՝ Cliffhanger
Երկիր ԱՄՆ
 Իտալիա
Ժանրմարտաֆիլմ[1][2], թրիլեր և ֆիլմ փրկվելու մասին
Թեմաահաբեկչություն
Թվականմայիսի 28, 1993[3], հուլիսի 2, 1993[4] և հուլիսի 29, 1993[5]
Լեզուանգլերեն
ՌեժիսորՌեննի Հարլին[1][6][7][…]
ՊրոդյուսերԱլան Մարշալ և Մարիո Կասար
Սցենարի հեղինակՄայքլ Ֆրանս և Սիլվեստր Ստալոնե
ԴերակատարներՋոն Լիթգոու[7][8][2], Մայքլ Ռուքեր[7][8], Ջանին Թըրներ[8], Ռեքս Լին[8], Քերոլայն Գուդոլ[8], Լեոն Ռոբինսոն[8], Craig Fairbrass?[8], Փոլ Ուինֆիլդ[6][8], Ռալֆ Ուեյթ[6][8], Սիլվեստր Ստալոնե[7][8][2], Գրեգորի Սքոթ Քամինս[8], Մաքս Պերլիխ[8], Զաք Գրենիե[8], Դոն Ս. Դևիս[8], Jeff Blynn?[8], Բրյուս ՄաքԳիլ[8], Դենիս Ֆորեսթ[8], Vyto Ruginis?[8], Ջոն Ֆին[9], Ռոզմարի Դանսմոր[9] և Դոն Դևիս[9]
ՕպերատորԱլեքս Թոմսոն
ԵրաժշտությունԹրևոր Ջոնս
ՄոնտաժՖրենկ Ջ. Ուրիոսթե
Պատմվածքի վայրԿոլորադո
ԿինոընկերությունCarolco Pictures և StudioCanal
Տևողություն113 րոպե
Բյուջե70 000 000 $
Շահույթ255 000 211 $[10]
ՀաջորդCliffhanger?

«Ժայռամագլցող» (անգլ.՝ Cliffhanger), ամերիկյան էքշն արկածային ֆիլմ, որի ռեժիսորն է Ռենի Հարլինը՝ Մայքլ Ֆրանսի և Սիլվեստր Ստալոնեի սցենարով։ Գլխավոր դերերում նկարահանվել են Սիլվեստր Ստալոնեն, Ջոն Լիթգոուն, Մայքլ Ռուկերը և Ջանին Թըրները։ Ֆիլմը պատմում է լեռնագնաց-փրկարարներ Գեյբ Ուոքերի և նրա գործընկեր Ջեսսի Դեյխենի մասին, որոնք հայտնվում են ԱՄՆ ֆինանսների նախարարության ժայռոտ լեռներով թռչող ինքնաթիռի կողոպուտի ժամանակ հափշտակված գումարի որոնման մեջ:

