Թուրքիայի քաղաքական կուսակցություններ
Թուրքիան բազմակուսակցական համակարգ ունեցող խորհրդարանական ժողովրդավարական պետություն է։ Այս հոդվածում նշվում է խորհրդարանում ներկայացված հիմնական կուսակցությունները և փոքր կուսակցությունները, որոնք բավարարում են Գերագույն ընտրական հանձնաժողովի պահանջներին (թուրքերեն, YSK) և ընդգրկված են ընտրությունների քվեաթերթիկում։
Հիմնական կուսակցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայումս Թուրքիայի խորհրդարանում ներկայացված են 9 կուսակցություններ։
Փոքր կուսակցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրանցված կուսակցություններ, չներկայացված խորհրդարանում։
- Թուրքական կոմունիստական կուսակցություն / Մարքսիստական-լենինիստական (թուրքերեն՝ Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist in Turkish, TKP/ML; 1972)։ Մարքսիզմ-լենինիզմ-մաոիզմ։ Ունի զինված թև՝ Թուրքիայի աշխատավորների և գյուղացիների ազատագրական բանակ (թուրքերեն՝ Türkiye İşci ve Köylü Kurtuluş Ordusu, TIKKO): Վերապրել է բազում բաժանումներ, գործում է ընդհատակյա, Թուրքիայում ճանաչված է որպես ահաբեկչական կազմակերպություն։ Մարքսիստական-լենինիստական կուսակցությունների և կազմակերպությունների միջազգային կոնֆերանսի անդամ է։
- Դեմոկրատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Demokrat Parti, DP; 1983)։ Աջակենտրոն, թուրք ազգայնականություն, ազատական ազգայնականություն, ազատական կոնսերվատիզմ, լիբերալիզմ, քեմալիզմ։ Ստեղծվել է արգելված արդարություն կուսակցուրյան հիման վրա՝ Սուլեյման Դեմիրելի կոզմից, որպես ճիշտ ուղու կուսակցություն։ 1991-1996 թվականներին եղել է իշխող կուսակցություն։
- Հայրենիք կուսակցություն (թուրքերեն՝ Anavatan Partisi; 1983)։ Աջակենտրոն, թուրք ազգայնականություն, տնտեսական ազատականացում, ազատական կոնսերվատիզմ, պահպանողականություն, եվրաինտեգրացում։ Կազմավորվել է Թուրքիայի զինված ուժերի փոխվարչապետ Թուրգութ Օզալի կողմից՝ 1980-1982 թվականներին։ Ղեկավարում էր 1983-ից մինչև 1989 թվականը։ 2009-ին միացավ Դեմոկրատական կուսակցությանը։ Այն վերականգնվել է 2011 թվականին։
- Դեմոկրատական ձախ կուսակցություն (թուրքերեն՝ Demokratik Sol Parti — DSP; 1985)։ Ձախակենտրոն, սոցիալ-դեմոկրատիա, քեմալիզմ, աշխարհիկություն։ Ստեղծվել է նախկին վարչապետ Բյուլենթ Էջևիթի կողմնակիցների կողմից։
- Թուրքիայի և Հյուսիսային Քրդստանի Մոիստական կոմունիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Maoist Komünist Partisi, MKP; 1987)։ Մարքսիզմ-լենինիզմ-մաոիզմ։ Ստեղծվել է Թուրքիայի կոմունիստական կուսակցության պառակտման արդյունքում / մարքսիստ-լենինիստ։ Այն ունի զինված թև` Ժողովրդական ազատագրական բանակ (թուրքերեն՝ Halk Kurtuluş Ordusu, HKO) և Ժողովրդական կուսակցական ուժեր։ Գործում է ընդհատակյա, Թուրքիայում ճանաչվում է որպես ահաբեկչական։ Հեղափոխական միջազգային շարժման և կոմունիստական և բալկանների աշխատողական կուսակցության համաժողովի անդամ է։
