Թունավոր վնասվածք
| Ենթակատեգորիա | • վիճակ • ֆիզիոլոգիական վիճակ • առողջական խնդիր  | |
|---|---|---|
Թունավոր վնասվածք, թույնի հետևանքով առաջացած վնասվածքի տեսակ։ Թունավոր վնասվածքները ազդում են շնչառական, ստամոքսաղիքային, սրտանոթային համակարգերի, ինչպես նաև լյարդի, երիկամների վրա, ցուցաբերում տերատոգեն, նյարդաբանական ազդեցություններ կամ դրանց համակցություն: Նրանք կարող են նաև երկարաժամկետ հետևանքներ առաջացնել, ներառյալ քաղցկեղի տարբեր տեսակներ և սովորելու անընդունակություն[1]։ Էֆեկտները կարող են առաջանալ սուր (կարճաժամկետ) կամ քրոնիկ (երկարատև) ազդեցությունից հետո՝ կախված թունավորումից, դոզայից և ազդեցության ուղուց:
Նշաններ և ախտանշաններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Յուրաքանչյուր թունավոր վնասվածք կամ թունավոր նյութի ազդեցություն ունի իրեն բնորոշ սպեցիֆիկ հետևանքներն ու ախտանիշները: Որոշ թունավոր ազդեցություններ կարող են մշտական վնաս չպատճառել և դարձելի լինել: Այնուամենայնիվ, որոշ տոքսիններ կարող են առաջացնել մշտական վնաս։ Կախված թույնի ինտենսիվությունից՝ նյութերը կարող են ազդել միայն մեկ կոնկրետ օրգան համակարգի վրա կամ առաջացնել ընդհանրացված թունավորություն՝ ազդելով մի շարք համակարգերի վրա[2]։ Կախված նրանից, թե ինչպես և որտեղ են մարմնի վրա տոքսինները ազդում, տարբեր ախտանիշներ են առաջանում։ Սովորաբար, երբ տոքսիններն ազդում են շնչառական համակարգի վրա, ախտանշանները ներառում են հազ, կրծքավանդակի սեղմվածություն, շնչառության դժվարություն, քթի և կոկորդի գրգռվածություն։ Եթե ազդեցությունը գործում է անմիջապես ձվարանների կամ ամորձիների վրա, կարող է առաջանալ վիժում կամ անպտղություն: Դեպրեսիան, ուժեղ գլխացավերը և գլխապտույտն արտահայտված ախտանշաններ են, երբ տոքսինները ազդում են ողնուղեղի և գլխուղեղի վրա: Տարածված են նաև տեսանելի ռեակցիաներ, ինչպիսիք են մաշկի ցանը, աչքերի այտուցը և կարմրությունը: Ասբեստի ազդեցությունը կարող է հանգեցնել մեզոթելիոմայի,[3], որը քաղցկեղի տեսակ է և կարող է լուրջ վնաս հասցնել թոքերի հյուսվածքին։ Ախտանիշները ներառում են դանդաղաշնչում, հազ, գիշերային քրտնարտադրություն և բարձր ջերմություն:
Պատճառներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թունավոր վնասվածքների առաջացման հազարավոր պատճառներ կան: Թունավոր վնասվածք է առաջանում, երբ օրգանիզմը ենթարկվում է ցանկացած թույնի ազդեցության կոնտակտային ճանապարհով: Այնուամենայնիվ, որոշ պատճառներ դեռ անհայտ են կամ չափազանց հազվադեպ են հանդիպում։ Ընդհանուր առմամբ, թունավոր վնասվածքները կարելի է բաժանել երկու կատեգորիայի՝ շրջակայում առկա թույնի հետևանքով առաջացած թունավոր վնասվածք, և թունավոր վնասվածք, որ առաջացել է քիմիական նյութերից[4]։ Շրջակայում առկա թույներից է, օրինակ, բորբոսը։ Բորբոսնած սպորները կարելի է գտնել ինչպես փակ տարածքներում, այնպես էլ դրսում։ Թույնը կարող է արտադրվել նաև մարդու միջամտությամբ (օրինակ՝ թունաքիմիկատները), այնուամենայնիվ այն համարվում է բնական: Քիմիական նյութերի ազդեցության հետևանքով առաջացած վնասվածքները հաճախ ավելի ծանր են՝ խիստ վիրուլենտության պատճառով: Տարածված քիմիական տոքսինները, որոնք կարող են առաջացնել թունավոր վնասվածքներ, հայտնաբերված են սպառողական արտադրանքներում, դեղագործական և արդյունաբերական արտադրանքներում:
Շրջակա միջավայրի թունավոր վնասվածքներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հաճախ հանդիպող բնական նյութեր կարող են թունավոր լինել: Նրանք կարող են հայտնաբերվել օդում, ջրի կամ սննդի մեջ: Շրջակա միջավայրի ամենատարածված տոքսինների տասնյակն են[5]
- Պոլիքլորացված բիֆենիլ
- Թունաքիմիկատներ
- Բորբոսասնկեր
- Ֆտալատներ
- Ցնդող օրգանական միացություններ
- Դիօքսիններ
- Ասբեստ
- Ծանր մետաղներ
- Քլորոֆորմ
- Քլոր
Կանխարգելում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Խուսափելով տոքսինների անմիջական ազդեցությունից՝ հնարավոր է նվազեցնել թունավոր վնասվածքների վտանգը: Ապահով մնալու համար անհրաժեշտ է կրել անձնական պաշտպանիչ սարքավորումներ շրջակա միջավայրի տոքսինների կամ քիմիական նյութերի հետ աշխատելիս: Շատ երկրներ ունեն ուղեցույցներ, որտեղ դասակարգում են վտանգավոր նյութերը և բացահայտում դրանց հետ կապված ռիսկերը, օրինակ՝ Կանադայի աշխատավայրում վտանգավոր նյութերի տեղեկատվական համակարգը: Այս ուղեցույցները մշակվել են՝ ապահովելու համար աշխատողների անվտանգությունը վտանգավոր քիմիական տոքսինների հետ աշխատելիս: Կարևոր է նաև մաքուր և չոր միջավայր պահպանել՝ տանը և աշխատավայրում թունավոր բորբոսի աճը կանխելու համար[6]։
Թունավոր վնասվածքների առաջացման դեպքերում տուժողները կարող են ներկայացնել հատուկ տեսակի հայց։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Toxic Injury Lawsuits». Health & Safety Injury Lawyers Network. 28 March 2012. Արխիվացված է օրիգինալից 27 April 2012-ին. Վերցված է 12 August 2024-ին.
- ↑ «Manifestations of Toxic Effects». Extoxnet. 23 March 2012.
- ↑ CDC (2024-04-23). «Mesothelioma Basics». Mesothelioma (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024-07-14-ին.
- ↑ «Toxic Injury - What You Need To Know». Injury LawWiki. 23 March 2012.(չաշխատող հղում)
- ↑ «Top 10 most common environmental toxins». Canada.com. 10 February 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 29 January 2012-ին. Վերցված է 23 March 2012-ին.
- ↑ «Toxic Mold Prevention». Toxic Mold & Tort News Online. 29 March 2012.