Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկը Թուրքիայում, Թուրքիայի Հանրապետության տարածքում գտնվող մշակութային հուշարձանների ցանկ, որը պահպանվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից։ 2016 թվականի տվյալներով ցանկում ներառված են եղել 16 հուշարձաններ։ 14 հուշարձաններ ներառված են եղել մշակութային չափանիշով, երկուսը՝ խառը։ 8 հուշարձաններ ճանաչվել են մարդկային մտքի հրաշալիք, երկուսը՝ բնության հրաշալիք։ Բացի այդ, 2016 թվականի տվյալներով, Թուրքիայի տարածքում գտնվող 69 հուշարձաններ համարվում են թեկնածու հուշարձան[1]։ Թուրքիան վավերացրել է Համաշխարհային մշակույթի և բնության պահպանության կոնվենցիան 1983 թվականի մարտի 16-ին[2]։ Թուրքիայի տարածքում գտնվող առաջին երեք հուշարձանները ցանկի մեջ են ներառվել 1985 թվականին՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի 9-րդ համաժողովի ժամանակ։

Ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորև ներկայացված է Թուրքիայի տարածքում գտնվող հուշարձանների ցանկը, որոնք ներառված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկի մեջ։

# Պատկեր Անվանում Տեղադրություն Կառուցման թվական Ցանկի մեջ ներառման տարեթիվը № Չափանիշ
1 Ստամբուլի պատմական շրջաններ
(թուրքերեն՝ İstanbul'un Tarihi Alanları) 		Ստամբուլի մարզ մ.թ.ա. V դար[3]—XIX դար 1985 356 i, ii, iii, iv
2 Գյորեմե ազգային այգի և Կապադովկիայի քարանձավներ
(թուրքերեն՝ Göreme Milli Parkı ve Kapadokya) 		Նևշեհիրի մարզ, Կայսերիի մարզ, Աքսարայի մարզ և Նիղդեի մարզ IV դար 1985 357 i, iii, v, vii
3 Դիվրիղիի մեծ մզկիթ և հիվանդանոց
(թուրքերեն՝ Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası) 		Սիվասի մարզ XIII դար 1985 358 i, iv
4 Հատտուսա հնագույն քաղաք
(թուրքերեն՝ Hattuşaş: Hitit Başkenti) 		Չորումի մարզ մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակ 1986 377 i, ii, iii, iv
5 Նեմրութ լեռան հնագիտական հայտնագործություններ
(թուրքերեն՝ Nemrut Dağı) 		Ադըյամանի մարզ մ.թ.ա. 69-34 թվականներ 1987 448 i, iii, iv
6 Հիերապոլիս հնագույն քաղաք և Փամուքքալեի աղբյուրներ
(թուրքերեն՝ Hierapolis ve Pamukkale) 		Դենիզլիի մարզ մ.թ.ա. II դար 1988 485 iii, iv, vii
7 Քսանֆ հնագույն քաղաք և Լետոնի տաճար
(թուրքերեն՝ Ksantos ve Letoon) 		Մուղլայի մարզ, Անթալիայի մարզ մ.թ.ա. VII-VI դարեր[4] 1988 484 ii, iii
8 Սաֆրանբոլու քաղաք
(թուրքերեն՝ Safranbolu Şehri) 		Քարաբյուքի մարզ XIII—XX դարեր 1994 614 ii, iv, v
9 Տրոյայի հնագիտական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Troya Antik Kenti) 		Չանաքքալեի մարզ մ.թ.ա. 13-12-րդ դարեր 1998 849 ii, iii, vi
10 Սելիմիե մզկիթ և հարակից սոցիալական մասնաշենքեր
(թուրքերեն՝ Selimiye Camii ve Külliyesi) 		Էդիրնեի մարզ 1568—1574 թվականներ 2011 1366 i, iv