- Աշխատողական կուսակցություն (թուրքերեն՝ İşçi Partisi, İP; 1992)։ Գիտական սոցիալիզմ, հակասեմականիզմ, ազգային-ժողովրդավարական հեղափոխություն, քեմալիզմ, մաոիզմ, ազգայնականություն։ Այն ստեղծվել է Թուրքիայի հեղափոխական աշխատողների և գյուղացիների կուսակցության, Թուրքիայի աշխատավորների և գյուղացիների կուսակցության, Սոցիալիստական աշխատողների և գյուղացիների կուսակցության, Սոցիալիստական աշխատողների և գյուղացիների կուսակցության և Սոցիալիստական կուսակցության հիմքի վրա։
- Ազգային կուսակցություն (թուրքերեն՝ Millet Partisi, MP; 1992)։ Աջակողմյան, կոնսերվատիզմ, ազգայնականություն։ Ստեղծվել է բարեփոխումների դեմոկրատական կուսակցության հիմքի վրա։
- Մեծ միության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Büyük Birlik Partisi, BBP; 1993)։ Ծայրահեղ աջակողմյան, սունի իսլամիզմ, կոնսերվատիզմ, թուրք ազգայնականություն։ Ստեղծված է Ազգայնական կուսակցության աջ թևի կողմից, որը պառակտումից հետո վերանվանվել է Ազգային շարժման կուսակցության։
- Մարքսիստ-լենինիստական կոմունիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Marksist-Leninist Komünist Partisi, MLKP; 1994)։ Կոմունիզմ, մարքսիզմ-լենինիզմ, հակադեոնիզիզմ, խոջաիզմ։ Ձևավորվել է Թուրքիայի կոմունիստական կուսակցության / Մարքսիստական-Լենինիստական շարժման և Թուրքիայի կոմունիստական աշխատավորական շարժումից։ Ունի զինված թև՝ ազքատների և ճնշվածների զինված ուժերը(թուրքերեն՝ Fakirlerin ve Ezilenlerin Silahlı Kuvvetleri, FESK)։ Գործում է ընդհատակյա, Թուրքիայում ճանաչված է որպես ահաբեկչական։ Այն մտնում է միջազգային համակարգման կուսակցությունների և կազմակերպությունների միավորման մեջ։
- Լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Liberal Demokrat Parti, LDP; 1994)։ Լիբերալիզմ։ Այն ստեղծվել է Թուրքիայի նախագահ Թուրգութ Օզալի մահվանից հետո իր խորհրդական գործարար Բեսիմ Թիբուկի կողմից։
- Ազատություն և համերաշխություն կուսակցություն (թուրքերեն՝ Özgürlük ve Dayanışma Partisi, ÖDP; 1996)։ Ձախակողմյան, ժողովրդավարական սոցիալիզմ, ազատական սոցիալիզմ, ֆեմինիզմ, էկո-սոցիալիզմ, հակազգային, անիմիլիտարիզմ։ Այն ստեղծվել է մոիստական «Հեղափոխական ուղի» կազմակերպության, Միասնական սոցիալիստական կուսակցության, «Նոր ուղի» տրոյկկիզական կազմակերպության, Թուրքիայի և Հյուսիսային Քուրդիստանի ազատագրման կուսակցության և այլ ձախակողմյան կազմակերպությունների միավորման արդյունքում։ Կուսակցության ներսում գործում են մի քանի հոսանքներ՝ ազատամտական սոցիալիստական պլատֆորմ (ստեղծվել է «Հեղափոխական ուղու» հիմքի վրա), «Հեղափոխական համերաշխություն» և «Նոր ուղի» (Չորրորդ Միջազգային կազմակերպության թուրքական բաժին)։ Այն եվրոպական հակա-կապիտալիստական ձախակողմյանների և եվրոպական ձախակողմյանների մի մասն է։
- Աշխատավորական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Emek Partisi, EMEP; 1996)։ Ծայրահեղ ձախակողմյան, մարքսիզմ-լենինիզմ, գիտական սոցիալիզմ։ Ստեղծվել է որպես աշխատանքային կուսակցություն (թուրքերեն՝ Emeğin Partisi, EMEP) աշխատավորական կուսակցության հիմքի վրա։ Ժամանակակից անվանումը 2005 թվականից ի վեր է, այն բանից հետո մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը արգելեց, գտնելով խախտում մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածի հետ կապված։ Մտնում է միջազգային համաժողովի Մարքսիստական-լենինիստական կուսակցությունների և կազմակերպությունների (Միասնություն և պայքար) մեջ։
