Թզարմատ գարնանային
Թզարմատ գարնանային | |
![]() Թզարմատ գարնանային | |
Դասակարգում | |
Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
Կարգ | Գորտնուկածաղկավորներ (Ranunculales) |
Ընտանիք | Գորտնուկազգիներ (Ranunculaceae) |
Ենթաընտանիք | Գորտնուկայիններ (Ranunculoideae) |
Տրիբա | Ranunculeae |
Ցեղ | Թզարմատ (Ficaria) |
Տեսակ | Թզարմատ գարնանային (F. verna) |
Միջազգային անվանում | |
Ficaria verna |
Թզարմատ գարնանային կամ հրանունկ գարնանային (լատ.՝ Ficária vérna) խոտածածկի բույս, հրանունկազգիների ընտանիքի տեսակ։
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ինչպես և շատ թզարմատներ, այս տեսակը ևս սիրում է աճել սառը և անցումային կլիմայական գոտում, խոնավ վայրերում։
Խոտաբույսը լայնորեն տարածված է Եվրասիայում՝ արևելյան ատլանտիդայից մինչև Արևմտյան Սիբիր։ Այս տեսակների շարքն ընդգրկում է ամբողջ Մերձավոր Արևելքը, ներառյալ Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի երկրները[1]։
Կենսաբանական բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բույսը հետաքրքիր է նրանով, որ ունի երկու տեսակի աճած բողբոջներ` արմատների վրա և տերևների ձուլակտորներում։
Թզարմատի ծաղիկների ծաղկափոշու համար արևոտ վայրերում նստում են բզեզները, մեղուները, մրջյունները (ստվերում ոչ մի պտուղ չի ձևավորվում)։
Ծաղկի բանաձևն է՝ [2]:
Պտուղները բազ-մաընկուզիկ են։ Ընկուզիկները տանձաձև են, կլորավուն օվալաձև, գագաթը վերջանում է լայն, սյունիկի քիչ երկայնական, կողավոր մնացորդով։ Պտղասպին ոչ մեծ ելունդի տեսք ունի։ Մակերևույթը թմբաակոսավոր է, թավոտ։
Գունավորումը բաց դեղնավուն է, սերմնասպիի մոտ` ավելի մուգ։ Երկարությունը 2.5-3.5 մմ է, լայնությունը և հաստությունը` 2-2.5 մմ։
Թունավոր հատկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թունավոր է բույսն ամբողջությամբ։ Պարունակում է պրոտոանեմոնին։
Այլ տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գորտնուկազգիների ընտանիքում թունավոր հատկություններով օժտված են շատ այլ ցեղերի ներկայացուցիչներ. հողմածաղիկ - ветренница - Anemone (պրոտոանեմոնին, անեմոնին), ագռավագի - воронец - Actaea (ալկալոիդներ, սապոնիններ), ոսկեծաղիկ կամ ցինգ - калужница - Caltha (պրոտոանեմոնին, անեմոնին), եղջրագլխիկ - рогоглавник - Ceratocephalus (ռանունկուլին, ալկալոիդներ), մլակասպան – клопогон - Cimicifuga (տրիտերպենոիդներ, ալկալոիդներ), մամրիչ - ломонос - Clematis (ալկալոիդներ, սապոնիններ), ղանձլամեր - морозник - Helleborus (ալկալոիդներ, ռանունկուլին, պրոտոանեմոնին), քնախոտ - прострел («сон-трава») - Pulsatilla (պրոտոանեմոնին, ալկալոիդներ), գնձմնձուկ -василистник - Thalictrum (ալկալոիդներ, ցիանոգլիկոզիդներ), ձզկի – купальница - Trollius (ալկալոիդներ, սապոնիններ)։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ По данным сайта GRIN (см. раздел Ссылки).
- ↑ Барабанов Е. И. Ботаника: учебник для студ. высш. учеб. заведений. — М.: Издат. центр «Академия», 2006. — С. 237. — 448 с. — ISBN 5-7695-2656-4
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Жизнь растений : в 6 т. / под ред. А. Л. Тахтаджяна. — Т. 5, ч. 2. Цветковые растения. — М.: Просвещение, 1981. — С. 82, 83, 109, 210, 211.
- Կաղապար:ИОРСР
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Жабник»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
- «taxon»։ Germplasm Resources Information Network (GRIN)(անգլ.) (Ստուգված է 10 Հունիսի 2009)
|