Թուրքիայի փոխնախագահ
 | |
| Նշանակվում է | Նախագահ |
| Աշխատավարձ | ₺260,880 տարեկան |
| Առաջինը պաշտոնում | Ֆուաթ Օքթայ |
.jpg)
Թուրքիայի փոխնախագահ, պաշտոնապես Թուրքիայի Հանրապետության փոխնախագահ (թուրքերեն՝ Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı)[1], Թուրքիայի գործադիր իշխանության երկրորդ ամենաբարձր պաշտոնյան՝ նախագահից հետո։ Փոխնախագահը նաև Կաբինետի, Ազգային անվտանգության խորհրդի և Գերագույն ռազմական խորհրդի կանոնադրական անդամ է։
Ջևդեթ Յըլմազը Թուրքիայի երկրորդ և ներկայիս փոխնախագահն է 2023 թվականի հունիսի 4-ին պաշտոնը ստանձնելուց ի վեր։
Ստեղծում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Փոխնախագահի պաշտոնը ստեղծվել է սահմանադրական փոփոխությունների վերաբերյալ հանրաքվեով 2017 թվականի ապրիլի 16-ին և ուժի մեջ է մտել 2018 թվականի նախագահական ընտրություններից հետո։ Այս հանրաքվեից հետո Թուրքիան խորհրդարանական հանրապետությունից անցել է նախագահական հանրապետության։ Ֆուաթ Օքթայը նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կողմից նշանակվել է առաջին փոխնախագահ։
Սահմանադրական պայմաններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թուրքիայի սահմանադրությունը սահմանում է փոխնախագահի պաշտոնի վերաբերյալ հետևյալ պայմանները[2]՝
- Նախագահը կարող է նշանակել մեկ կամ մի քանի փոխնախագահներ ընտրվելուց հետո։
- Եթե նախագահի պաշտոնը որևէ պատճառով թափուր է դառնում, նախագահի ընտրությունները պետք է անցկացվեն քառասունհինգ օրվա ընթացքում։ Փոխնախագահը կատարում է նախագահի լիազորությունները մինչև հաջորդ նախագահի ընտրությունը։
- Այն դեպքերում, երբ Նախագահը ժամանակավորապես բացակայում է իր պարտականություններից հիվանդության կամ արտասահման գործուղման պատճառով, փոխնախագահը գործում է որպես Հանրապետության Նախագահ և իրականացնում է նրա լիազորությունները։
- Փոխնախագահը նշանակվում է նրանց թվից, ովքեր իրավասու են լինելու Թուրքիայի խորհրդարանի պատգամավոր։ Փոխնախագահը երդում է տալիս Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի առջև՝ 81-րդ հոդվածում նշվածի համաձայն։ Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի փոխնախագահի պաշտոնում նշանակված անդամները կորցնում են խորհրդարանի իրենց անդամությունը։
Հաշվետվողականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2017 թվականի հանրաքվեով հաստատված սահմանադրական փոփոխությունների համաձայն՝ Ազգային մեծ ժողովը կարող է հետաքննություն սկսել նախագահի, փոխնախագահի կամ կաբինետի ցանկացած անդամի նկատմամբ՝ իր անդամների ընդհանուր թվի պարզ մեծամասնության առաջարկով և մեկ ամսից պակաս ժամկետում՝ անդամների ընդհանուր թվի երեք հինգերորդի հաստատմամբ[3]։
Հետաքննությունը իրականացնում է խորհրդարանի տասնհինգ անդամներից բաղկացած հանձնաժողովը, որոնցից յուրաքանչյուրին նշանակում է քաղաքական կուսակցությունները՝ իրենց ներկայացվածության համամասնությամբ։ Հանձնաժողովը երկու ամսվա ընթացքում խորհրդարանի խոսնակին ներկայացնում է իր զեկույցը՝ ներառելով արդյունքները։ Եթե հետաքննությունը չի ավարտվում այս ժամկետում, Հանձնաժողովի ժամկետը երկարաձգվում է ևս մեկ ամսով։ Զեկույցը խոսնակին ներկայացվելուց հետո տասը օրվա ընթացքում կբաժանվի խորհրդարանի բոլոր անդամներին, և բաշխումից տասը օր անց այն կքննարկվի խորհրդարանում։
Խորհրդարանի ընդհանուր թվի երկու երրորդի գաղտնի քվեարկությամբ հաստատման դեպքում այն անձը կամ անձինք, որոնց վերաբերյալ իրականացվել է քննություն, կարող են դատվել Սահմանադրական դատարանում։ Դատավարությունը ավարտվում է երեք ամսվա ընթացքում, իսկ եթե ոչ, տրամադրվում է մեկանգամյա լրացուցիչ երեք ամսվա ժամկետ։ Նախագահի տեղակալները, որոնք Գերագույն քրեական դատարանի կողմից դատապարտվել են հանցագործության համար այնպիսի հանցագործության համար, որը խոչընդոտում է նրանց ընտրվելուն, կորցնում են իրենց մանդատները։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Wayback Machine» (PDF). www.mevzuat.gov.tr. Վերցված է 2025 թ․ հունիսի 29-ին.
- ↑ «Duties and Powers». Presidency of Turkey. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
- ↑ «Grand National Assembly of Turkey» (PDF). tbmmgov.tr. 2018.