- Հեղափոխական սոցիալիստական աշխատավորական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Devrimci Sosyalist İşçi Partisi, DSİP; 1997)։ Տրոցկիզմ։ Այն ստեղծվել է «Սոցիալիստական աշխատող» ամսագրի հիման վրա։ Միջազգային սոցիալիստական միտման անդամ է։
- Այլընտրանքային կուսակցություն (թուրքերեն՝ Alternatif Parti, ALPA или AL PARTİ; 1998)։ Աջակենտրոն, քեմալիզմ, թուրքական ազգայնականություն, աշխարհիկություն։
- Բարիություն կուսակցություն (թուրքերեն՝ Saadet Partisi, SP; 2001)։ Ծայրահեղ աջակողմյան, սունի իսլամիզմ, կոնսերվատիզմ, «Միլի Ցերուշ», հակաատլանտիզմ, հակաեվրոպականություն։ Ստեղծվել է Բարորություն կուսակցության արգելումից հետո նրա պահպանողական թևի միջոցով։
- Թուրքիայի անկախ կուսակցություն (թուրքերեն՝ Bağımsız Türkiye Partisi, BTP; 2001)։ Աջակողմյան, պահպանողականություն, թուրքական ազգայնականություն, տնտեսական անկախություն, սոցիալական ազգայնական պետություն, մահմեդականություն։ Ստեղծվել է բժիշկ-պրոֆեսոր Հեյդար Բաշի կողմից։
- Սոցեալ-դեմոկրատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Toplumcu Demokratik Parti, TDP; 2002)։ Սոցիալական ժողովրդավարություն։ Ստեղծվել է Դեմոկրատական ձախ կուսակցության պառակտման արդյունքում։
- Սոցիալիստական դեմոկրատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Sosyalist Demokrasi Partisi, SDP; 2002)։ Սոցիալիստական ժողովրդավարություն, մարքսիզմ-լենինիզմ, ինտերնացիոնալիզմ։ Ստեղծվել է Սոցիալիստական գործողությունների պլատֆորմի հիման վրա (Ազատության և Համերաշխության կուսակցության խմբակցություն)։
- Իրավունքի և ազատության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Hak ve Özgürlükler Partisi, HAK-PAR; 2002)։ Ձախակենտրոն, քրդական ազգայնականություն։
- «Հայրենիք» կուսակցություն (թուրքերեն՝ Yurt Partisi; 2002)։ Աջակողմյան, պահպանողականություն, ազգայնական պահպանողականություն։
- Անկախ հանրապետական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Bağımsız Cumhuriyet Partisi, BCP; 2002)։ Ձախակենտրոն, քեմալիզմ։
- Երիտասարդություն կուսակցություն (թուրքերեն՝ Genç Parti, GP; 2002)։ Աթ կենտրոն, աջակողմյան պոպուլիզմ, ազգայնականություն, էտատիզմ, աշխարհիկություն, հանրապետականություն։
- Աշխատավորական շարժման կուսակցություն (թուրքերեն՝ Emekçi Hareket Partisi, EHP; 2004)։ Ծայրահեզ ձախակողմյան, մարքսիզմ-լենինիզմ, գիտական սոցիալիզմ։ Ստեղծվել է Սոցիալիստական Դեմոկրատական կուսակցության պառակտման արդյունքում։
- Ազգային վերածնունդ կուսակցություն (թուրքերեն՝ Halkın Yükselişi Partisi, HYP; 2005)։ Կենտրոնամետ, քեմալիզմ, սոցիալական ժողովրդավարություն, ազգայնականություն։ Ստեղծվել է Հայտնի գիտնական և աստվածաբան, Ստամբուլի համալսարանի պրոֆեսոր Յաշար Նուրի Օզթուրքի ժողովրդական վերածնունդ շարժման հիման վրա։
