Թղթի ձևաչափ
Թղթի ձևաչափ, թղթի էջի ստանդարտացված չափ[1]։ Տարբեր երկրներում տարբեր ժամանակ ընդունվել են որպես ստանդարտ տարբեր ձևաչափեր։ Ներկայումս գերիշխում են երկու համակարգեր` միջազգային ստանդարտ (A4 և հարակից) և հյուսիսամերիկյան։
Միջազգային ստանդարտ ISO 216
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թղթի ձևաչափերի միջազգային ստանդարտը` ISO 216, հիմնված է չափման մետրային համակարգի վրա, և որպես ելակետային ձևաչափ է վերցնում այնպիսի թղթի թերթը, որն ունի 1 քառ/մետր մակերես (А0 չափս)։ ISO ստանդարտի բոլոր թերթերի ձևաչափերն ունեն կողմերի միևնույն հարաբերակցությունը, որը հավասար է երկուսի քառակուսի արմատին, այդ հարաբերակցությունը մոտավորապես հավասար է 1:1,4142։ Այս ստանդարտն ընդունված է բոլոր երկրների կողմից` բացառությամբ Միացյալ Նահանգների և Կանադայի. Մեքսիկայում և Ֆիլիպիններում, չնայած միջազգային ստանդարտի ընդունմանը, շարունակում են լայնորեն կիրառել ամերիկյան "Letter" ձևաչափը։
Բաղկացած է ձևաչափերի երեք սերիաներից (նույնանման համարների համար մոտ չափսերով).
- A - որպես հիմք է վերցվել սերիայի առավելագույն թերթի 1 մ2 մակերեսը
- B - հիմք է ընդունվել սերիայի առավելագույն թերթի կարճ կողմի 1 մետր երկարությունը
- C - ծրարների ձևաչափն է A սերիայի թերթերի համար (չափերը ավել են մոտ 9% - ով)։
B ձևաչափի մակերեսը և չափսերը սահմանվում են որպես միջին երկրաչափական A ձևաչափի համապատասխան պարամետրերից, իսկ C ձևաչափի մակերեսը և չափսերը` միջին երկրաչափական A և B հարևան համապատասխան ձևաչափերի.
Առավել լայնորեն հայտնի ISO ձևաչափը A4-ն է։ Ռուսաստանում տեխնիկական փաստաթղթերի համար (գծագրեր, սխեմաներ, տեքստեր, դիագրամներ) ստանդարտացված են A4-ից մինչև A0 ձևաչափերը (պատճենները մինչև A4 ծալելու կանոններով)։ A3 ձևաչափը օգտագործման տարածվածությամբ երկրորդն է A2-ից հետո, որը թերթերի ստանդարտ չափսն է։
| Ձևաչափը | Սերիա A | Սերիա B | Սերիա C | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Չափ | մմ | դյույմ | մմ | դյույմ | մմ | դյույմ |
| 0 | 841 × 1189 | 33,11 × 46,81 | 1000 × 1414 | 39,37 × 55,67 | 917 × 1297 | 36,10 × 51,06 |
| 1 | 594 × 841 | 23,39 × 33,11 | 707 × 1000 | 27,83 × 39,37 | 648 × 917 | 25,51 × 36,10 |
| 2 | 420 × 594 | 16,54 × 23,39 | 500 × 707 | 19,69 × 27,83 | 458 × 648 | 18,03 × 25,51 |
| 3 | 297 × 420 | 11,69 × 16,54 | 353 × 500 | 13,90 × 19,69 | 324 × 458 | 12,76 × 18,03 |
| 4 | 210 x 297 | 8,27 × 11,69 | 250 × 353 | 9,84 × 13,90 | 229 × 324 | 9,02 × 12,76 |
| 5 | 148 × 210 | 5,83 × 8,27 | 176 × 250 | 6,93 × 9,84 | 162 × 229 | 6,38 × 9,02 |
| 6 | 105 × 148 | 4,13 × 5,83 | 125 × 176 | 4,92 × 6,93 | 114 × 162 | 4,49 × 6,38 |
| 7 | 74 × 105 | 2,91 × 4,13 | 88 × 125 | 3,46 × 4,92 | 81 × 114 | 3,19 × 4,49 |
| 8 | 52 × 74 | 2,05 × 2,91 | 62 × 88 | 2,44 × 3,46 | 57 × 81 | 2,24 × 3,19 |
| 9 | 37 × 52 | 1,46 × 2,05 | 44 × 62 | 1,73 × 2,44 | 40 × 57 | 1,57 × 2,24 |
| 10 | 26 × 37 | 1,02 × 1,46 | 31 × 44 | 1,22 × 1,73 | 28 × 40 | Գերազանցում է 1.10 × 1,57 |
Բացի այդ, տեխնիկական փաստաթղթերի համար կիրառվում են ավելի մեծ հարաբերակցությամբ կողմերով ձևաչափեր, որոնք ձևավորվում են ստանդարտ ձևաչափերից որևէ մեկը թերթի երկայնակի կողմից ավելացնելով։ Օրինակ, A սերիայի համար կարելի է ձևավորել հետևյալ լրացուցիչ ձևաչափերը.