11 Նեոլիթի ժամանակաշրջանի Չաթալ Հույուք բնակավայր
(թուրքերեն՝ Çatalhöyük Neolitik Kenti) 		Քոնյայի մարզ մ.թ.ա. VIII-VI հզ. 2012 1405 ii, iv
12 Սելջուկյան Բուրսա և Ջումալըքըզըք բնակավայրեր
(թուրքերեն՝ Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu) 		Բուրսայի մարզ XIII դար 2014 1452 i, ii, iii, iv, vi
13 Պերգամոն և հարակից մշակութային լանդշաֆտներ
(թուրքերեն՝ Pergamon Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı) 		Իզմիրի մարզ մ.թ.ա. IV հազարամյակ 2014 1457 i, ii, iii, iv, vi
14 Եփեսոս
(թուրքերեն՝ Efes) 		Իզմիրի մարզ մ.թ.ա. X դար 2015 1018 iii, iv, vi
15 Դիարբեքիրի ամրոց և Հևսելի այգիներ
(թուրքերեն՝ Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzaj Alanı) 		Դիարբեքիրի մարզ 349 2015 1488 iv
16 Անի
(թուրքերեն՝ Ani) 		Կարսի մարզ V դար 2016 1518 ii, iii, iv

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Թուրքիա)##
Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Թուրքիա)
Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ

Թեկնածու հուշարձանների ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորև ներկայացված են թեկնածու հուշարձանների ցանկը։

# Պատկեր Անվանում Տեղադրություն Կառուցման թվական Ներառման թվական № Չափանիշ
1 Քարաին
(թուրքերեն՝ Karain)		 Անթալիայի մարզ մ.թ.ա. XX հազարամյակ 1994 666 iii, vi
2 Սումելա վանք
(թուրքերեն՝ Sümela Manastırı)		 Տրապիզոնի մարզ IV-V դարեր 2000 1397 i, iii
3 Ալահան վանական համալիր
(թուրքերեն՝ Alahan Manastırı)		 Մերսինի մարզ V դար 2000 1398 i, iii, iv
4 Դեմրեյի Սբ. Նիկողայոսի եկեղեցի
(թուրքերեն՝ Aziz Nikolaos Kilisesi)		 Անթալիայի մարզ IV դար 2000 1399 iii, iv
5 Հառան և Ուռհա
(թուրքերեն՝ Harran/Şanlıurfa)		 Շանլըուրֆայի մարզ մ.թ.ա. 24-րդ դար 2000 1400 i, ii, iii, iv
6 Հին դամբարաններ, Խլաթի ուրարտական և օսմանյան պալատներ
(թուրքերեն՝ Ahlat)		 Բիթլիսի մարզ մ.թ.ա. X դար 2000 1401 i, iii
7 Բայազետից մինչև Դենիզլիի սելջուկյան քարվանսարայներ
(թուրքերեն՝ Selçuklular Döneminde)		 Աղրըի մարզ, Աքսարայի մարզ, Դենիզլիի մարզ XI — XIV դար 2000 1403 ii, iii, iv
8 Սելջուկյան սուլթանության մայրաքաղաք Կոնիա
(թուրքերեն՝ Konya)		 Քոնյայի մարզ XII—XIII դար 2000 1404 i, ii, v
9 Ալանիա
(թուրքերեն՝ Alanya)		 Անթալիայի մարզ XII դար 2000 1405 iii, iv
10 Մարդին
(թուրքերեն՝ Mardin)		 Մարդինի մարզ XVI դար 2000 1406 ii, iii, iv
11 Տարսոնի Սբ. Պողոսի տաճար
(թուրքերեն՝ St.Paul Kilisesi ve Kuyusu)		 Մերսինի մարզ XII դար 2000 1409 ii, iii, iv
12 Բայազետի Իսհակ փաշայի պալատ
(թուրքերեն՝ İshak Paşa Sarayı)		 Աղրըի մարզ XVIII դար 2000 1410 i, iii, iv
13 Կեկովա
