Թոմաս Ֆինկե

Թոմաս Ֆինկե
Ծնվել է	հունվարի 6, 1561 Ֆլենսբուրգ, Շլեզվիգի Դքսություն, Դանիա
Մահացել է	ապրիլի 24, 1656(1656-04-24) (95 տարեկան) Կոպենհագեն, Դանիա
Քաղաքացիություն	Գերմանիա և  Դանիա
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և բժիշկ
Հաստատություն(ներ)	Կոպենհագենի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	Եռանկյունաչափություն
Ալմա մատեր	Կոպենհագենի համալսարան, Պադովայի համալսարան, Բազելի համալսարան և Altes Gymnasium?
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
Thomas Fincke (mathematician) Վիքիպահեստում

Թոմաս Ֆինկե (դան․՝ Thomas Fincke, հունվարի 6, 1561, Ֆլենսբուրգ, Շլեզվիգի Դքսություն, Դանիա - ապրիլի 24, 1656(1656-04-24), Կոպենհագեն, Դանիա), դանիացի մաթեմատիկոս, բժիշկ և աստղագետ։ Հիմնականում հայտնի է որպես եռանկյունաչափական երկու ֆունկցիաների՝ տանգենսի և սեկանսի անունների հեղինակ։ Փաստաթղթերում հանդիպում են նրա ազգանվան բազմաթիվ տարբերակներ՝ Fincke, Finke, Finck, Fink, իսկ իր լատինական աշխատությունները ստորագրել է Finchius կամ Finckius ազգանվամբ։

Կենսագրություն

Ծնվել է Ֆլենսբուրգ (այդ ժամանակ՝ դանիական նահանգ՝ Շլեզվիգ) քաղաքում՝ գերմանացի առևտրականի ընտանիքում։ Հոր մահից հետո մեծացրել է հորեղբայրը։ 1570-ից մինչև 1577 թվականը սովորել է տեղի լյութերական դպրոցում, ապա Ստրասբուրգում՝ մաթեմատիկա և աստղագիտություն։ 1582 թվականին նա լսել է մի շարք դասախոսություններ Հայդելբերգում, Լայպցիգուշում և Գերմանիայի այլ համալսարաններում։ 1583 թվականին կարճ ժամանակով վերադարձավ Ֆլենսբուրգ, այնուհետև մեկնեց Բազել։ Աշխատել է Բազելի համալսարանում, ապա Կոպենհագենի (ավելի քան 60 տարի) համալսարանում, որտեղ տարբեր ժամանակ ղեկավարել է բժշկության, մաթեմատիկայի և հռետորության ամբիոնը։

Geometriae rotundi libri XIIII, 1583

Բացի աստղագիտական աշխատանքներից, նա մանրամասն ուսումնասիրել և գրել է աշխատություն շրջանագծի և գնդի վերաբերյալ, որը նա անվանել է «Շրջանի երկրաչափություն» (լատին․՝ Geometria rotundi, Բազել, 1583 թվական)։ Այս գրքում, բացի տանգենսի և սեկանսի անվանումներից, Ֆինկեն առաջարկեց գեոդեզիական խնդրի բնօրինակ լուծումը. գտնել եռանկյան անկյունները, եթե հայտնի է դրանց գումարը՝ $\alpha +\beta$ և հանդիպակած կողմերի հարաբերակցությունը՝ $a:b$: Խնդրի լուծման համար Ֆինկեն օգտագործել է Ռեգիոմոնտանի բանաձևը։ Ֆինկեի գիրքը մեծ ազդեցություն ունեցավ Նեփյերի, Կլավիուսի և Պիտիսկուսի վրա։

Ֆինկեի դուստրը՝ Դորոտեյան, ամուսնացել է հայտնի դանիացի բնագետ Օլե Ուորմայի հետ։

Ֆլենսբուրգում գիտնականի պատվին փողոց է անվանվել (Thomas-Fincke-Straße):

Գրականություն

• История математики. С древнейших времен до начала Нового времени // История математики / Под редакцией А. П. Юшкевича, в трёх томах. — М.: Наука, 1970. — Т. I.

Արտաքին հղումներ

• Томас Финке Արխիվացված 2018-11-07 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թոմաս Ֆինկե» հոդվածին։