Թոբինի գործակից
Թոբինի գործակից,ընկերության շուկայական արժեքի և ակտիվների փոխարինման արժեքի հարաբերակցությունն է։[1] Այս հարաբերակցությունը մշակվել է 1969 թվականին ամերիկացի տնտեսագետ Ջեյմս Թոբինի կողմից։
Կիրառություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]q = P / C[1]
Р — ընկերության ակտիվների շուկայական արժեքն է ( շուկայական կապիտալիզացիան ):
С — ընկերության ակտիվների փոխարինման արժեքն է, որը հավասար է ընկերության բոլոր ակտիվները ընթացիկ գներով ձեռք բերելու համար անհրաժեշտ ծախսերի գումարին։
Եթե ակտիվների շուկայական արժեքը համապատասխանում է ընկերության ակտիվների հաշվեկշռային արժեքին՝ Թոբինի q = 1։
Եթե Թոբինի q > 1,ապա շուկայական արժեքը գերազանցում է ընկերության ակտիվների հաշվեկշռային արժեքը։ Դա նշանակում է, որ շուկայական արժեքը արտացոլում է ընկերության որոշ անչափելի կամ անհաշվետու ակտիվներ։ Թոբինի բարձր q արժեքը խրախուսում է ներդրողներին ավելի շատ ներդրումներ կատարել ընկերության բաժնետոմսերում, քանի որ դրանք արժենում են ավելին, քան նրանք վճարել են դրանց համար։
q =(Ներդրված միջոցների շուկայական արժեք) / (Կապիտալի փոխարինման արժեք)
Եթե ընկերության շուկայական գինը (այսինքն՝ ընկերության կապիտալի շուկայական արժեքը) 2₤ է, իսկ կապիտալի ներկայիս շուկայական փոխարինման արժեքը՝1₤, ապա ապա ընկերությունը կարող է թողարկել բաժնետոմսեր և ներդրումներ կատարել կապիտալում՝ շահույթ ստանալով։ Այս դեպքում q > 1։
Մյուս կողմից, եթե q < 1, ապա ընկերության ակտիվների շուկայական արժեքը փոքր է դրանց հաշվեկշռային արժեքից։
Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ միջինում Թոբինի q-ն ժամանակի ընթացքում բավականին կայուն է, և բարձր արժեք ունեցող ընկերությունները սովորաբար արտադրում են եզակի ապրանքներ կամ ունեն արտադրության եզակի գործոններ, ինչը նրանց թույլ է տալիս ստանալ մենաշնորհային շահույթ։
Լանգը և Ստուլցը պարզեցին, որ Թոբինի q-ն ավելի ցածր է բազմաթիվ բիզնեսներ ունեցող ընկերությունների համար, քան մեկ բիզնեսի վրա կենտրոնացած ընկերությունների համար։
Թոբինի եզրակացությունները ենթադրում են, որ բաժնետոմսերի գների փոփոխությունները կազդեն սպառման և ներդրումների ծավալի վրա։ Սակայն գործնական փորձը ցույց է տալիս, որ դա միանշանակ չէ։ Ընկերությունները ներդրումային որոշումներ են կայացնում ոչ թե կուրորեն հետևելով բաժնետոմսերի գների տատանումներին, այլ հաշվի առնելով ապագա տոկոսադրույքները և սպասվող եկամտի ներկա արժեքը։
Թոբինի գործակցի վրա ազդող գործոններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թոբինի գործակիցը արտացոլում է մի քանի գործոններ, ինչպիսիք են՝
- Շուկայի «տրամադրությունը», որն արտահայտվում է, օրինակ վերլուծաբանների կարծիքով՝ ընկերության հեռանկարների կամ տարբեր ենթադրությունների վերաբերյալ։
- Ընկերության մտավոր կապիտալը։
Քանի որ Թոբինի գործակիցը արտացոլում է մի քանի գործոնների ազդեցություն, այն կարող է տալ միայն մոտավոր արժեք մտավոր կապիտալի համար։ Շատ ընկերություններ այժմ փորձում են մշակել մտավոր ակտիվների արժեքը չափելու այլ եղանակներ։
Թոբինի սահմանային q
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թոբինի սահմանային q-ն ընկերության արժեքի փոփոխության չափանիշ է, որը պայմանավորված է կապիտալի ավելացման ծախսերով։
Գործնականում օգտագործվող բանաձևը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գործնականում օգտագործվում է հետևյալ բանաձևը, որը Թոբինի q-ի ուղիղ համարժեքը չի համարվում։
q = (ակտիվների շուկայական արժեք + պարտավորությունների շուկայական արժեք)/(ակտիվների հաշվեկշռային արժեք + պարտավորությունների հաշվեկշռային արժեք):
Թոբինի գործակիցը նաև թույլ է տալիս որոշել շուկայի արժեքը որպես ամբողջություն։ Հաշվարկված է՝
q = (Ամբողջ ֆոնդային շուկայի արժեքը)/ (Ընկերությունների ընդհանուր սեփական կապիտալը)։
P/B հարաբերակցություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ինֆլյացիայի ժամանակ Թոբինի q-ն ցածր է P/B հարաբերակցությունից, այլ ժամանակներում Թոբինի q-ն գերազանցում է P/B հարաբերակցությունը։ Շատ բարձր գնաճի ժամանակահատվածներում հաշվեկշռային արժեքը չի արտացոլում ընկերության ակտիվների իրական արժեքը, քանի որ ակտիվների ուռճացված գները չեն արտացոլվում հաշվեկշռում։
Քննադատություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բլանշարդը, Ռին և Սամերսը ուսումնասիրել են ԱՄՆ տնտեսական տվյալները 1920-ականներից մինչև 1990-ական թվականները և պարզել, որ «հիմնարար տնտեսական սկզբունքները» շատ ավելի լավ են կանխատեսում ներդրումային արդյունքները, քան Թոբինի գործակիցը։ Ի՞նչն էին այս հեղինակները անվանում «հիմնարար տնտեսական սկզբունքներ»։ Շահութաբերության չափանիշ, որը կապում է փորձարարական ապացույցները Ուեսլի Միտչելի կամ նույնիսկ Կարլ Մարքսի նման գրողների հին գաղափարների հետ, ովքեր կարծում էին, որ շահույթը շուկայական տնտեսության հիմնական շարժիչ ուժն է։
Իր «Ուոլ Սթրիթ» գրքում Կարլ Մարքսը պնդում է, որ Թոբինի q հարաբերակցությունը թերակատարում է ճշգրիտ ներդրումային կանխատեսումները՝ հակառակ Թոբինի պնդումներին։) «Թոբինի և Հոջկինի կողմից իրենց 1977 թվականի ուսումնասիրության մեջ դիտարկված ժամանակահատվածը ընդգրկում է 1960-ից 1974 թվականները, մի ժամանակահատված, որի համար q-ն, կարծես, բավականին լավ է բացատրում ներդրումային քաղաքականությունը», - գրում է նա։ Թոբինի q-ն անկում է ապրում 1970-ականների ֆոնդային շուկայի անկման ժամանակ, այնուամենայնիվ, ներդրումները դեռևս աճում են։[2]
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 «Коэффициент Тобина (q-Тобина)» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 23-ին.
- ↑ Henwood, Doug (1997). Wall Street. London and New York: Verso