(թուրքերեն՝ Kekova)		 Անթալիայի մարզ — 2000 1411 не указаны
14 Թերմեսոս ազգային պարկ
(թուրքերեն՝ Güllük Dağı Millî Parkı (Termessos))		 Անթալիայի մարզ — 2000 1412 не указаны
15 Աֆրոդիսիաս քաղաքի հնագիտական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Afrodisias)		 Այդընի մարզ II- VI դարեր 2009 5406 ii, iv
16 Հին Լիկիայի քաղաքներ
(թուրքերեն՝ Likya)		 Անթալիայի մարզ V - IV 2009 5408 iii, iv
17 Սագալասոս քաղաքի հնագիտական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Sagalassos)		 Բուրդուրի մարզ III - XIII 2009 5409 ii, iii
18 Պերգե քաղաքի հնագիտական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Perge)		 Անթալիայի մարզ Մ․ թ․ ա․ VII - VII 2009 5411 ii
19 Բեյշեհիրի Էշրեֆօղլու մզկիթ
(թուրքերեն՝ Eşrefoğlu)		 Քոնյայի մարզ XIII 2011 5611 ii, iv
20 Գյոբեքլի թեփե
(թուրքերեն՝ Göbekli Tepe)		 Շանլըուրֆայի մարզ IX 2011 5612 i, ii, iii, iv, vi
21 Անթաքիայի Սուրբ Պետրոս եկեղեցի
(թուրքերեն՝ Saint Pierre Kilisesi)		 Հաթայի մարզ XI 2011 5613 iii, vi
22 Այզանոյ անտիկ քաղաք
(թուրքերեն՝ Aizanoi)		 Քյութահյայի մարզ մ.թ.ա. II հազարամյակ 2012 5724 ii, iv
23 Զեվգմա քաղաքի ավերակներ
(թուրքերեն՝ Zeugma)		 Գազիանթեփի մարզ մ.թ.ա. IV դար 2012 5726 ii, iii, iv
24 Գորդիոն
(թուրքերեն՝ Gordion)		 Անկարայի մարզ մ.թ.ա. VIII դար 2012 5727 ii, iv, vi
25 Բիրգի պատմական քաղաք
(թուրքերեն՝ Birgi)		 Իզմիրի մարզ մ.թ.ա. VIII դար 2012 5728 ii, iv
26 Հեկատոմնուսի դամբարան
(թուրքերեն՝ Hecatomnus Mozolesi)		 Մուղլայի մարզ մ.թ.ա. IV դար 2012 5729 i, iii, iv
27 Բեչին միջնադարյան քաղաք
(թուրքերեն՝ Beçin)		 Մուղլայի մարզ XIV դար 2012 5730 ii
28 Նիղդե քաղաքի պատմական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Niğde)		 Նիղդե XIII դար 2012 5731 ii
29 Եսեմեք
(թուրքերեն՝ Yesemek)		 Գազիանթեփի մարզ մ.թ.ա. X դար 2012 5732 ii, iii
30 Օդունփազարը
(թուրքերեն՝ Odunpazarı)		 Էսքիշեհիրի մարզ XIII դար 2012 5733 iii, vi
31 Մամուրե
(թուրքերեն՝ Mamure kalesi)		 Մերսինի մարզ III դար 2012 5734 iv, v
32 Հաջի Բեքթաշի թանգարան
(թուրքերեն՝ Hacıbektaş Veli Müzesi)		 Նևշեհիրի մարզ XIV դար 2012 5735 iii, vi
33 Լաոդիկեա քաղաքի հնագիտական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Laodikeia)		 Դենիզլիի մարզ մ.թ.ա. III դար 2013 5823 ii, iii, iv
34 Թուզ լճի բնապահպանական հատուկ տարածք
(թուրքերեն՝ Tuz Gölü)		 Քոնյայի մարզ, Անկարայի մարզ, Աքսարայի մարզ — 2013 5824 vii, viii, x
35 Ջենովական առևտրային կետեր և շինություններ
(թուրքերեն՝ Ceneviz Ticaret Mesajlar ve Surlar)		 Ստամբուլի մարզ, Իզմիրի մարզ, Բարթընի մարզ, Դյուզջեի մարզ, Սինոփի մարզ XIII - XV դարեր 2013 5825 ii, iv
36 Սարդը անտիկ քաղաք ևև Բին թեփեյի լիդիական դամբարաններ
