Jump to content

Թոմաս Ֆինկե

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թոմաս Ֆինկե
Ծնվել էհունվարի 6, 1561[1]
Ֆլենսբուրգ, Շլեզվիգի Դքսություն[1]
Մահացել էապրիլի 24, 1656(1656-04-24)[1][2] (95 տարեկան)
Կոպենհագեն, Դանիա-Նորվեգական ունիա[1]
ԳերեզմանChurch of Our Lady[3]
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և բժիշկ
Հաստատություն(ներ)Կոպենհագենի համալսարան[1]
Գործունեության ոլորտԵռանկյունաչափություն և բժշկություն
Պաշտոն(ներ)ռեկտոր, ռեկտոր, ռեկտոր և ռեկտոր
Ալմա մատերՊադովայի համալսարան (1587)[1], Բազելի համալսարան (1583)[1], Altes Gymnasium? (1577)[1] և Ստրասբուրգի համալսարան (1538-1970) (1582)[1]
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն
 Thomas Fincke (mathematician) Վիքիպահեստում

Թոմաս Ֆինկե (դան․՝ Thomas Fincke, հունվարի 6, 1561[1], Ֆլենսբուրգ, Շլեզվիգի Դքսություն[1] - ապրիլի 24, 1656(1656-04-24)[1][2], Կոպենհագեն, Դանիա-Նորվեգական ունիա[1]), դանիացի մաթեմատիկոս, բժիշկ և աստղագետ։ Հիմնականում հայտնի է որպես եռանկյունաչափական երկու ֆունկցիաների՝ տանգենսի և սեկանսի անունների հեղինակ։ Փաստաթղթերում հանդիպում են նրա ազգանվան բազմաթիվ տարբերակներ՝ Fincke, Finke, Finck, Fink, իսկ իր լատինական աշխատությունները ստորագրել է Finchius կամ Finckius ազգանվամբ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Ֆլենսբուրգ (այդ ժամանակ՝ դանիական նահանգ՝ Շլեզվիգ) քաղաքում՝ գերմանացի առևտրականի ընտանիքում։ Հոր մահից հետո մեծացրել է հորեղբայրը։ 1570-ից մինչև 1577 թվականը սովորել է տեղի լյութերական դպրոցում, ապա Ստրասբուրգում՝ մաթեմատիկա և աստղագիտություն։ 1582 թվականին նա լսել է մի շարք դասախոսություններ Հայդելբերգում, Լայպցիգուշում և Գերմանիայի այլ համալսարաններում։ 1583 թվականին կարճ ժամանակով վերադարձավ Ֆլենսբուրգ, այնուհետև մեկնեց Բազել։ Աշխատել է Բազելի համալսարանում, ապա Կոպենհագենի (ավելի քան 60 տարի) համալսարանում, որտեղ տարբեր ժամանակ ղեկավարել է բժշկության, մաթեմատիկայի և հռետորության ամբիոնը։

Geometriae rotundi libri XIIII, 1583

Բացի աստղագիտական աշխատանքներից, նա մանրամասն ուսումնասիրել և գրել է աշխատություն շրջանագծի և գնդի վերաբերյալ, որը նա անվանել է «Շրջանի երկրաչափություն» (լատին․՝ Geometria rotundi, Բազել, 1583 թվական)։ Այս գրքում, բացի տանգենսի և սեկանսի անվանումներից, Ֆինկեն առաջարկեց գեոդեզիական խնդրի բնօրինակ լուծումը. գտնել եռանկյան անկյունները, եթե հայտնի է դրանց գումարը՝ և հանդիպակած կողմերի հարաբերակցությունը՝ : Խնդրի լուծման համար Ֆինկեն օգտագործել է Ռեգիոմոնտանի բանաձևը[4]։ Ֆինկեի գիրքը մեծ ազդեցություն ունեցավ Նեփյերի, Կլավիուսի և Պիտիսկուսի վրա։

Ֆինկեի դուստրը՝ Դորոտեյան, ամուսնացել է հայտնի դանիացի բնագետ Օլե Ուորմայի հետ։

Ֆլենսբուրգում գիտնականի պատվին փողոց է անվանվել (Thomas-Fincke-Straße):

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  2. 2,0 2,1 2,2 Dansk Biografisk Lexikon (դան.)
  3. Find A Grave — 1996.
  4. Цейтен Г. Г. История математики в XVI и XVII веках. — М.-Л.: ОНТИ, 1938. — С. 126—127. — 456 с.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թոմաս Ֆինկե» հոդվածին։