| A0 841×1189 մմ |
A0×2 1682×1189 մմ |
A0×3 2523×1189 մմ |
A0×4 3364×1189 մմ |
A0×5 4204×1189 մմ |
A0×6 5045×1189 մմ |
| A1 594×841 մմ |
A0 | A1×3 1784×841 մմ |
A1×4 2378×841 մմ |
A1×5 2973×841 մմ |
A1×6 3568×841 մմ |
| A2 420×594 մմ |
A1 | A2×3 1261×595 մմ |
A2×4 1682×595 մմ |
A2×5 2102×595 մմ |
A2×6 2523×595 մմ |
| A3 297 x 420 մմ |
A2 | A3×3 892×420 մմ |
A3×4 1189×420 մմ |
A3×5 1487×420 մմ |
A3×6 1784×420 մմ |
| A4 210 x 297 մմ |
A3 | A4×3 631×297 մմ |
A4×4 841×297 մմ |
A4×5 1051×297 մմ |
A4×6 1261×297 մմ |
| A5 148×210 մմ |
A4 | A5×3 446×210 մմ |
A5×4 595×210 մմ |
A5×5 743×210 մմ |
A5×6 892×210 մմ |
"Կրկնակի" ձևաչափերը այս դեպքում չեն կիրառվում, քանի որ համընկնում են ստանդարտ ձևաչափերի շարքից որևէ մեկի հետ.
Ավելի վաղ Խորհրդային Միությունում ընդունված է եղել A սերիայի ձևաչափերով թերթերի մեկ այլ սկզբունք. երկնիշ թվերի տեսքով, որտեղ թվերը նշանակում էին, թե տվյալ ձևաչափը ստանալու համար քանի անգամ պետք է ծալել բազային ձևաչափի երկար և կարճ կողմերը, որոնք համապատասխանում են ներկայիս A4 ձևաչափին։ Այսպիսով, ժամանակակից A4 թերթիկին համապատասխանում հին նշանակումներից "11"-ը, A3 թերթին` "12", A2 թերթին` "22", A1 թերթին` "24", իսկ A0 թերթին` "44": Ժամանակակից A5 թերթը նշվում էր "1/2·1"[2]։
Հյուսիսամերիկյան ստանդարտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայումս օգտագործվող ամերիկյան ձևաչափերը հիմնվում են ավանդաբար օգտագործվող ձևաչափերի վրա, և որոշվում են Ստանդարտների ամերիկյան ազգային ինստիտուտի (ANSI) կողմից։ Առավել հաճախ առօրյա գործունեության մեջ օգտագործվում են "letter", "legal" և "ledger"/tabloid ձևաչափերը։ "letter" (8,5 × 11 դյույմ կամ 216 × 279 մմ) ձևաչափի աղբյուրը չշգրիտ հայտնի չէ և ավանդաբար է կիրառվում։
Հյուսիսամերիկյան ձևաչափերը հանդիսանում են պետական ստանդարտ ԱՄՆ-ում և Ֆիլիպիններում (սակայն ֆիլիպինական "legal"-ը 8,5 × 13 դյույմ է, որը տարբերվում է ամերիկյան "legal"-ից[3]), ինչպես նաև լայնորեն կիրառվում են Կանադայում, Մեքսիկայում և Հարավային Ամերիկայի որոշ երկրներում։
| Տարածված անվանումը |
Դասակարգումը ANSI |
մմ | դյույմ | Հարաբերակցությունը կողմերի |
Նման ձևաչափը ISO |
|---|---|---|---|---|---|
| Letter | ANSI Ա | 216 × 279 | 8,5 × 11 | 1 ։ 1,2941 | A4 (210 x 297) |
| Legal | 216 × 356 | 8,5 × 14 | 1 ։ 1,6471 | ||
| Ledger կամ Tabloid |
ANSI B | 432 × 279 | 17 × 11 | 1 ։ 1,5455 | A3 (297 x 420) |
| ANSI C | 432 × 559 | 17 × 22 | 1 ։ 1,2941 | A2 (420 × 594) | |
| ANSI D | 559 × 864 | 22 × 34 | 1 ։ 1,5455 | A1 (594 × 841) | |
| ANSI E | 864 × 1118 | 34 × 44 | 1 ։ 1,2941 | A0 (841 × 1189) |
Ճապոնական ստանդարտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թղթի ձևաչափերը Ճապոնիայում սահմանվում են JIS ստանդարտով։ A սերիայի JIS ձևաչափերը համապատասխանում են ISO 216-ի A սերիային, սակայն JIS ձևաչափերի B սերիան տարբերվում է ISO-ի B սերիայից, ճապոնական B-ի մակերեսը 1.5 անգամ ավել է համապատասխան A-ից (այլ ոչ թե 1,414 անգամ, ինչպես ISO-ում)։ Ճապոնական B սերիան կիրառվում է նաև Թայվանում[4]. Ճապոնիայում չկան ձևաչափեր, որոնք համարժեք են ISO-ի C սերիային[5].