(թուրքերեն՝ Sardes/Bintepe tümülüs mezarları)		 Մանիսայի մարզ մ.թ.ա. V դար 2013 5829 i, ii, iii
37 Իզնիք
(թուրքերեն՝ İznik)		 Բուրսայի մարզ մ.թ.ա. IV դար 2014 5900 ii, iii, v
38 Զեյնել Աբիդին մզկիթ և Հակոբ Մծբնեցու եկեղեցի
(թուրքերեն՝ Zeynel Abidin Camii/Mar Yakub kilisesi)		 Մարդինի մարզ IV դար 2014 5901 iii, iv
39 Ահի Էվրանի դամբարան
(թուրքերեն՝ Ahi Evran Türbesi)		 Քըրշեհիրի մարզ — 2014 5902 iii, vi
40 Տիտոսի թունել
(թուրքերեն՝ Titus Tüneli)		 Հաթայի մարզ I —II դարեր 2014 5903 i, iv
41 Մահմուտբեյ մզկիթ
(թուրքերեն՝ Mahmutbey Camii)		 Քասթամոնուի մարզ 1366 2014 5904 ii, iv
42 Կանիշի հնագիտական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Kaniş/Kültepe)		 Կայսերիի մարզ մ.թ.ա. II հազարամյակ 2014 5905 ii, iii
43 Քավնոս անտիկ քաղաք
(թուրքերեն՝ Kaunos)		 Մուղլայի մարզ մ.թ.ա. X դար 2014 5906 i, ii, iii, iv
44 Անատոլիայի սելջուկյան մեդրեսեներ
(թուրքերեն՝ Anadolu'da Selçuklu medrese)		 Քոնյայի մարզ, Սիվասի մարզ, Կայսերիի մարզ, Քըրշեհիրի մարզ, Էրզրումի մարզ X դար 2014 5907 ii, iv
45 Արսլանթեփեի հնագիտական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Arslantepe Höyüğü)		 Մալաթիայի մարզ մ.թ.ա. IV հազարամյակ 2014 5908 ii, iii, iv
46 Կոռիկոս
(թուրքերեն՝ Korykos)		 Մերսինի մարզ IV դար 2014 5909 ii, iii, iv
47 Անարզաբա
(թուրքերեն՝ Anavarza)		 Ադանայի մարզ — 2014 5910 iii, iv, vi
48 Դարդանելի օպերացիայի ժամանակ տեղի ունեցած բախումների վայրեր
(թուրքերեն՝ Çanakkale Boğazı/Gelibolu)		 Չանաքքալեի մարզ — 2014 5911 vi
49 «Էֆլաթուն Պընար» խեթթական սրբավայր
(թուրքերեն՝ Eflatunpınar)		 Քոնյայի մարզ — 2014 5912 iii, iv, vi
50 Սուրբ Խաչ
(թուրքերեն՝ Akdamar Kilisesi)		 Վանի մարզ 915—921 2015 6035 i, ii, iii, iv, vi
51 Ասպենդոս քաղաքի թատրոն և ակվեդուկ
(թուրքերեն՝ Antik Aspendos Kenti Tiyatrosu ve Su Kemerleri)		 Անթալիայի մարզ մ.թ.ա. V դար 2015 6036 i, ii, iv
52 Քյուլլիե (իսլամական սոցիալական կոմպլեքս)
(թուրքերեն՝ Eshab-ı Kehf Külliyesi)		 Քահրամանմարաշի մարզ V —XVI դարեր 2015 6037 iii, vi
53 Մուդուրնու պատմական քաղաք
(թուրքերեն՝ Mudurnu Tarihi Ahi Kenti)		 Բոլուի մարզ XIII դար 2015 6038 ii, iv
54 Հարշենա լեռ և պոնտիական արքաների դամբարաններ
(թուրքերեն՝ Harşena Dağı ve Pontus Kral Kaya Mezarları)		 Ամասիայի մարզ մ.թ.ա. IV դար 2015 6039 iii, vi, vii
55 Միզիա
(թուրքերեն՝ Dağlık Frigya Vadisi)		 Էսքիշեհիրի մարզ, Քյութահյայի մարզ — 2015 6040 ii, iii, iv
56 Ստրատոնիկեա անտիկ քաղաք
(թուրքերեն՝ Stratonikeia Antik Kenti)		 Մուղլայի մարզ մ.թ.ա. III դար 2015 6041 ii, iv
57 Ուզունքյոփրու կամուրջ
(թուրքերեն՝ Uzunköprü)		 Էդիրնեի մարզ 1426—1443 2015 6042 iii, iv
58 Իսմայիլ Ֆաքիրուլլահի դամբարան