- Ժողովրդական ազատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Halkın Kurtuluş Partisi, HKP; 2005): Կոմունիզմ, մարքսիզմ, լենինիզմ։
- Աշխատավորական եղբայրության կուսակցություն (թուրքերեն՝ İşçi Kardeşliği Partisi; 2006)։ Ձախակենտրոն, սոցիալիզմ, ժողովուրդների եղբայրություն, աշխատողների իրավունքների պաշտպանություն։
- Ժողովրդավարական մասնակցության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Katılımcı Demokrasi Partisi, KDP или KADEP; 2006)։ Քրդական ազգայնականություն։ Ֆեդերալիզմ։
- Թուրքական իրավապաշտպանական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Türkiye Müdafa i Hukuk Partisi, TMHP; 2006)։ Աջակենտրոն, ազատականություն։
- Հեղափոխական աշխատողական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Devrimci İşçi Partisi, DİP; 2007)։ Կոմունիզմ, տրոքսկիզմ, հեղափոխական մարքսիզմ։ Չորրորդ ինտերնացիոնալի վերակազմավորման համակարգող հանձնաժողովի անդամ։
- Ճիշտ ուղու կուսակցություն (թուրքերեն՝ Doğru Yol Partisi, DYP; 2007)։ Աջակենտրոնը, թուրքական ազգայնականություն, տնտեսական լիբերալիզմ, պահպանողականություն։
- Օրենքի և հավասարության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Hak ве Eşitlik Partisi, Hepar; 2008)։ Երրորդ ուղի, թուրքական ազգայնականություն, պոպուլիզմ, սոցիալական արդարություն։
- Օրենքի և ճշմարտության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Hak ve Hakikat Partisi, HAK PARTİ; 2008)։ Ծայրահեղ աջակողմյան, իսլամիզմը, պահպանողականություն, սոցիալական արդարություն։
- Թուրքիայում փոփոխությունների շարժում (թուրքերեն՝ Türkiye Değişim Hareketi, TDH; 2009)։ Սոցիալական ժողովրդավարություն։
- Ժողովրդական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Ulusal Parti; 2010)։ Երրորդ ուղի `թուրքական ազգայնականություն, սոցիալիզմ, քեմալիզմ, պանթուրքիզմ, հակաիմպերիալիզմ, հակաֆունդամենտալիզմ, հակակապիտալիստական, հակաանջատողականություն։
- ճնշվածների սոցիալիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Ezilenlerin Sosyalist Partisi, ESP; 2010)։ Ծայրահեղ ձախակողմյան, մարքսիզմ-լենինիզմ։
- Սոցիալական հաշտեցման և զարգացման բարեփոխման կուսակցություն (թուրքերեն՝ Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi, TURK PARTİ; 2010)։ Կենտրոնականություն, սոցիալական խաղաղություն, բարեփոխականություն, արդարություն, հավասարություն, ազատություն, ազգայնականություն, համերաշխություն։
- Թուրքիայի ազգայնական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Milliyetçi Türkiye Partisi, MTP; 2011)։ Թուրքական ազգայնականություն։
- Հեղափոխական ժողովրդական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Devrimci Halk Partisi, DEV-PARTİ; 2011)։ Ձախակենտրոն, սոցիալիզմ։
- Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Sosyal Demokrat Parti, SODEP; 2011)։ Ձախակենտրոն, Սոցիալ-ժողովրդավարություն։ Ստեղծվել է հավասարության և ժողովրդավարության կուսակցության անդամներից բաղկացած մի խումբ անդամների կողմից։
- Ապագայի կանաչ և ձախ կուսակցություններ (թուրքերեն՝ Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, YSGP; 2012)։ Ձախակողմյան, ազատական սոցիալիզմ, կանաչ քաղաքականություն, հակակապիտալիստական, ալտերգլոբալիզմ, անմիջական ժողովրդավարություն, աշխարհիկություն, տրանսֆեմինիզմ։ Ձևավորվել է կանաչների և Հավասարություն և ժողովրդավարություն կուսակցությունների միավորման արդյունքում։
- «Անարգել Թուրքիա» կուսակցություն (թուրքերեն՝ Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, YSGP; 2012)։ Հաշմանդամների իրավունքների պաշտպանություն։
- Իրավունքի և Արդարության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Hak ve Adalet Partisi, HAP; 2013)։ Թուրքական ազգայնականություն և հայրենասիրություն, պոպուլիզմ, քեմալիզմ, սոցիալական արդարություն։
- «Գեզի» կուսակցություն (թուրքերեն՝ Gezi Partisi; 2013)։ Շրջակա միջավայրի պաշտպանություն։ Ստեղծվել է Թաքսիմ-Գեզիի այգու պաշտպանության ելույթից հետո։
- Ազատ գործերի կուսակցություն (թուրքերեն՝ Hür Dava Partisi, HÜDA PAR; 2013)։ Աջակողմյան, իսլամական ժողովրդավարություն, համա-իսլամիզմ, կոնսերվատիզմ, սոցիալական արդարություն։ Ստեղծվել է քրդական Հեզբոլլահի նախկին ակտիվիստների կողմից։ Կուսակցության անդամները հիմնականում քրդական սունիներ են։
- Պահպանողական վերածննդի կուսակցություն (թուրքերեն՝ Muhafazakar Yükseliş Partisi, MYP; 2013)։ Թուրքական ազգայնականություն, պահպանողականություն։ Ստեղծվել է ազգայնական և պահպանողական կուսակցության հիման վրա։
- Սոցիալիստական վերակառուցման կուսակցություն (թուրքերեն՝ Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi, SYKP; 2013)։ Մարքսիզմ-լենինիզմ, ինտերնացիոնալիզմ, էկո-սոցիալիզմ, ֆեմինիզմ։ Ստեղծվել է Ազատ նախաձեռնությունների սոցիալական կուսակցության, Սոցիալիստական աշխատավորների կուսակցության, Ապագայի սոցիալիստական կուսակցության և Սոցիալիստական միասնության շարժման միավորման արդյունքում։
- Կոմունիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Komünist Partisi, KP; 2014)։ Ծայրահեղ ձախակողմյան, կոմունիզմ, մարքսիզմ-լենինիզմ։ Ստեղծվել է Թուրքիայի կոմունիստական կուսակցության պառակտման արդյունքում։ Մտնում է կոմունիստական և աշխատավորական կուսակցությունների և միավորած «Կոմունիստական և աշխատանքային կուսակցությունների նախաձեռնություն» միջազգային խորհրդարանի մեջ։
- Թուրքիայի ժողովրդական կոմունիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Halkın Türkiye Komünist Partisi, HTKP; 2014)։ Ծայրահեղ ձախակողմյան, կոմունիզմ, մարքսիզմ-լենինիզմ։ Ստեղծվել է Թուրքիայի կոմունիստական կուսակցության պառակտման արդյունքում։
- Կենտրոն կուսակցություն (թուրքերեն՝ Merkez Parti; 2014)։ Կենտրոնամետ, սոցիալ-դեմոկրատիա, լիբերալիզմ, եվրոսկեպտիցիզմ, ԱՄՀ -ից անկախություն, հարկային համակարգի պարզեցում, աղքատության դեմ պայքար, հակաանջատողականություն։ Ստեղծվել է «ժողովրդի ձայն» շարժման հիման վրա, Հայրենիք, Ազգային գործողություն և Ժողովրդավարական ձախ կոսակցություններից մի խումբ քաղաքական գործիչների շնորհիվ։
- Ազգային պայքար կուսակցություն (թուրքերեն՝ Milli Mücadele Partisi, MMP; 2014)։ Աջակողմյան, թուրքական ազգայնականություն, քեմալիզմ։
Գործունեությունը դադարեցրած կուսակցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Միասնություն և առաջադիմություն» կոմիտե (թուրքերեն՝ İttihat ve Terakki Cemiyeti; 1889—1918)։ Պանթուրքիզմ, բարեփոխականություն։ Ստեղծվել է որպես «Օսմանյան միաբանության կոմիտե» բժիշկ-ուսանողների գաղտնի հասարակություն։ Այնուհետև այն վերափոխվեց քաղաքական կազմակերպության, ժամանակի ընթացքում դառնալով պաշտոնական քաղաքական կուսակցություն։ Օսմանյան կայսրության անկման ժամանակ նրանք միաձուլվեցին երիտթուրքերի հետ։ Իշխող կուսակցություն էր 1908 թվականից՝ երիտթուրքերի հեղափոխության պահից մինչև 1918 թվական։
- Թուրքիայի կոմունիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Türkiye Komünist Partisi, TKP; 1920—1987)։ Ձախակողմյան, կոմունիզմ։ Թուրքիայում առաջին օրինական կոմունիստական կուսակցություն։ Ստեղծվել է մի շարք փոքր ձախակողմյան կուսակցությունների միավորման արդյունքում։ Այն վերափոխվեց Թուրքիայի Միացյալ կոմունիստական կուսակցության։
- Առաջադեմ հանրապետական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, TCF; 1924—1925)։ Աջակենտրոն, ազատական պահպանողականություն, լիբերալիզմ, արևմտամտություն։ Ստեղծել է գեներալ Քյազմ Քարաբեքիրը Մուստաֆա Քեմալի խնդրանքով։ Արգելվել է Շեյխ Սայիդի ապստամբությունից հետո։
- Ազատ Հանրապետական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Serbest Cumhuriyet Fırkası, SCF; 1930)։ Աջակենտրոն, լիբերալիզմ։ Այն ստեղծվել է միակուսակցական համակարգի ազատականացման և լուծարման ընթացքում, կապված Մեծ դեպրեսիայի ժամանակ դժգոհությունների աճի հետ։ Միայն երեք ամիս գոյատեւելուց հետո այն լուծարվեց իշխանությունների կողմից, ովքեր վախենում էին, որ նոր կուսակցությունը կխոչընդոտի Աթաթուրքի բարեփոխումներին։
- Ազգային զարգացման կուսակցություն (թուրքերեն՝ Milli Kalkınma Partisi; 1945—1958)։ Հետպատերազմյան Թուրքիայում առաջին օրինական ընդդիմադիր կուսակցությունը։ Լիբերալիզմ, էտատիզմ, պառլամենտարիզմ։ Փակվել է իր առաջնորդ, թուրք գործարար Նուրի Դեմիրագանի մահից հետո։
- Դեմոկրատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Demokrat Parti, DP; 1946—1961)։ Աջակենտրոն, լիբերալ պահպանողականություն, տնտեսական լիբերալիզմ։ Ստեղծվել է հետպատերազմյան ազատականացման և միակուսակցական համակարգի վերացման ժամանակաշրջանում։ Հաղթել է 1950, 1954 և 1957 թվականների ընտրություններում, իշխում էր 1950-1960 թվականներին։ Այն լուծարվեց ռազմական հեղաշրջումից հետո։
- Ազգային կուսակցություն (թուրքերեն՝ Millet Partisi, MP; 1948—1953)։ Ծայրահեղ աջակողմյան, թուրքական ազգայնականությունը, պահպանողականությունը։ Այն հիմնվել է Դեմոկրատական կուսակցության պահպանողական թևի վրա։
- Հանրապետական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Cumhuriyetçi Millet Partisi, CMP; 1954—1958)։ Ծայրահեղ աջակողմյան, թուրքական ազգայնականություն։ Այն հիմնադրվել է փակ Ազգային կուսակցության անդամների կողմից։ Միացվել է Թուրքական գյուղացիական կուսակցության հետ։
- Հանրապետական գյուղատնտեսական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi, CKMP; 1958—1969)։ Ծայրահեղ աջակողմյան, թուրքական ազգայնականություն, պանթյուրքիզմ, թուրանաբանություն, ագրարային բարեփոխումների շարժում։ Ստեղծվել է հանրապետական ազգայնական և թուրքական գյողացիական կուսակցությունների միավորման արդյունքում։
- Նոր Թուրքիա կուսակցություն (թուրքերեն՝ Yeni Türkiye Partisi, YTP; 1961—1973)։ Ստեղծվել է մի խումբ նախկին դեմոկրատական կուսակցության անդամների կողմից, որը լուծարվել էր 1960 թվականին՝ Ռազմական հեղաշրջումից հետո։
- Արդարութուն կուսակցություն (թուրքերեն՝ Adalet Partisi, AP; 1961—1981)։ Աջակենտրոն, քեմալիղմ, ազատական պահպանողականություն, լիբերալիզմ, ատլանտիզմ։ Ստեղծվել է 1960 թվականին Հեղաշրջումից հետո լուծարված Դեմոկրատական կուսակցության հիման վրա։ Հաղթել է 1965 և 1969 ընտրությունները։ Կուսակցության ղեկավար Սուլեյման Դեմիելը չորս անգամ դարձավ Թուրքիայի առաջնորդ։ 1980 թ. Հեղաշրջումից հետո լուծարվեց։
- Թուրքիայի աշխատավորական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Türkiye İşçi Partisi, TİP; 1961—1987)։ Ձախակողմյան գիտական սոցիալիզմ, մարքսիզմ։ Հիմնադրվել է մի խումբ արհմիությունների ակտիվիստների կողմից։ Արգելվել է 1971 և 1980 թվականների հեղաշրջումներից հետո։
- Թուրքիայի հեղափոխական աշխատավորական և գյուղացիական կուսակցություն (TİİKP) (թուրքերեն՝ Türkiye İhtilâlci İşçi Köylü Partisi, TİİKP; 1971—1974)։ Ձախակողմյան, կոմունիզմ, մաոիզմ։ Անօրինական կուսակցություն։
- Թուրքիայի սոցիալիստական աշխատավորական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Türkiye Sosyalist İşçi Partisi, TSİP; 1974—1993։ Ձախակոզմյա, սոցիալիզմ։ Արգելվել է 1980 թվականի Հեղաշրջումից հետո։ Կուսակցության անդամները միացան Սոցիալիստական միասնության կուսակցությանը և Թուրքիայի Սոցիալիստական կուսակցությանը։
- Թուրքիայի կոմունիստական կուսակցություն / Մարքսիստական-լենինիստական- Շարժում (թուրքերեն՝ Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist - Hareketi; 1976—1987)։
- Սոցիալ-դեմոկրատական ժողովրդական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Sosyaldemokrat Halkçı Parti, SHP; 1983—1995)։ Ձախակենտրոն, սոցիալ-դեմոկրատիա, քեմալիզմ, աշխարհիկություն։
- Ռեֆորմատոր Դեմոկրատական կուսակցություն(թուրքերեն՝ Islahatçı Demokrasi Partisi, IDP; 1984—1992)։ Աջակողմյան, ազգայնական, կոնսերվատիզմ։
- Թուրքիայի միավորված կոմունիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Türkiye Birleşik Komünist Partisi, TBKP; 1987—1991)։ Ստեղծվել է Թուրքիայի Աշխատավորական կուսակցության և Թուրքիայի կոմունիստական կուսակցության միավորման արդյունքում։ Վերափոխվեց սոցիալիստական միասնության կուսակցության։
- Դեմոկրատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Demokrasi Partisi, DEP; 1991—1994)։ Ձախակենտրոն, քրդական ազգայնականություն։ Ստեղծվել է Ժողովրդական աշխատանքային կուսակցության հիման վրա։ Արգելված է։