2023 թվականի մայիսին սկսվել է սիքվելի աշխատանքը՝ «Ժայռամագլցող 2» ֆիլմի վրա։

Ալպինիստ և փրկարար Գեյբ Ուոքերը բարձրանում է ժայռոտ լեռների գագաթը որտեղ նրան սպասում է ընկեր Հալ Թաքերը, ով ընկերուհու՝ Սառայի հետ բարձրացել է գագաթ և վնասել ոտքը։ Ուղղաթիռավարներ Ֆրենկը և Ջեսսի Դեյխենը պարան են նետում երկու լեռնագագաթների միջև, բայց անցնելիս Սառայի ժապավենի ճարմանդը կոտրվում է, և այն կախված է անդունդի վրայով: Գեյբը հասցնում է բռնել խուճապի մատնված աղջկա ձեռքը, բայց նրա ձեռքը սահում է, և Սառան ընկնում է անդունդը: Ութ ամիս անց Գեյբը վերադառնում է քաղաք՝ Սառայի մահից հետո առաջին անգամ: Իրեն մեղադրելով նրա մահվան մեջ՝ նա ցանկանում է վերցնել իր իրերը և ընդմիշտ հեռանալ այդ վայրից։ Հանկարծ օգնության ազդանշան է հնչում փրկարարական կենտրոնի միջոցով, որտեղ աշխատում են Հալն ու Ջեսսին: Ջեսսին համոզում է Գեյբին միանալ հալին՝ փրկելու դժվարության մեջ հայտնված ալպինիստներին, բայց Հալը, ով մեղադրում է Գեյբին Սառայի մահվան մեջ, չի ցանկանում նրա օգնությունը։ Միևնույն ժամանակ, Էրիկ Քուեյլենի ավազակախումբը կաշառում է ֆինանսների նախարարության ավագ գործակալ Ռիչարդ Թրևերսին, ով իր մարդկանց հետ Դենվերից Սան Ֆրանցիսկո է տեղափոխում 100 միլիոն դոլար արժողությամբ հազար դոլարանոց թղթադրամներով երեք ճամպրուկ: ՀԴԲ-ն գիտեր, որ Քուեյլենը հետևում է փողի խմբաքանակին և խմբին տվեց իր գործակալ Մաթսոնին: Նկատելով նրանց հետապնդող օտար ինքնաթիռը՝ Մեթսոնը ահազանգում է, բայց Թրևերսը սառնասրտորեն գնդակահարում է նրան և երկու պահակներին։ Թրևերսը և նրա հանցակից օդաչուն պատրաստվում են ճամպրուկները մալուխով նետել Քուեյլենի թռչող ինքնաթիռի վրա։ Թրևերսը ռումբ է դնում և տեղափոխվում Քուեյլեն, բայց արթնացած Մեթսոնը գնդակահարում է օդաչուին և հերթեր նետում ավազակների ինքնաթիռին՝ նրան դուրս բերելով շարքից։ Ռումբը տեղափոխում է Մաթսոնի ինքնաթիռը, մալուխը կոտրվում է, ճամպրուկները կորչում են լեռներում, ավազակների ինքնաթիռը ստիպված է արտակարգ վայրէջք կատարել սարահարթում։ Բոլոր ճամպրուկները հագեցած են ազդանշանային փարոսիկներով, և դրանցից ստացված ազդանշանը տեսանելի է հատուկ շարժական տեղորոշիչի էկրանին, որի կոդերը գիտի միայն Թրևերսը, բայց ավազակները չգիտեն տեղանքը և ծանոթ չեն լեռնագնացությանը: Քրիստելը բռնում է փրկարարական կայանի հաճախականությունը և ուղարկում SOS ազդանշան: Բանդան պատանդ է վերցնում Գեյբին և Հալին։

Ավազակախումբը հասնում է առաջին ճամպրուկին, որն ընկել է ժայռի քիվի վրա։ Գեյբին գումար են ուղարկում վերև՝ ապահովագրության համար նրա ոտքին պարան կապելով։ Նրան հաջողվում է կտրել պարանը և փախչել։ Ավազակներից մեկը կրակ է բացում, և վերևից ձյունը թափվում է ներքև։ Քուեյլենը, տեսնելով, որ ավալանշը թղթադրամներ է կրում, որոշում է, որ Գեյբը մահացել է և հրամայում է հալին փնտրել երկրորդ ճամպրուկը։ Հալը երկար ճանապարհ է տանում ավազակներին և ռադիոյով միտումնավոր կեղծ հաղորդագրություններ է ուղարկում, Ջեսսին հասկանում է, որ գործը լավ չէ և օգնության է ուղարկվում հալին։

Գեյբը, մնալով առանց տաք հագուստի, հասնում է լեռների տուն-թանգարան, որտեղ գտնում է Ջեսսիին։ Նրանք հասցնում են հասնել երկրորդ ճամպրուկին և Քուեյլենի ավազակախմբին թողնում են միայն մեկ թղթադրամ՝ «Want to Trade?» (անգլ.՝ Սակարկե՞նք)։ Ավազակները փորձում են գտնել Գեյբին, և կարճ հետապնդումից հետո նա նրանցից մեկին գցում է անդունդը։ Մյուսներին Հալը տանում է տուն-թանգարան, որտեղ Գեյբը մի քանի ժամ առաջ հանդիպել է Ջեսսիի հետ։