(թուրքերեն՝ İsmail Fakirullah Türbesi)		 Սիիրթի մարզ XVIII դար 2015 6043 iv, vi
59 Յըլդըզ պալատական համալիր
(թուրքերեն՝ Yıldız Saray Kompleksi)		 Ստամբուլի մարզ XIX դար 2015 6044 ii, iii, iv
60 Մալաբադի կամուրջ
(թուրքերեն՝ Silvan Malabadi Köprüsü)		 Դիարբեքիրի մարզ XII դար 2016 6113 iii, iv, vi
61 Վանի բերդ և հին քաղաք
(թուրքերեն՝ Van Kalesi)		 Վանի մարզ մ.թ.ա IX դար 2016 6114 ii, iii, iv, vi
62 Բայազիդ II սուլթանի համալիր
(թուրքերեն՝ Sultan II. Beyazıd Han Külliyesi)		 Էդիրնեի մարզ 1484—1488 2016 6117 ii, iv, vi
63 Մինարեթ Յիվլի մզկիթ
(թուրքերեն՝ Yivli Minare Camii)		 Անթալիայի մարզ 1230 2016 6119 ii, iv, vi
64 Սիվրիհիսարի մեծ մզկիթ
(թուրքերեն՝ Sivrihisar Ulu Camii)		 Էսքիշեհիրի մարզ 1231—1232 2016 6120 ii, iv
65 Բոդրումի ամրոց
(թուրքերեն՝ Bodrum Kalesi)		 Մուղլայի մարզ XV դար 2016 6121 ii, iii, iv
66 Նուրուօսմանիե համալիր
(թուրքերեն՝ Nuruosmaniye Külliyesi)		 Ստամբուլի մարզ 1749—1755 2016 6122 ii, iii, iv
67 Քիբիրա անտիկ քաղաք
(թուրքերեն՝ Kibyra Antik Kenti)		 Բուրդուրի մարզ մ.թ.ա. IV-III դար 2016 6123 iii, iv
68 Հաջի Բայրամ մզկիթ և հարակից տարածքներ
(թուրքերեն՝ Hacı Bayram Camii)		 Անկարայի մարզ XV դար 2016 6124 iv, vi
69 Քըզըլըրմաք գետի դելտա
(թուրքերեն՝ Kızılırmak Deltası)		 Սամսունի մարզ — 2016 6125 vii, x
70 Իվրիզ մշակութային ռելիեֆ
(թուրքերեն՝ İvriz)		 Քոնյայի մարզ մ.թ.ա. II հազարամյակ 2017 6244 ii, iii, iv
71 Այվալըք արդյունաբերական շրջան
(թուրքերեն՝ Ayvalık)		 Բալըքեսիրի մարզ XX դար 2017 6243 iii, v
72 Ասսոսի հնագիտական հուշարձաններ
(թուրքերեն՝ Assos)		 Չանաքքալեի մարզ մ.թ.ա X դար 2017 6242 ii, iv, vi

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Թուրքիա)##
Թուրքիայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Թուրքիա)
7
12
15
28
30
34
37
38
39
40
43
47
48
51
52
53
56
57
59
61
63
64]]
66
67
Թեկնածու հուշարձաններ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Tentative» (անգլերեն)։ UNESCO World Heritage Centre։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-27-ին։ Վերցված է 28 июля 2011 
  2. ↑ «The States Parties - Turkey»։ unesco.org։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-27-ին։ Վերցված է 28 июля 2011 
  3. ↑ «The Serpent Column»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-08-02-ին։ Վերցված է 2017-06-21 
  4. ↑ «XANTHOS and LETOON»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-02-05-ին։ Վերցված է 2017-06-21 

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Թուրքիայում_ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի_Համաշխարհային_ժառանգության_ցանկ&oldid=7781151» էջից