- «Սոցիալիստական միասնություն» կուսակցություն (թուրքերեն՝ Sosyalist Birlik Partisi, SBP; 1991—1995)։ Ստեղծվել է Միավորված կոմունիստական կուսակցության, Սոցիալիստական աշխատավորական կուսակցության և Սոցիալիստական կուսակցության միավորման արդյունքում։ Փակվել է Թուրքիայի Սահմանադրական դատարանի որոշմամբ։
- Թուրքիայի սոցիալիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Sosyalist Türkiye Partisi, STP; 1992—1993)։ Ձախակողմյան, սոցիալիզմ, կոմունիզմ։ Փակվել է Թուրքիայի Սահմանադրական դատարանի որոշմամբ քրդական հարցի վերաբերյալ իր դիրքորոշման համար։
- Նոր կուսակցություն (թուրքերեն՝ Yeni Parti; 1993—1997)։ Աջակենտրոն, լիբերալիզմ։ Ստեղծվել է նախագահ Թուրգութ Օզալի մահից հետո, իր եղբորորդու Յուսուֆ Օզալի կողմից։
- Սոցիալիստական ուժի կուսակցություն (թուրքերեն՝ Sosyalist İktidar Partisi, SİP; 1993—2001)։ Ձախակողմյան, սոցիալիզմ, կոմունիզմ։
- Միասնական սոցիալիստական կուսակցություն(թուրքերեն՝ Birleşik Sosyalist Parti, BSP; 1994—1996)։
- Ժողովրդական դեմոկրատական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Halkın Demokrasi Partisi, HADEP; 1994—2003)։
- Ժողովրդավարական ժողովրդական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Demokratik Halk Partisi, DEHAP; 1997—2005)։ Ծայրահեղ ձախակողմյան, քրդական ազգայնականություն։
- Թուրքիայի կոմունիստական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Türkiye Komünist Partisi, TKP; 2001—2014)։ Ծայրահեղ ձախակողմյան, կոմունիզմ, մարքսիզմ-լենինիզմ, իսլամական ֆունդամենտալիզմի դեմ պայքար։
- Սոցիալ-դեմոկրատական ժողովրդական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Sosyaldemokrat Halk Partisi, SHP; 2002—2010)։ Ձախակենրոն, ձախ լիբերալիզմ,սոցիալական ժողովրդավարություն։ Ստեղծվել է Անկարայի նախկին քաղաքապետ և արտաքին գործերի նախարար Մուրատ Քարայալչինի կողմից։
- Դեմոկրատական հասարակության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Demokratik Toplum Partisi, DTP; 2002—2010)։ Ձախակենտրոն, Սոցիալ-դեմոկրատիա, քրդական ազգայնականություն։ Փակվել է Սահմանադրական դատարանի որոշմամբ։ Դարձավ խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցության ստեղծման հիմքը։
- Նոր կուսակցություն (թուրքերեն՝ Yeni Parti; 2008—2012)։ Ձախակենտրոն, ազգայնականություն, քեմալիզմ։ Միավորվել է օրենքի և հավասարության կուսակցությանը։
- Խաղաղության և ժողովրդավարության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Barış ve Demokrasi Partisi, BDP, քրդ.՝ Partiya Aştî û Demokrasiyê; 2008—2014)։ Ձախակենտրոն, սոցիալական ժողովրդավարություն, քրդական փոքրամասնության իրավունքներ, քրդական ազգայնականություն, ֆեմինիզմ։ Ստեղծվել է իշխանությունների կողմից լուծարված ժողովրդավարական հասարակություն կուսակցության հիման վրա։ Միավորվել է ժողովրդական դեմոկրատական կուսակցության հետ։
- Հավասարության և ժողովրդավարության կուսակցություն (թուրքերեն՝ Eşitlik ve Demokrasi Partisi, EDP; 2010—2012)։ Ձախակենտրոն, ձախ ազատատերություն, սոցիալական ազատականություն։
- Ազգայնական և Պահպանողական կուսակցություն (թուրքերեն՝ Milliyetçi ve Muhafazakar Parti, MMP; 2010—2013)։ Թուրքական ազգայնականություն, պահպանողականություն։