Հաջորդ առավոտ Գեյբը և Ջեսսին փորձում են առաջինը հասնել վերջին ճամպրուկին: Փորձելով առաջ անցնել ավազակներից, նրանք իջնում են ստորգետնյա անցում: Քուեյլենը լուծում է նրանց խորամանկությունը և ավազակներից մեկին ուղարկում սողանցք։ Գեյբը և Ջեսսին հրաշքով գոյատևում են մարդասպանի հետ մենամարտում, և այս պահին Քրիստելը ռումբեր է դնում նրանց գլխին: Հալը հասցնում է ռումբի մասին ընկերներին բղավել ռացիայով: Գեյբն ու Ջեսսին վերջին պահին դուրս են գալիս գործադուլից: Երկնքում փրկարար ուղղաթիռ տեսնելով՝ Քուեյլենը ծրագիր է մշակում այն գրավելու համար։ Քրիստելը վառում է ազդանշանային կրակը և պառկում ձյան մեջ։ Տեսնելով ենթադրաբար վիրավորված կնոջը՝ փրկարարների օդաչու Ֆրենկը վայրէջք է կատարում և շտապում նրան օգնության։ Ավազակ Դելմարը գնդակահարում է նրան ինքնաձիգով։ Գրավված ուղղաթիռի մոտ վեճ է սկսվում։ Հալը, ուսումնասիրելով սպանված Ֆրենկին, գաղտնի վերցնում է ծալովի դանակը: Երրորդ ճամպրուկը գտնելու համար շատ քիչ վառելիք կա։ Թրևերսը պնդում է ուղղաթիռով գտնել վերջին ճամպրուկը, իսկ Քուեյլենը նրանից պահանջում է մոնիտոր և ակտիվացման կոդ։ Վեճ է բռնկվում։ Քուեյլենը բռնում է Քրիստելին և կրակում նրա մեջքին։ Այժմ նա միակն է, ով կարող է ուղղաթիռ վարել, և Թրևերսը չի կարող սպանել նրան: Քուեյլենը մնում է սպասել փրկարարական ուղղաթիռում, իսկ Թրևերսը, Հալը և Դելմարը բաժանվում են.Թրևերսը գնում է ճամպրուկի հետևից և Դելմարին հրամայում է առանց ավելորդ աղմուկի սպանել ավելորդ հալին, բայց տեղի է ունենում հակառակը. Հալը սպանում է Դելմարին՝ դանակով վիրավորելով նրան, իսկ հետո գնդակահարելով որսորդական հրացանով։ Թրևերսը որոնման մոնիտորի միջոցով գտնում է փարոսի ազդանշանը, բայց միայն սայթաքում է նապաստակի վրա, որին Գեյբը, որը նախկինում փող էր գտել, կապել էր այս փարոսը: Հասկանալով, որ Գեյբը առաջ է անցել իրենից և փող է գտել, կատաղած Թրևերսը շտապում է հետապնդել Գեյբին, բայց նա, սուզվելով որդանակի մեջ, սառույցի միջով կրակոցով հարվածում է Թրևերսին։ Հալը Գեյբին դուրս է հանում ջրից:

Միևնույն ժամանակ, Ջեսսին, չիմանալով, որ Ֆրենկը սպանվել է, և լսելով ուղղաթիռի աղմուկը, ազդանշաններ է տալիս՝ մտածելով, որ իրեն ղեկավարում է Ֆրենկը, ով կտեսնի և կվերցնի իրեն: Ուղղաթիռի կառավարիչ Քուեյլենը, ատրճանակով սպառնալով Ջեսսիին, պատանդ է վերցնում նրան։ ռացիայի միջոցով կապվելով՝ Քուեյլենը և Գեյբը բանակցում են գործարք - Ջեսսին՝ երրորդ ճամպրուկի փողի դիմաց: Քուեյլենը բաց է թողնում Ջեսսիին, բայց Գեյբը փողի պայուսակը նետում է ուղղաթիռի պտուտակի մեջ: Մեքենան ընկնում է և շրջվելով՝ կախվում լեռան լանջին գտնվող պողպատե մալուխից։ Գեյբն ու Քուեյլենը կռվում են ուղղաթիռի հատակին: Վերջին պահին Գեյբը կառչում է ժայռից, իսկ մեքենան Քուեյլենի հետ միասին ընկնում է անդունդը և պայթում։ Դրանից հետո Գեյբին, Ջեսսիին և Հալին գտնում և փրկում են դաշնային գործակալները:

Արտադրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկզբում Carolco Pictures-ը պայմանագիր է կնքել Սիլվեստր Ստալոնեի հետ Ջոն Քենդիի հետ միասին խաղալու համար պատերազմող հարևանների մասին կատակերգությունում, որի սցենարը պետք է գրեր Ջոն Հյուզը։ Երբ այս նախագիծը փակվեց, Ստալոնեն տեղափոխվել է Carolco-ի երկու այլ նախագծեր: Առաջինը ֆուտուրիստական գիտաֆանտաստիկ սարսափ ֆիլմն է՝ «Իզոբարը», որը հետևում էր գենետիկորեն ստեղծված հրեշին, որն ազատ էր արձակվում արագընթաց գնացքում։ 1987 թվականից ի վեր, երբ Carolco-ն առաջին անգամ գնել է Ջիմ Ուլսի օրիգինալ սցենարը․ 1991 թթվականին ռեժիսորներ Ռիդլի Սքոթը և Ռոլանդ Էմմերիխը ժամանակի տարբեր կետերում կցված էին ֆիլմի վրա աշխատելու համար, որի բյուջեն Ստալոնեի և Քիմ Բեսինգերի հետ որպես գլխավոր դերակատարներ կկազմեր 90 միլիոն դոլար: Այնուամենայնիվ, Carolco-ի և պրոդյուսեր Elոել Սիլվերի միջև տարաձայնությունների պատճառով սցենարի փոփոխությունների և ստեղծագործական ազատության բացակայության պատճառով Սքոթը և Էմմերիխը հրաժարվեցին աշխատել նախագծի վրա, որն ի վերջո չեղարկվեց[11]։

Carolco-ի երկրորդ նախագիծը, որում ներգրավված էր Ստալոնեն, աղետի մարտաֆիլմն էր, որը կոչվում էր Gale Force, որը նկարագրվում էր որպես «Կոշտ ընկույզ փոթորկի մեջ», որը պատրաստվում էր բեմադրել Ռենի Հարլինը: Ենթադրվում էր, որ Ստալոնեն կխաղա SEAL-ի նախկին մարտիկի դերը, որը պետք է դիմակայեր մի խումբ Ժամանակակից ծովահենների, որոնք հարձակվեցին ափամերձ քաղաքի վրա աղետալի փոթորկի ժամանակ: Ֆիլմի սցենարի առաջին տարբերակը գրվել է Դեյվիդ Չապեի կողմից 1984 թվականին, ով այնուհետև գրել է ևս վեց նախագիծ 1987-ից 1989 թվականներին, և այն բանից հետո, երբ դրա վերջնական տարբերակը ստացել է մի շարք հաստատման ակնարկներ, Carolco-ն գնել է սցենարի վերջին տարբերակը $500,000-ով՝ խոստանալով ավելացնել ևս 200,000-ը, եթե ֆիլմը դուրս գա կինոթատրոններ: Ֆիլմը բեմադրելու համար հարլինին վճարվեց 3 միլիոն դոլար, բայց քանի որ նրա պայմանագիրը նրան նաև լիակատար վերահսկողություն էր տալիս նախագծի վրա, նա պահանջեց լրջորեն վերաշարադրել սցենարը, որպեսզի, ի միջի այլոց, ավելացնի դրվագների քանակը և դրանք երկարացնի: 1990-ից 1991 թվականներին, երբ սկսվեց աշխատանքը, Carolco-ն ավելի քան 4 միլիոն դոլար ծախսեց սցենարը փոխելու համար: Գրողներից մեկը, ով աշխատել է դրա վրա, Ջո Էսթերհասն էր, որին վճարել են 500,000 դոլար՝ իր տարբերակը գրելու համար։ Այնուամենայնիվ, նա այն վերաշարադրեց էրոտիկ թրիլլերի բանալիով, որը նման էր իր նախորդ սցենարներին, ուստի այն Ի վերջո մերժվեց: Carolco-ի ղեկավարները կարծում էին, որ նախատեսված 40 միլիոն դոլար բյուջեն «չափազանց մեծ» կլինի, և չէին կարողանում հասկանալ, թե ինչպես, հաշվի առնելով հատկացված միջոցները, ստեղծել պատշաճ հատուկ էֆեկտներ նախատեսված հայեցակարգով ֆիլմի համար: Ի վերջո, այս նախագիծը նույնպես չեղարկվեց արտադրության մեկնարկից երկու շաբաթ առաջ: Այնուամենայնիվ, Հարլինը պահպանեց իր 3 միլիոն դոլարը. նա, Ստալոնեն և բոլոր նրանք, ովքեր մասնակցում էին չեղարկված նախագծին, անցան ապագա «Ժայռամագլցողի»՝ Carolco-ի մեկ այլ նախագծի վրա աշխատանքին, որի բյուջեն արդեն 70 միլիոն դոլար էր[12][13][14][15]։

Ֆիլմի բյուջեի կեսը տրամադրվել է TriStar Pictures-ին՝ Հյուսիսային Ամերիկայում, Մեքսիկայում, Ավստրալիայում, Նոր Զելանդիայում, Գերմանիայում և Ֆրանսիայում բաշխման ամբողջական իրավունքների դիմաց: Մնացած միջոցները տրամադրվել են Rizzoli-Corriere della Sera, Le Studio Canal + և Pioneer Electric Corporation ընկերությունների կողմից։ Ֆինանսավորման սխեման Carolco-ի համար լուրջ պարտքային խնդիրների պատճառ է դարձել, ստուդիան, ի վերջո, շատ ցածր շահույթ է ստացել[16]։

Ֆիլմի տեսարանների մեծ մասը նկարահանվել է Դոլոմիտներում ՝ աշխատանքային բազայով իտալական Կորտինա դ՛ Ամպեցո առողջարանային քաղաքում։ Օրինակ, կախովի կամրջի տեսարանը նկարահանվել է Մոնտե Քրիստալոյի վրա Via Ferrata V. F. Ivano Dibona-ում, որը վերակառուցվել է ֆիլմից անմիջապես հետո: Վերելքը հիմնականում տեղի է ունեցել Տոֆանա ժայռերի վրա։ Այս վայրը գտնվում է Ֆալորիա լեռան գագաթին։ Փոքրիկ տունը կառուցվել է Բոիտե գետի ափին՝ Ֆիամեսում, լքված օդանավակայանի տեղում գտնվող ուղղաթիռի հարթակի մոտ։ Որոշ նկարահանումներ տեղի են ունեցել Կոլորադոյի Դուրանգո քաղաքում: Ֆիլմի հեղինակները նաև շնորհակալություն են հայտնել Յուտայի համայնքներին՝ իրենց ռեզերվացիայի տարածքում նկարահանումներին աջակցելու համար[17]։

Ֆիլմը գրանցվել Է Գինեսի ռեկորդների գրքում՝ երբևէ արված ամենաթանկ օդային հնարքի համար: Կասկադյոր Սայմոն քրեյնին վճարվել է 1 միլիոն դոլար այն տեսարանը կատարելու համար, որտեղ նա թռավ երկու ինքնաթիռների միջև 15,000 ոտնաչափ (4,600 մ) բարձրության վրա[18]։

Հիմնական ալպինիստներն էին Ռոն Քոուկը և Վոլֆգանգ Գյուլլիխը։ Քոուքը հանդես է եկել որպես Ստալոնեի ալպինիստական դուբլեր այն բանից հետո, երբ Գյուլիխը մահացել է 1992 թվականին ավտովթարից[17]։

Երբ Ստալոնեին հարցրեցին ռեժիսորական տարբերակի մասին, նա բացատրել է, որ «ռեժիսորական տարբերակը մեծ դժգոհությամբ ընդունվեց ցուցադրության ժամանակ և տագնապալիորեն ցածր գնահատականներ է ստացել։ Հիմնականում այն պատճառով, որ հնարքները անհեթեթորեն չափազանցված էին: Օրինակ, միջին տղամարդը կարող էր տասներկու ոտնաչափ ցատկել կիրճի վրայով, և արտադրողներն ինձ ստիպեցին ցատկել, միգուցե երեք հարյուր ոտնաչափ կամ ավելի, նման իրավիճակները պետք է կրճատվեին, և Այնուամենայնիվ դրանք բավականին ծայրահեղ էին ... այնպես որ հեռուստադիտողները, հավանաբար, ավելի հարմարավետ կլինեին դիտել ֆիլմը այս կրճատմամբ: 2-րդ բլոկի թիմը, որը նկարահանում էր գործողությունների մեծ մասը, անսովոր էր»[19]։

Քննադատություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Rotten Tomatoes կայքում ֆիլմը ստացել է 67% հավանության վարկանիշ՝ հիմնված 55 գրախոսությունների վրա՝ 6,2/10 միջին գնահատականով։ Ըստ կայքի քննադատների՝ «թեև ֆիլմը չի կարող խուսափել համեմատություններից այն ֆիլմերի հետ, որոնցից փոխառված է, «Ժայռամագլցողը» ինտենսիվ, գործողություններով լի թրիլլեր է և տաղանդների ցուցադրություն, որոնք Սիլվեստր Ստալոնեին աստղ են դարձրել»[20]։ Metacritic-ում ֆիլմը 100-ից ստացել է 60 միավոր՝ հիմնվելով 16 քննադատների արձագանքների վրա[21]։

Ռոջեր Էբերտը բարձր է գնահատել ֆիլմը՝ նրան շնորհելով երեք աստղ և ասելով. «Ժայռամագլցողը» մեզ զվարճացնելու միջոց է, և այն իրոք աշխատում է»[22]։

Համակարգչային խաղ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1993 թվականի վերջին ֆիլմի մոտիվներով թողարկվեց համանուն համակարգչային խաղը, որն իրականացվել է մի քանի խաղային հարթակների համար։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 http://www.imdb.com/title/tt0106582/
  2. 2,0 2,1 2,2 http://www.metacritic.com/movie/cliffhanger
  3. http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=cliffhanger.htm
  4. http://www.sfi.se/sv/svensk-filmdatabas/Item/?itemid=17814&type=MOVIE&iv=Basic
  5. Internet Movie Database — 1990.
  6. 6,0 6,1 6,2 http://www.virtual-history.com/movie/film/456/cliffhanger
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 http://stopklatka.pl/film/na-krawedzi-1993
  8. 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 8,15 8,16 8,17 http://www.imdb.com/title/tt0106582/fullcredits
  9. 9,0 9,1 9,2 ČSFD (չեխերեն) — 2001.
  10. Box Office Mojo — 1999.
  11. www.chicagotribune.com Արխիվացված 2021-05-17 Wayback Machine
  12. «www.latimes.com». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-02-24-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  13. «www.chicagotribune.com». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-05-07-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  14. «ew.com / Sylvester Stallone's Gale Force». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-08-14-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  15. «www.nytimes.com/At the Movies». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-11-03-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  16. «www.latimes.com». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-22-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  17. 17,0 17,1 «www.latimes.com». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-11-04-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  18. «www.guinnessworldrecords.com / Stallone vs. Schwarzenegger: Who wins the Escape Plan tale of the tape?». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-28-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  19. «legacy.aintitcool.com / Stallone answers December 9th & 10th Questions in a double round». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-31-ին. Վերցված է 2020-10-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  20. «Cliffhanger (1993)». Rotten Tomatoes. Fandango Media. Արխիվացված է օրիգինալից 2021-05-15-ին. Վերցված է 2021-06-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  21. «Cliffhanger». Metacritic. Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-07-ին. Վերցված է 2022-10-17-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  22. Roger Ebert — Review (1993-05-28). «Cliffhanger» (անգլերեն). Ebert Digital LLC. Վերցված է 2023-11-15-ին.