Բացի այդ, մինչև օրս օգտագործվում են թղթի ավանդական ճապոնական ձևաչափերը, այդ թվում ՝ "սիրոկուբան" (ճապ.՝ 四六判四六判, անգլ.՝ shiroku-ban) և "կիկուբան" (ճապ.՝ 菊判菊判, անգլ.՝ kiku-ban)։ Սիրոկուբանի (788×1091 մմ) և կիկուբանի (636×939 մմ) լրիվ թերթիկի չափսերը ստանդարտացված են, սակայն փոքր ձևաչափերի համար թղթի տարբեր արտադրողներ կտրում են ամբողջական թերթիկ տարբեր համամասնություններով` 2×2, 2×4, 2×5, 3×3, 4×4 և այլն[6]
| JIS շարքը B | Սիրոկուբան (四六判)[7] | Кикубан (菊判)[7] | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ձևաչափը | չափը, մմ | Ձևաչափը | ճապ. անվանումը | չափը, մմ | Ձևաչափը | ճապ. անվանումը | չափը, մմ |
| B0 | 1030×1456 | ||||||
| B1 | 728×1030 | ամբողջական թերթ | 四六全判 | 788×1091 | ամբողջական թերթ | 菊全判 | 636×939 |
| B2 | 515×728 | 1/2 | 四六半切 | 545×788 | 1/2 | 菊半切 | 469×636 |
| B3 | 364×515 | 1/4 | 四六４切 | 394×545 | 1/4 | 菊４切 | 318×469 |
| B4 | 257×364 | 1/8 | 四六８切 | 272×394 | 1/8 | 菊８切 | 234×318 |
| B5 | 182×257 | 1/16 | 四六16切 | 197×272 | 1/16 | 菊16切 | 159×234 |
| Բ 6 | 128×182 | ||||||
| B7 | 91×128 | ||||||
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նշումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Ֆորմատ թղթի վրա // Հրատարակչական բառարան-տեղեկատու : [էլեկտրոն. խմբ.] / Ա . Мильчин. — 3-րդ խմբ., ամրագրում, չն. և լր.. — Մ.: ОЛМА Մամուլի կողմից, 2006.
- ↑ Покрыщенко Վ. Ֆ., Կրավչենկոն Ե. Ի. Ուղեցույց աշխատանքային плазовщика — Լենինգրադ։ Судпромгиз, 1961
- ↑ Օրինակ, տես ձևաչափը թուղթ փաստաթղթերի http://www.lto.gov.ph/download.html Արխիվացված 2015-10-08 Wayback Machine
- ↑ «Japanese B-series» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 20 июля 2010-ին.
- ↑ «Guide to International Paper Sizes» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 20 июля 2010-ին.
- ↑ «四六判 — 断裁仕上寸法表 — 大河内紙業（株）» (ճապոներեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2005 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 20-ին.
- ↑ 7,0 7,1 Ձևաչափերով տրվում «[9021][用語]紙のサイズについて［Ａ判・菊判・四六判・A1・B2など］» (ճապոներեն). Компания 吉田印刷所 (Yoshida Printing). 5 августа 2005. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 20-ին. Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>թեգ. «yoshida» անվանումը սահմանվել է մի քանի անգամ, սակայն տարբեր բովանդակությամբ: